Uczep trójlistkowy (z łac. Bidens tripartita), nazywany także nagietkiem trójlistnym, to dość mało znana i popularna roślina. Charakteryzuje ją jednak bogaty skład substancji biologicznie aktywnych oraz właściwości lecznicze. Ma działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, łagodzące i regenerujące. Należy do rodziny roślin astrowatych (z łac. Asteraceae). W medycynie ludowej wykorzystywano go głównie przy problemach skórnych, jako środek napotny, moczopędny i przeciwgorączkowy. Aktualnie znajduje zastosowanie głównie w łagodzeniu podrażnień i zranień skóry.
Uczep trójlistkowy – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Uczep trójlistkowy – jakie ma właściwości?
Uczep trójlistkowy zasiedla Polskę, Ukrainę, Rosję, Syberię, centralną część Azji oraz kraje Dalekiego Wschodu. Jest źródłem wielu substancji biologicznie czynnych, m.in.:
- kwasów fenolowych (m.in. chlorogenowego, kawowego, rozmarynowego i cykoriowego),
- flawonoidów (m.in. kwercytyny, apigeniny),
- tanin,
- kumaryn,
- awonów (m.in. luteolina i cynarozyd),
- chalkonów (m.in. buteina),
- auronów (m.in. sulfuretyna i maritimetyna),
- awanonów (m.in. awanomareina),
- arabinozy, galaktozy, ramnozy,
- nienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. kwasu linolowego),
- pektyn,
- związków śluzowych,
- kwasów organicznych,
- związków gorczycowych,
- poliacetylenów,
- witaminy C,
- karotenoidów,
- żelaza i manganu,
- olejków eterycznych zawierających m.in. α-pinen, β-elemen, p-cymen.
Skład ilościowy i jakościowy uczepu trójlistkowego różni się jednak w poszczególnych częściach rośliny. Badania pokazują, że ziele tej rośliny zawiera zdecydowanie więcej wymienionych związków niż jej kwiaty.
>> Farmaceuta radzi: 6 ziół, które powinny znaleźć się w każdej kobiecej apteczce
Wymienione substancje nadają roślinie wiele właściwości przede wszystkim silny potencjał antyoksydacyjny oraz przeciwzapalny. Dodatkowo uczep trójlistkowy ma działanie antyseptyczne, regenerujące, nawilżające i odżywcze dla skóry, łagodzi podrażnienia i przyśpiesza gojenie się ran. Charakterystyczne są również właściwości:
- ściągające,
- uszczelniające ściany naczyń krwionośnych,
- żółciopędne (pobudzające produkcję i usprawniające przepływ żółci),
- wspomagające procesy krzepnięcia krwi,
- hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi),
- przeciwbakteryjne (zwłaszcza w kierunku bakterii gram dodatnich),
- przeciwgrzybicze m.in. w stosunku do Candida albicans
- przeciwalergiczne poprzez hamowanie produkcji i działania histaminy,
- moczopędne,
- napotne,
- przeciwobrzękowe,
- przeciwwysiękowe,
- hipoglikemizujące (obniżające stężenie glukozy we krwi),
- przeczyszczające.
>> Klasyfikacja ran wg koloru – jak dobrać opatrunek do fazy gojenia się rany
Uczep trójlistkowy – działanie i wskazania do stosowania
W medycynie ludowej preparaty z uczepu trójlistkowego stosowane były wewnętrznie i zewnętrznie przy wielu problemach zdrowotnych. Wykorzystywano się je do przyśpieszenia leczenia ran i uszkodzeń skóry, przy egzemie, owrzodzeniach, zmianach trądzikowych. Działanie terapeutyczne uczepu trójlistkowego nie jest jednak w pełni zbadane i poznane, a wyniki badań często dają sprzeczne wyniki. Potencjale wskazania do zastosowania uczepu trójlistkowego w lecznictwie obejmują:
- profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych,
- profilaktykę zaburzeń gospodarki węglowodanowej m.in. cukrzycy, insulinooporności,
- profilaktykę przeciwnowotworową,
- nadciśnienie tętnicze,
- podrażnienia i zranienia skóry,
- łuszczyca,
- egzema,
- zmiany trądzikowe,
- ukąszenia owadów,
- pękające naczynka i cerę naczyniową,
- bóle mięśniowe i stawowe,
- stany zapalne pęcherza moczowego i dróg moczowych,
- nieżyt nosa,
- dusznicę,
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- stany zapalne jelit,
- dnę moczanową,
- biegunki,
- chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
- alergie.
>> Zioła w kosmetyce i ich rola
Uczep trójlistkowy – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Uczep trójlistkowy poleca się stosować w postaci naparu. Aby go przygotować wystarczy zalać łyżkę suszonego ziela szklanką wrzącej wody i parzyć przez 20 minut pod przykryciem. Tak przygotowany napar można pić do 3 razy dziennie, a także stosować zewnętrznie do przemywania zmian skórnych lub dodatek do kąpieli. Można go znaleźć również w składzie kosmetyków do twarzy, ciała i skóry. W przypadku ich stosowania należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producenta dotyczących częstotliwości i czasu trwania kuracji.
Naparów i preparatów na bazie uczepu trójlistkowego nie należy stosować razem z lekami diuretycznymi, przeciwcukrzycowymi, przeciwgorączkowymi, obniżającymi ciśnienie i stan zapalny ze względu na możliwe interakcje i nadmierne nasilanie ich działania. Nie powinny ich przyjmować również kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci ze względu na brak badań potwierdzających pełne bezpieczeństwo ich zastosowania w wymienionych grupach.
>> Zioła fotouczulające - lista. Po jakich ziołach nie wolno się opalać?
Brakuje również jednoznacznych informacji i danych naukowych na temat możliwych działań niepożądanych i skutków ubocznych wynikających ze stosowania uczepu trójlistkowego. Jednak zawarte w nim olejki eteryczne i ich związki w dużych ilościach mają potencjale działanie toksyczne i podrażniające drogi oddechowe dlatego wskazane jest zachowanie ostrożności oraz konsultacja ze specjalistą.
Uczep trójlistkowy w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Uczep trójlistkowy występuje głównie w postaci suszonego ziela, przeznaczonego do przygotowywania naparów, a także kosmetyków do twarzy, włosów i ciała.
- Wykazuje właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, łagodzące i regenerujące, a także obniżające poziom glukozy we krwi oraz ciśnienie tętnicze. Wykorzystywany jest przy problemach skórnych, stanach zapalnych m.in. górnych dróg oddechowych, układu moczowego i pokarmowego.
- Przeznaczony jest do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego.
