USG piersi – przebieg badania i wskazania do jego wykonania. Jakie zmiany pozwala wykryć?

Na czym polega USG piersi?

USG piersi jest badaniem nieinwazyjnym, bezpiecznym i stosunkowo łatwym do przeprowadzenia. Wykonuje się je za pomocą urządzenia o nazwie ultrasonograf, które jest wyposażone m.in. w monitor, komputer oraz głowicę.

Głowica przyłożona do skóry emituje niesłyszalne fale ultradźwiękowe, wnikające do organizmu. Rozchodząc się, napotykają na struktury o różnej gęstości, odbijają  się od nich i wracają do głowicy. Komputer przetwarza je w czasie rzeczywistym na obraz widoczny na ekranie, czyli ciemniejsze i jaśniejsze szare plamy.

>> Suplementy dla kobiet

W trakcie wykonywania badania lekarz ocenia budowę i stan piersi oraz wykrywa ewentualne nieprawidłowości w obrębie gruczołu. Ocenie podlegają również okoliczne węzły chłonne oraz dół pachowy. USG piersi zaleca się wykonywać każdej kobiecie po 20. roku życia, jeżeli zaś istnieją wskazania, można je przeprowadzić nawet wcześniej. Najlepiej wykonywać je systematycznie – średnio raz w roku, chyba że pacjentka znajduje się w grupie ryzyka zachorowania na raka piersi.

>> Mammografia – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

USG piersi – kiedy należy wykonać badanie?

Każda kobieta powinna systematycznie badać swoje piersi, aby jak najwcześniej wykryć ewentualne nieprawidłowości. Do zmian, które wskazują na konieczność wykonania badania ultrasonograficznego, należą:

• wyczuwalne zgrubienia,
• wydzielina z brodawki sutkowej,
• długotrwale utrzymująca się bolesność piersi,
• nadmiernie sterczące sutki,
• wciągnięte brodawki lub fragmenty skóry na piersi,
• zmiana wyglądu piersi (pojawienie się owrzodzeń, zmiana wielkości, zaciągnięcia skóry),
• powiększenie pachowych węzłów chłonnych.

>> Nowotwory kobiece – rodzaje, kalendarz badań. Profilaktyka raka piersi, jajnika, szyjki macicy

Ponadto USG piersi warto wykonywać w celach profilaktycznych, nawet gdy kobieta nie zaobserwuje u siebie żadnych niepokojących zmian. Jest to badanie przesiewowe u pań, które:

• mają małe piersi,
• są obciążone umiarkowanym ryzykiem zachorowania na raka piersi,
• są w ciąży,
• mają poniżej 35 lat (piersi o utkaniu gruczołowym),
• z implantami silikonowymi (uniemożliwiają przeprowadzenie mammografii),
• mają punkcję sutka w wywiadzie.

>> Badanie piersi jako profilaktyka raka – USG piersi, mammografia i samobadanie

Osobnymi wskazaniami do wykonania USG piersi są niepokojące zmiany związane z wszczepionymi implantami:

• podejrzenie rozwinięcia się infekcji po wszczepieniu implantu,
• podejrzenie pęknięcia implantu,
• podejrzenie obkurczenia torebki implantu.

USG piersi zaleca się kobietom poniżej 35 roku życia, gdyż ich piersi są zbudowane głównie z gruczołu. U pań powyżej 40 lat częściej wykonuje się mammografię (piersi zbudowane są głównie z tkanki tłuszczowej).

USG piersi – jak się przygotować do badania?

USG piersi nie wymaga specjalnego przygotowania. Można się na nie zgłosić o każdej porze dnia oraz w dowolnym dniu cyklu menstruacyjnego. Niemniej zaleca się, aby wykonać je w pierwszych 10 dniach cyklu. Piersi nie są wtedy obrzmiałe czy bolesne, co znacznie ułatwia przeprowadzenie USG.

>> Nieregularne miesiączki - przyczyny i leczenie. Kiedy okres jest za krótki lub za długi?

Przed badaniem lekarz zapyta pacjentkę o kilka kwestii, które warto przemyśleć przed wizytą. Pytania te dotyczą:

• wieku,
• daty ostatniej miesiączki,
• przebytych operacjach piersi (blizny zaciemniają obraz),
• porodów i karmienia piersią,
• przyjmowanych leków hormonalnych,
• przebytych badań piersi,
• przypadków raka piersi w rodzinie.

Na badanie warto ubrać luźne i wygodne ubranie, najlepiej dwuczęściowe. Jest to o tyle istotne, że pacjentka będzie poproszona o rozebranie się od pasa w górę.

Jak przebiega badanie USG piersi?

Lekarz przeprowadzający badanie poprosi pacjentkę o ułożenie się na plecach z rękami ułożonymi pod głową. Na obnażone piersi nałoży żel ułatwiający przenikanie fal ultradźwiękowych oraz przesuwanie głowicy. Jest ona przykładana pod różnymi kątami, do każdej piersi osobno. W zależności od badanego obszaru, lekarz robi to mocniej lub lżej.

Badanie trwa kilkanaście minut, bezpośrednio po jego wykonaniu pacjentka otrzyma wynik w postaci zdjęć oraz ich opisu.

>> Cytologia – jak wygląda badanie. Jak opisuje się wynik cytologii – wywiad z ginekologiem

USG piersi – interpretacja wyniku

Badanie ultrasonograficzne piersi bardzo precyzyjnie wykrywa wszelkie guzki obecne w piersi, nawet te wyjątkowo małe. Zazwyczaj jednak, aby określić ich charakter, niezbędna jest diagnostyka poszerzona o inne badania tj. biopsja czy badania laboratoryjne.

USG piersi wykrywa także torbiele, co jest również wykorzystywane do monitorowania ich stanu.

Podobnie jak w mammografii w opisie USG piersi stosuje się skalę BI-RADS, którą należy interpretować następująco:

• BI-RADS 0 – konieczność dalszej diagnozy, gdyż USG nie wystarczy do jej postawienia,
• BI-RADS 1 – prawidłowy wynik, systematyczna kontrola,
• BI-RADS 2 – wynik prawidłowy z nielicznymi łagodnymi zmianami,
• BI-RADS 3 – zmiana łagodna, dla której prawdopodobieństwo przekształcenia się w zmianę złośliwą wynosi 2%, zalecana kontrola za 6 miesięcy,
• BI-RADS 4 – zmiana wymagająca przeprowadzenia biopsji gruboigłowej (4a – ryzyko złośliwości zmian 2-10%, 4b – ryzyko złośliwości zmian 10-50%, 4c – ryzyko złośliwości zmian 50-95%),
• BI-RADS 5 – zmiana o ryzyku złośliwości >95%, wskazana natychmiastowa biopsja gruboigłowa,
• BI-RADS 6 – obecność raka piersi.

Prawidłową i pełną interpretację wyników zawsze powinien przeprowadzić lekarz specjalista – ginekolog lub onkolog.

USG piersi – postępowanie po badaniu

Z wynikami należy jak najszybciej zgłosić się do specjalisty, zwłaszcza wtedy, gdy badanie wykryło niepokojące zmiany. Wdrożenie odpowiedniej terapii lub przeprowadzenie dalszej diagnostyki jest jedyną drogą do wyzdrowienia.

USG piersi – skutki uboczne po badaniu

USG piersi nie powoduje praktycznie żadnych skutków ubocznych. Fale ultradźwiękowe są obojętne dla zdrowia, a samo badanie wpływa negatywnie na samopoczucie czy kondycję fizyczną. Po jego zakończeniu można powrócić do codziennej aktywności.

>> Implant antykoncepcyjny – co warto o nim wiedzieć? (wywiad z ginekologiem)

USG piersi – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Mimo że ryzyko wystąpienia raka piersi w ciąży nie jest wyższe niż przed, wszystkim kobietom ciężarnym zaleca się wykonanie USG piersi. Należy to zrobić w I lub II trymestrze, zwłaszcza gdy kobieta skończyła 35 lat. Jest to o tyle ważne, że zmiana budowy piersi w ciąży znacznie utrudnia samobadanie.

USG piersi można powtarzać nie tylko w ciąży, ale również w czasie karmienia piersią. Choć karmienie przez rok zmniejsza ryzyko wystąpienia wspomnianego nowotworu o 28 proc., jednak nie eliminuje go całkowicie.

USG piersi – cena badania

Jeżeli na badanie kieruje lekarz specjalista (np. ginekolog) jest ono w pełni refundowane przez NFZ. Taka sama sytuacja ma miejsce, gdy kobieta objęta programem profilaktyki raka piersi, ma niepewny wynik mammografii. Jeżeli jednak pacjentka nie chce czekać na badanie refundowane, może wykonać je w prywatnym gabinecie. Wówczas musi liczyć się z wydatkiem rzędu 150-200 złotych.