Pelargonia afrykańska, inaczej pelargonia przylądkowa (Pelargonium sidoides), jest składnikiem preparatów doustnych na przeziębienie i zatoki. Podstawowym surowcem zielarskim pelargonii jest korzeń, z którego pozyskuje się wyciąg suchy.
Pelargonia afrykańska - właściwości, preparaty, dawkowanie
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.

W pelargonii afrykańskiej zidentyfikowano ponad 60 składników, z których wiele wykazuje aktywność biologiczną. To między innymi:
- kumaryny, np. umckalina i fraksyna,
- flawonoidy,
- kwasy fenolowe,
- katechiny,
- proantocyjanidyny, np. pelargoniny.
Pelargonia afrykańska – właściwości lecznicze
Pelargonia afrykańska wykazuje działanie:
- przeciwzapalne – ogranicza produkcję czynników prozapalnych;
- przeciwbakteryjne – zmniejsza przyleganie bakterii, np. Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Haemophilus influenzae, do błony śluzowej dróg oddechowych,
- przeciwwirusowe – hamuje aktywność wirusów, ich wnikanie do komórek i namnażanie się, np. wirusa RSV, paragrypy, ludzkiego koronawirusa, grypy sezonowej, Coxsackie oraz opryszczki HSV-1 i 2;
- immunomodulujące – pobudza pochłanianie i eliminację patogenów, napędza układ odpornościowy do reakcji obronnej przeciwko zakażeniom wirusowym i bakteryjnym oraz pomaga skrócić czas trwania infekcji.
Dodatkowo pelargonia wspiera aktywność nabłonka oddechowego i tzw. aparatu rzęskowego, co ułatwia oczyszczanie dróg oddechowych.
>> Flegma w gardle – dlaczego się zbiera, jak się jej pozbyć?
Pelargonia afrykańska na zatoki, na kaszel – zastosowanie
Pelargonia afrykańska jest skuteczna w łagodzeniu objawów przeziębienia oraz infekcji dróg oddechowych. Stosowanie preparatów z wyciągiem z korzenia tej rośliny przyczynia się do zmniejszenia typowych dolegliwości, takich jak:
- zatkany nos, nadmierna wydzielina, kichanie, niedrożność i obrzęk błony śluzowej,
- spływanie wydzieliny z nosa do gardła,
- kaszel,
- ból lub ucisk w okolicy zatok przynosowych,
- zaburzenia zmysłu węchu i smaku związane z katarem,
- ból gardła i jego zaczerwienienie,
- ropna wydzielina.
Pelargonia afrykańska jest wykorzystywana również w leczeniu zapalenia migdałków i zatok przynosowych. Ponadto roślina ta może również zmniejszać ryzyko wtórnych infekcji bakteryjnych, co ogranicza potrzebę stosowania antybiotyków. Niektóre badania sugerują, że pacjenci stosujący preparaty z pelargonią rzadziej sięgają po środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol, oraz odczuwają poprawę jakości snu podczas przeziębienia.
Pelargonia afrykańska w lekach i suplementach
Preparaty z pelargonią afrykańską są dostępne jako:
- leki (tabletki i syrop stosowane w objawowym leczeniu przeziębienia),
- wyroby medyczne (spray do nosa i syrop wspomagająco w leczeniu kataru wirusowego),
- suplementy diety (syropy dla dzieci, pastylki do ssania, tabletki, gdzie zadaniem pelargonii jest wsparcie układu oddechowego, m.in. gardła, oskrzeli i zatok).
Jak dawkować preparaty z pelargonią afrykańską?
Podstawowym składnikiem tych preparatów jest standaryzowany wyciąg suchy z korzenia pelargonii afrykańskiej, a standardowa jednorazowa dawka wynosi zazwyczaj 10-30 mg. Dawkowanie zależy od wieku:
- dzieci w wieku 6-12 lat stosują preparaty 1-2 razy na dobę,
- młodzież i dorośli – 2-3 razy dziennie.
Terapia preparatami z pelargonią nie powinna trwać dłużej niż tydzień. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów, takich jak duszność, wysoka gorączka czy odkrztuszanie krwistej lub ropnej wydzieliny, zaleca się kontakt z lekarzem.
Pelargonia afrykańska – przeciwwskazania
- Preparatów z pelargonią afrykańską nie stosuje się w przypadku uczulenia na wyciąg z korzenia pelargonii, inne gatunki tej rośliny ani rośliny z rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae). Dodatkowo nie zaleca się jednoczesnego stosowania kilku preparatów zawierających pelargonię.
- Stosowanie preparatów z pelargonią nie jest zalecane u pacjentów z ciężkimi chorobami wątroby i nerek ani u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe.
- Ze względu na działanie immunomodulujące nie zaleca się ich również pacjentom stosującym leki immunosupresyjne, które obniżają odporność (stosuje się je na przykład u pacjentów po przeszczepie).
- Preparatów z pelargonią afrykańską nie stosuje się w ciąży i w okresie karmienia piersią, ponieważ brak danych potwierdzających ich bezpieczne stosowanie. Nie wiadomo również, czy pelargonia wpływa negatywnie na płodność.
Skutki uboczne stosowania pelargonii afrykańskiej
Preparaty z pelargonią afrykańską są na ogół dobrze tolerowane. Wśród możliwych działań niepożądanych można wymienić:
- łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, ból w nadbrzuszu, nudności, wymioty, utrudnione połykanie czy zgaga,
- łagodne krwawienie z dziąseł lub nosa,
- reakcje alergiczne.
Niektóre źródła wskazują na możliwość toksycznego działania pelargonii afrykańskiej na komórki wątroby, co jest określane jako hepatotoksyczność. Objawy mogą obejmować nudności, brak apetytu, bóle brzucha, zmęczenie oraz żółte zabarwienie skóry. Nie stwierdzono negatywnego wpływu preparatów z pelargonią afrykańską na zdolność prowadzenia pojazdów ani obsługiwania maszyn.
- Jafernik K, Szopa G, Ekiert H, Pelargonia przylądkowa (afrykańska), chrzan pospolity oraz nasturcja większa – skład chemiczny, aktywność biologiczna oraz znaczenie w fitoterapii, Lek w Polsce, VOL 29 NR 11/12’19 (342/343)
- Fitofarmaceutyki. Red. Krauze-Baranowska, Mirosława . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2022, 468 s. ISBN 978-83-01-22775-3
- Lek pochodzenia naturalnego. Red. Kiss, Anna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021, 497 s. ISBN 978-83-200-6578-7, doi: doi.org/10.53270/2021.023