Mammografia jest podstawowym badaniem tkanek miękkich gruczołu piersiowego, wyróżniające się największą czułością i specyficznością. Omawiana metoda rentgenowska pozwala na wczesne rozpoznanie i wykrycie nieprawidłowości związanych z obecnością guzków, wielkości nawet 0,5 cm. Badanie wykorzystywane jest również w diagnostyce tzw. zmian bezobjawowych. W jakim wieku mammografia powinna być wykonywana profilaktycznie? Test wskazany jest szczególnie u kobiet po czterdziestym roku życia (co dwa lata). Kobiety po pięćdziesiątym roku życiu powinny wykonywać badanie raz do roku.
Mammografia – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Na czym polega mammografia?
Mammografia jest radiologiczną metodą badania piersi u kobiet, pozwalającą na wykonanie serii zdjęć sutka z wykorzystaniem promieni rentgenowskich. Omawiane badanie pozwala na skuteczne uwidocznienie zmian nowotworowych i innych patologii tego obszaru – przed wystąpieniem objawów klinicznych.
Wykrycie nowotworu piersi we wczesnym stadium jest możliwe dzięki różnicom w pochłanianiu promieni rentgenowskich przez poszczególne tkanki organizmu. W miejscach zmienionych patologicznie powstają mikrozwapnienia, widoczne na kliszy radiograficznej pod postacią białych plamek.
>> Badanie piersi jako profilaktyka raka – USG piersi, mammografia i samobadanie
Mammografia pozwala na diagnostykę:
- raka piersi,
- mikrozwapnień,
- patologicznych przejaśnień bądź cieni,
- poszerzenia żył,
- miażdżycy tętnic,
- zniekształceń strukturalnych (w tym wciągnięcie brodawki sutkowej),
- powiększenia węzłów chłonnych.
Wskazania do wykonania mammografii
Podstawowym wskazaniem do wykonania mammografii jest wiek pacjentki. Zaleca się regularne wykonywanie mammografii u kobiet powyżej 50. roku życia – co dwa lata lub co roku (w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego). Na badanie możesz się zgłosić już po 35. roku życia. W tym czasu piersi zmieniają swoją strukturę – z przewagi tkanki gruczołowej dominującą staje się tkanka tłuszczowa.
Wykonanie mammografii jest wskazane w przypadku wystąpienia zmian w piersiach, takich jak guzki, zaczerwienienie, obrzęk i nieprawidłowy wzrost węzłów chłonnych. Kobiety powinny zdecydować się na regularne badanie w przypadku wystąpienia raka piersi w rodzinie. Mammografia pozwala na wczesną diagnostykę ewentualnych zmian.
Na badanie powinny się zdecydować kobiety, u których miała miejsce niekontrolowana utrata masy ciała w krótkim czasie. Znaczny spadek wagi może być objawem zmian nowotworowych. W przypadku wcześniej wykrytych zmian w piersiach zaleca się regularne powtarzanie mammografii, aby monitorować postęp choroby.
>> Lipidogram (cholesterol i trójglicerydy) – norma, interpretacja wyników badań
Mammografia – jak się przygotować?
Na mammografię należy się zgłosić razem ze skierowaniem lekarskim. W dniu wizyty należy zgłosić się w dwuczęściowym ubraniu, co ułatwia pacjentce rozebranie się do pasa. Przed badaniem zalecane jest wzięcie kąpieli. Nie należy stosować dezodorantu z talkiem, balsamu, kremu i olejków na skórę piersi.
Optymalnym terminem badania będzie 5-10 dzień cyklu miesiączkowego. Nie jest to jednak warunek konieczny do wykonania mammografii. Do placówki należy zabrać ze sobą informacje na temat leków, suplementów i innych przyjmowanych substancji. Szczególnie cenne są dane na temat ciąży, hormonalnej terapii zastępczej, przebytych operacjach piersi i wcześniejszych badaniach obrazowych.
Jak przebiega badanie?
Mammografia trwa zazwyczaj około 15 minut. Na początku wizyty pacjentka udaje się do specjalistycznego pomieszczenia, w którym staje przodem do aparatu mammograficznego z ręką umieszczoną na uchwycie. Całe badanie polega na wykonaniu czterech zdjęć rentgenowskich. Pacjentka umieszcza pierś między podstawką z kasetą rentgenowska a płytką kompresyjną. W niektórych przypadkach może być wymagana dodatkowa seria zdjęć lub badanie ultrasonograficzne.
Ucisk w trakcie badania może się wiązać z pewnym dyskomfortem. Zapewnia on jednak wysoką rozdzielczość obrazu i eliminuje pęcherzyki powietrza. Ucisk zmniejsza również warstwę tkanki, przez którą przenika promieniowanie jonizujące.
Mammografia – interpretacja wyniku
Za interpretację wyniku mammografii odpowiada radiolog – specjalista w dziedzinie diagnostyki obrazowej. Wynik prawidłowy oznacza brak wykrytych zmian lub guzów, co świadczy o braku patologii. Wynik nieprawidłowy stwierdzany jest w momencie, w którym wykryte zostają zmiany bądź guzy wymagające dalszej diagnostyki i leczenia.
Po wykryciu nieprawidłowości niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań, takich jak biopsja. Pobranie materiału biologicznego pozwala potwierdzić lub wykluczyć obecność nowotworu. Radiolog przedstawia pacjentce wynik i udziela dalszych zaleceń dotyczących diagnostyki i leczenia.
Mammografia nie jest jednak jedynym elementem procesu diagnostycznego. Warto pamiętać, że wynik badania może być fałszywie ujemny lub fałszywie dodatni. Ostateczna diagnoza powinna uwzględniać szereg czynników, w tym wynik mammografii, dodatkowych badań i ocenę lekarza specjalisty.
Mammografia – postępowanie po badaniu
Po wykonaniu mammografii pacjentka otrzymuje wynik od radiologa. Po uzyskaniu prawidłowych wyników zalecane jest powtórzenie badania w określonym czasie, aby potwierdzić brak obecnych nieprawidłowości. Jeżeli wynik jest nieprawidłowy, pacjentka zostaje skierowana na dodatkowe badania. Należy do nich m.in. biopsja, potwierdzająca bądź wykluczająca zmiany nowotworowe. Po diagnozie raka piersi pacjentka udaje się na leczenie, obejmujące radioterapię, chemioterapię lub chirurgię.
>> Jak poprawić krążenie? Naturalne sposoby
Mammografia – możliwe skutki uboczne
Mammografia jest jednym z najważniejszych narzędzi w diagnozowaniu raka piersi. Pomimo tego, jak każdy test medyczny, może się wiązać z określonymi skutkami ubocznymi. Niektóre kobiety odczuwają dolegliwości bólowe podczas wykonywania mammografii. Czynnikiem ryzyka jest w tym przypadku wrażliwość piersi na dotyk. Ból w danej okolicy jest jednak krótkotrwały i ustępuje samoistnie.
Mammografia wymaga dostarczenia promieniowania rentgenowskiego do piersi. Chociaż jest to działanie bezpieczne, niektóre kobiety mogą być niepokojone kontaktem z promieniowaniem jonizującym.
Mammografia – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
W okresie ciąży nie powinna być wykonywana mammografia. Kobiety ciężarne powinny się zdecydować w tym czasie na USG piersi. Badanie pozwala na wczesną diagnostykę zmian nowotworowych. USG piersi powinno być wykonywane:
- w I trymestrze ciąży,
- raz do roku u kobiet ciężarnych,
- po wystąpieniu zmian w obrębie piersi, takich jak guz, obrzęk i zaczerwienienie.
Mammografia – cena
Cena mammografii zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu rozpoczyna się od 100 złotych. W ramach profilaktycznych programów zdrowotnych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowotny możliwe jest bezpłatne wykonanie badania. Darmową mammografię można wykonać w specjalnych mammobusach – pojazdach z wyposażeniem do przeprowadzania badań mammograficznych, przebieralnią, rejestracją i poczekalnią.
