Gazometria – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest gazometria?

Gazometria ocenia prężność tlenu i dwutlenku węgla we krwi i równowagę kwasowo-zasadową w organizmie. Dzięki temu można wykryć niewydolność oddechową i monitorować jej leczenie. Badanie wykonuje się w izbie przyjęć, w trakcie hospitalizacji albo podczas rutynowej diagnostyki w przychodniach oraz zawsze przy ustalaniu wskazań do przewlekłego leczenia tlenem. Badanie pozwala wówczas szybko wdrożyć leczenie.

Wskazania do wykonania gazometrii

Głównymi wskazaniami do wykonania gazometrii u dorosłych są:

• podejrzenie niewydolności oddechowej w przebiegu zapalenia płuc lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
• monitorowanie stanu pacjenta z niewydolnością oddechową,
• podejrzenie zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej (najczęściej u chorych na cukrzycę lub u pacjentów w stanie śpiączki hipoglikemicznej),
• monitorowanie leczenia zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej,
• całkowita lub częściowa utrata świadomości,
• śpiączka.

Z kolei wskazaniem do wykonania gazometrii u noworodków jest podejrzenie zespołu zaburzeń oddychania (ZZO).

Rutynowo gazometrię wykonuje się u pacjentów z:

• chorobami układu oddechowego,
• układu sercowo-naczyniowego,
• chorobami metabolicznymi,
• nerek,
• ciężkimi infekcjami,
• zatruciami,
• urazami,
• dusznością,
• nasiloną biegunką,
• wymiotami.

Gazometria – jak się przygotować?

Do badania nie jest wymagane przygotowanie, gazometria może być wykonana w każdej chwili. To pobieranie krwi – najlepiej tętniczej, czyli pobranej z tętnicy, a nie z żyły łokciowej.

Jak przebiega badanie?

Krew do badania powinno się pobierać z tętnicy, ponieważ ma najlepszą wartość diagnostyczną. Pobiera się z ją z jednego z naczyń:

• z tętnicy promieniowej (w okolicy nadgarstka po jego wewnętrznej stronie),
• z tętnicy udowej (w pachwinie),
• albo z tętnicy ramiennej (w zgięciu łokciowym).

Do pobrania krwi z tętnicy udowej pacjent musi leżeć, do pobrania krwi z kończyn górnych – może leżeć, ale może także siedzieć. W przypadku pobrania z kończyny górnej preferuje się kończynę niedominującą, czyli u praworęcznych lewą, u leworęcznych prawą.

Pobranie przebiega podobnie do pobrania krwi z żyły łokciowej – skórę w miejscu wkłucia się dezynfekuje, a następnie nakłuwa tętnicę cienką igłą o średnicy od 0,5 do 0,7 mm. Igła połączona jest z małą strzykawką o ściankach powleczonych heparyną, czyli substancją zapobiegającą powstawaniu skrzepów. Do badania pobiera się niewiele krwi, około 1 ml.

Gdy pobranie krwi z tętnicy jest niemożliwe, pobiera się krew włośnikową z palca lub płatka ucha, jednak wówczas może dojść do zafałszowania wyniku.

Oznaczenie parametrów gazometrii wykonuje się w ciągu 15 minut od pobrania w specjalnym analizatorze, dlatego bardzo szybko otrzymuje się gotowy wynik.

Gazometria – normy

• pH krwi: 7,35 − 7,45 – wyniki poniżej 7,35 oznaczają kwasicę, natomiast wyniki powyżej 7,45 zasadowicę,
• pCO2 (ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej): 32 − 45 mm Hg,
• pO2 (ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej): 75 − 100 mm Hg,
• HCO3 (aktualne stężenie wodorowęglanów w osoczu): 21 − 27 mmol/l,
• BE (nadmiar zasad we krwi): -2,3 do 2,3 mEq/l
• SatO2 (wysycenie tlenem hemoglobiny we krwi tętniczej): 95 − 98%.

Jeśli badanie wykonano z krwi żylnej lub włośniczkowej, stosowane są inne normy.

Gazometria – interpretacja wyniku

Nieprawidłowe wyniki gazometrii mogą oznaczać wiele zaburzeń, włącznie z uszkodzeniami nerek czy płuc. Obniżone pH w badaniu gazometrii wskazywać może na rozwój kwasicy, z kolei podwyższone pH – zasadowicy. Ocena wyniku gazometrii powinna zostać jednak przeprowadzona przez lekarza, ponieważ bierze on pod uwagę wszystkie parametry, a nie poszczególne rozbieżności.

Gazometria – możliwe powikłania po badaniu

Możliwe powikłania po badaniu zdarzają się rzadko i dotyczą najczęściej pobrania krwi z tętnicy. Wymienia się tu:

• krwawienie,
• powstanie krwiaka,
• zakrzepicę tętniczą,
• zakażenie i ból w miejscu wkłucia.

Przy prawidłowo przeprowadzonym procesie pobrania krwi ryzyko powikłań jest niewielkie.

Czy gazometrię można wykonywać u kobiet w ciąży?

Badanie gazometrii może być wykonywane u kobiet w ciąży. Jest ono wykonywane w zależności od wskazań, natomiast nie ma wpływu na sam przebieg ciąży. Dużo poważniejsze w skutkach może być zbagatelizowanie objawów wskazujących na konieczność badania.

Czy gazometrię można wykonywać u dzieci?

Tak, badanie wykonuje się u dzieci, przy czym u najmłodszych najczęściej pobierana jest krew z palca lub płatka ucha. Gazometrię wykonuje się także u noworodków, przy czym do badania pobierana jest krew pępowinowa. U dzieci normy gazometrii zależą od wieku, wynik zawsze powinien interpretować lekarz.

Badanie gazometryczne – cena

Gazometrię można wykonać w każdym laboratorium analiz medycznych – także w popularnych sieciowych laboratoriach. W takim przypadku badanie jest płatne, cena wynosi się od około 30 zł. Na badanie wymagane jest skierowanie od lekarza. W przypadku wykonywania badania w przychodni lub szpitalu koszt badania pokrywa NFZ.

Zobacz, gdzie wykonasz gazometrię podstawową w Świecie Zdrowia:

>> Gazometria podstawowa

>> Morfologia z rozmazem – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie