Serotonina, potocznie nazywana hormonem szczęścia, to jeden z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu. Reguluje procesy fizjologiczne i behawioralne, a także działanie zegara biologicznego. Odpowiedni poziom serotoniny warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu, natomiast jej nadmiar, podobnie zresztą jak i niedobór, zagraża zdrowiu i życiu. Oznaczenie stężenia serotoniny we krwi znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce rakowiaka (nowotworu). Jaki jest prawidłowy poziom serotoniny w organizmie i jak rozpoznać stany dotyczące odchyleń od normy w zakresie jej stężenia?
Serotonina – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest serotonina?
Serotonina powstaje w wyniku rozkładu tryptofanu i wydzielana jest w podwzgórzu. Podstawowym jej źródłem są płytki krwi, błona śluzowa jelita oraz ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Odpowiedzialna jest głównie za przekazywanie informacji pomiędzy komórkami mózgowymi.
Serotonina odpowiada za szereg zachodzących w organizmie procesów. Reguluje procesy fizjologiczne, wpływa na zachowanie równowagi psychicznej, a także na poziom innych hormonów i neuroprzekaźników. Odpowiada za procesy zasypiania, a także oddziałuje na nastrój i samopoczucie. Poziom serotoniny wpływa ponadto na potrzeby seksualne i apetyt.
>> Środki na potencję i libido
Serotonina – kiedy należy wykonać badanie?
Badanie stężenia serotoniny we krwi wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnostyce rakowiaka i zlecane osobom z objawami sugerującymi zachorowanie na ten rodzaj nowotworu. W zespole rakowiaka najczęściej występują takie objawy jak:
- napadowe zaczerwienienie skóry twarzy i szyi trwające od kilku minut do kilku godzin;
- przyspieszony rytm serca,
- duszność,
- świsty oddechowe,
- zawroty głowy,
- nadmierne pocenie,
- bóle brzucha,
- biegunka,
- utrata masy ciała.
Poziom serotoniny sprawdza się także w ramach diagnostyki systemowej mastocytozy i innych nowotworów neuroendokrynnych. Co ważne, u części chorych np. z rakowiakiem stężenie serotoniny może pozostać w normie, w związku z czym wynik badania nie wyklucza nowotworu.
>> Objawy depresji - jak je rozpoznać i jak pomóc?
Serotonina – jak się przygotować do badania jej poziomu?
Oznaczenie stężenia serotoniny przeprowadza się na dwa sposoby – we krwi żylnej lub w dobowej zbiórce moczu. W przypadku badań z krwi lekarz może zlecić odstawienie leków takich jak morfina, oksydaza monoaminowa (MAO), rezerpina, metylodopa czy lit. Pacjent zostanie o tym odpowiednio wcześniej poinformowany i otrzyma rady dotyczące postępowania w zakresie leczenia.
Serotonina wykazuje zmienność dobową, dlatego trzeba zachowywać porę pobierania krwi. Jeśli natomiast chodzi o dobową zbiórkę moczu, pacjent otrzyma odpowiednie wytyczne w punkcie, w którym planuje wykonać badanie.
>> Sekretyna – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Jak przebiega badanie poziomu serotoniny?
Badanie serotoniny przeprowadzone może zostać z krwi żylnej, która pobrana zostanie ze zgięcia łokciowego. To badanie przebiega zatem standardowo jak zwykły pobór krwi. Lekarz może ponadto zlecić oznaczenie stężenia serotoniny w dobowej zbiórce moczu. Wtedy pacjent musi przez cały dzień zbierać mocz do badań w określony sposób, zgodnie z zaleceniami wybranego punktu diagnostycznego.
Serotonina – normy
Za normę serotoniny we krwi przyjmuje się wynik między 101 a 283 nanogramów na mililitr krwi (ng/ml). Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że normy mogą różnić się w zależności od laboratorium.
Serotonina – interpretacja wyniku
Jeśli stężenie serotoniny we krwi pozostaje w normie, nie ma powodu do obaw. Jeśli jednak wynik jest odchylony w którąkolwiek ze stron, konieczna może okazać się dalsza diagnostyka i podjęcie odpowiednich działań w kwestii ewentualnego leczenia.
Niedobór serotoniny w organizmie – przyczyny
Deficyt serotoniny w organizmie może wynikać ze złej diety i prowadzić do bezsenności, a nawet depresji. Dlatego właśnie tak ważne jest, aby składnik ten dostarczać w odpowiednich ilościach wraz z pożywieniem. Pozostałe możliwe przyczyny niedoboru serotoniny to marskość wątroby, menopauza, chroniczny stres oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych i/lub alkoholu.
Objawy niedoboru serotoniny w organizmie
Niskie stężenie serotoniny we krwi prowadzi do zaburzeń psychicznych o charakterze depresyjno-lękowym. Główne objawy to:
- niepokój,
- obniżenie samopoczucia,
- zaburzenia snu,
- osłabienie koncentracji,
- problemy z pamięcią,
- pogorszenie nastroju,
- spadek poczucia własnej wartości,
- przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia apetytu,
- zaburzone libido,
- pogorszenie funkcji seksualnych.
Nadmiar serotoniny w organizmie – przyczyny
Zwiększone stężenie serotoniny występuje głównie przy zachorowaniu na nowotwór hormonalnie czynny – rakowiak, który w większości przypadków wywodzi się z komórek wewnątrzwydzielniczych przewodu pokarmowego, trzustki i płuc.
Do wystąpienia nadmiaru serotoniny przyczynić się także mogą niektóre leki, zwłaszcza z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny (SSRI), ale też inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) czy trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.
Pozostałe możliwe przyczyny wystąpienia zbyt dużych ilości serotoniny w organizmie to depresja endogenna i schizofrenia.
W przypadku zbyt dużego stężenia serotoniny we krwi może dojść do rozwoju tzw. zespołu serotoninowego, który może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia.
Objawy nadmiaru serotoniny w organizmie
Objawy zespołu serotoninowego to:
- nadmierna potliwość,
- gorączka,
- dreszcze,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
- bóle głowy,
- nudności i wymioty,
- biegunka,
- skurcze mięśni,
- nadmierne pobudzenie psychoruchowe,
- zaburzenia orientacji,
- problemy z koncentracją.
Serotonina – co po badaniu?
Czas oczekiwania na wynik badania serotoniny może być nieco dłuższy niż w przypadku standardowych badań krwi, których wynik jest znany najczęściej w ciągu 24 godzin. W tym przypadku niekiedy trzeba czekać do tygodnia, a nawet dłużej. Odebrany wynik powinno się skonsultować z lekarzem zlecającym badanie lub wskazanym przez niego specjalistą.
Zbyt wysokie stężenie serotoniny może wskazywać na chorobę nowotworową, dlatego taki rezultat wymaga dalszej diagnostyki. Gdy znaleziona zostanie przyczyna nadmiaru serotoniny w organizmie, powinno zostać wdrożone odpowiednie leczenie.
Serotonina – możliwe powikłania po badaniu
Badanie serotoniny nie prowadzi do żadnych poważnych powikłań. Jedyne skutki uboczne, jakie mogą wystąpić, dotyczą samego pobrania krwi. Chodzi tutaj o stan zapalny, krwiak i ból, czyli dolegliwości, które mogą wystąpić w obrębie miejsca wkłucia. Uciążliwe objawy zwykle jednak dość szybko ustępują.
>> Morfologia krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Serotonina – cena
Jeśli badanie serotoniny zlecił psychiatra, a pacjent otrzymał na nie skierowanie i jest ubezpieczony w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, to może je wykonać na za darmo. W przeciwnym razie sam będzie musiał ponieść koszt jego wykonania. Cena oceny stężenia serotoniny we krwi jest mocno zróżnicowana i oscyluje wokół 100 zł – są punkty diagnostyczne, gdzie można wykonać badanie taniej, jak i takie, gdzie jest ono droższe.
