Oksytocyna – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest oksytocyna?

Oksytocyna jest organicznym związkiem chemicznym, wytwarzanym w jądrze trzykomorowym i nadwzrokowym podwzgórza. W następnym kroku jest przekazywana przez neurony do tylnego płata przysadki, gdzie jest magazynowana. Za wzmożone wydzielanie oksytocyny odpowiadają estrogeny.
Oksytocyna ma szczególne znaczenie w trakcie ciąży. Hormon odpowiada bowiem za skurcze macicy podczas akcji porodowej. We wcześniejszym etapie ma jednak miejsce tzw. blok progesteronowy, polegający na zahamowaniu syntezy receptora oksytocyny przez progesteron.
Oksytocyna w określonych przypadkach może być również podawana zewnętrznie. Wskazaniami do stosowania hormonu są:

• zapoczątkowanie bądź wzmocnienie skurczów macicy przed porodem,
• przyspieszenie akcji porodowej,
• kontrola krwawienia poporodowego.

Powodem przyspieszenia porodu może być stan przedrzucawkowy, zaburzenia czynności nerek, cukrzyca matki, konflikt Rh bądź erytroblastoza płodu.

>> Jak przyspieszyć poród? Skuteczne sposoby na przyspieszenie porodu po terminie

Oksytocyna – zastosowanie w organizmie

Oksytocyna przede wszystkim bierze udział w akcji porodowej ze względu na wywoływanie skurczów macicy. Związek uwalniany jest również po podrażnieniu mechanoreceptorów brodawek sutkowych i receptorów szyjki macicy i pochwy. Oksytocyna ułatwia zatem wydzielanie mleka.
Organiczny związek chemiczny znany jest pod nazwą „hormon miłości”. Powodem tego jest działanie nasilające uczucie bliskości i zaufania między partnerami. U ssaków oksytocyna jest związana z takimi uczuciami jak ufność, protekcjonizm, szczodrość i współpraca. W zależności od samopoczucia może jednak odpowiadać za uległość, a nawet zazdrość. Poziom hormonu wzrasta podczas przytulania oraz orgazmu. U mężczyzn odpowiada również za erekcję i przemieszczanie plemników. U obu płci związek bierze udział w osiąganiu przyjemności i budowaniu przywiązania.
Zgodnie ze współczesną wiedzą medyczną matki o zwiększonym poziomie oksytocyny częściej angażują się w czułe zachowania rodzicielskie.

>> KTG – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Oksytocyna – kiedy należy wykonać badanie?

Podstawowym wskazaniem do badania stężenia oksytocyny jest ocena gotowości macicy do skurczów podczas akcji porodowej. Zmniejszone stężenie hormonu może bowiem opóźnić bądź spowolnić jej proces. Badanie poziomu związku w organizmie zlecane jest również przy podejrzeniu zaburzeń laktacji.

Badanie oksytocyny – jak się przygotować?

Badanie poziomu oksytocyny nie wymaga specjalnego przygotowania. Pomiar związku w większości przypadków ma miejsce w sytuacjach nagłych, co wyklucza podejmowanie jakichkolwiek działań.
Przed badaniem należy zgłosić stosowane leki ze względu na możliwość zafałszowania otrzymanych wyników.

>> Pierwsze chwile noworodka – konieczne badania po porodzie
Jak przebiega badanie oksytocyny?

Badanie oksytocyny polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej.

Oksytocyna – interpretacja wyniku

Czas oczekiwania na wyniki badania oksytocyny wynosi zazwyczaj 1 dzień. Dopuszczalna norma w organizmie wynosi poniżej 3,2 j.m./l.

Wysoki poziom oksytocyny

Zwiększona ilość oksytocyny w organizmie, tak samo jak niedobór, nie jest stanem porządnym. Nadmiar hormonu prowadzi do bolesnych skurczy macicy. To z kolei często prowadzi do cesarskiego cięcia. Argument ten jest często podawany przez przeciwników syntetycznej odmiany związku, podawanego ciężarnym w poszczególnych przypadkach.

Niski poziom oksytocyny

Niskie stężenie oksytocyny w organizmie często skutkuje opóźnieniem akcji porodowej. Zaniżone stężenie hormonu może również spowodować powolny postęp porodu, na skutek zbyt słabych skurczów macicy bądź ich braku. W tym przypadku specjalista zaleca podanie syntetycznej oksytocyny. Wobec tego wydzielanie endogennego związku pozwala na spokojny i bezpieczny poród. Na zmniejszone wydzielanie hormonu w trakcie akcji porodowej wpływa zwiększona produkcja adrenaliny i kortyzolu.
Oksytocyna jest również ważna w pierwszych dniach po porodzie. Hormon umożliwia nawiązanie więzi, determinującej relację i późniejsze życie dziecka. Niski poziom związku ma również negatywny wpływ na produkcję mleka w procesie laktacji.

Oksytocyna – postępowanie po badaniu

Po wykonanym badaniu oksytocyny można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Wykraczające poza normę wartości wymagają dalszej konsultacji ze specjalistą.

Oksytocyna – możliwe skutki uboczne

Badanie oksytocyny w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:

• osłabienie,
• infekcje/zakażenia,
• uszkodzenie nerwów,
• uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
• miejscowe reakcje alergiczne.

Oksytocyna – zastosowanie lecznicze

Chociaż endogenna (produkowana przez organizm) i syntetyczna oksytocyna mają zbliżoną budowę i działanie, ich właściwości biochemiczne nie są identyczne. W niektórych przypadkach indukcja porodu hormonem staje się koniecznością i umożliwia bezpieczne przyjście na świat dziecka.
Początkowa ilość oksytocyny podawana do stymulacji porodu wynosi 0,5-4 j.m./min. Kolejne dawki zwiększane są co 20-40 minut o 1–2 j.m./min – do momentu ustalenia optymalnej siły skurczu. Podawanie syntetycznego hormonu jest również wskazane w leczeniu niepełnego bądź dokonanego poronienia. Oksytocyna pomaga w przypadku konfliktu Rh, erytoblastozy płodu i zdiagnozowanej cukrzycy.

Oksytocyna – przeciwwskazania

Pomimo zalet stosowania syntetycznej oksytocyny istnieje również szereg przeciwwskazań do jej podawania w trakcie porodu. Jednym z nich jest nadwrażliwość na związek. Oksytocyna nie powinna być stosowana w przypadku znacznej dysproporcji między główką płodu a miednicą matki. Do przeciwwskazań zaliczają się również:

• poprzeczne bądź ukośne położenie płodu w macicy,
• łożysko przodujące,
• zaburzenia sercowo-naczyniowe,
• stany ze wzmożonym napięciem macicy,
• ryzyko pęknięcia macicy.

Oksytocyna syntetyczna nie jest zalecana podczas porodu przedwczesnego, a także przy nadmiernym powiększeniu macicy.

Oksytocyna – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie oksytocyny przeprowadzane jest w większości przypadków przez kobiety ciężarne. Określenie stężenia hormonu może być pomocne w ocenie trudności z porodem (i konieczności ewentualnej stymulacji).

Oksytocyna – cena

Cena badania oksytocyny zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 20-35 złotych.