Pomiar ciśnienia krwi umożliwia ocenę, z jaką siłą pompowana przez serce krew napiera na ściany naczyń krwionośnych. To jeden z parametrów określających stan układu krążenia. Badanie jest zarazem podstawą rozpoznania nadciśnienia tętniczego i oceny skuteczności zastosowanego leczenia. Choć stan zdrowia na podstawie pomiarów ciśnienia tętniczego krwi powinien ocenić lekarz, to pomiar ten najczęściej na jego zalecenie wykonuje się samodzielnie w domu. Wyjaśniamy, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi i w jaki sposób odczytywać wyniki.
Pomiar ciśnienia krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie. Interpretacja wyników
Na czym polega pomiar ciśnienia krwi?
Badanie ciśnienia tętniczego krwi polega na pomiarze ciśnienia w dużych tętnicach, który to może odbyć się w sposób pośredni lub bezpośredni. Najczęściej przeprowadza się go w tętnicy ramiennej. Przy pomiarze wyróżnia się ciśnienie maksymalne (skurczowe) oraz minimalne (rozkurczowe). Wartości ciśnienia zmieniają się pulsacyjnie.
Do badania tego służy ciśnieniomierz. Na rynku dostępnych jest wiele różnych typów aparatów do mierzenia ciśnienia, jednak wszystkie działają na podobnej zasadzie.
>> Zobacz najlepsze ciśnieniomierze
Pomiar ciśnienia krwi – kiedy należy wykonać badanie?
Regularnych pomiarów ciśnienia tętniczego krwi powinny dokonywać przede wszystkim osoby z rozpoznanym nadciśnieniem, a także ci, którzy doświadczają tzw. skoków ciśnienia. Robienie takiego badania od czasu do czasu zalecane jest każdemu, szczególnie osobom starszym.
Jeśli chodzi o to, kiedy wykonywać badanie ciśnienia, to zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, należy robić to 2 razy dziennie – rano i wieczorem, o stałych porach.
>> Pomiat ciśnienia tętniczego - na któej ręce mierzyć ciśnienie?
Pomiar ciśnienia krwi – jak przygotować się do badania?
Planując wykonanie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, należy się do tego odpowiednio wcześniej przygotować, aby wynik wyszedł wiarygodny. Wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad:
- Pomiar ciśnienia tętniczego powinien być przeprowadzany w warunkach spoczynkowych. W praktyce znaczy to tyle, że przed badaniem należy odpoczywać w pozycji siedzącej przez co najmniej 5 minut. Jeśli jesteśmy bardzo zdenerwowani lub w stanie silnego pobudzenia, trzeba odczekać do momentu, aż organizm się wyciszy i uspokoi.
- Pomieszczenie, w którym robiony jest pomiar ciśnienia krwi, powinno być miejscem spokojnym i wyciszonym, czyli nie powinna np. grać w nim głośna muzyka. Dobrze by też było, by panowała w nim temperatura pokojowa.
- Pomiaru ciśnienia krwi nie powinno się robić bezpośrednio po posiłku. Przed planowanym badaniem nie należy także palić papierosów. W niedługim czasie poprzedzającym pomiar niewskazana jest ponadto aktywność fizyczna.
- Średnica mankietu powinna być dobrana odpowiednio do wielkości ramienia pacjenta. Oznacza to, że u osób o chudszym ramieniu należy stosować węższy mankiet, a u osób o grubszym – szerszy. Jest to ważne, ponieważ zbyt wąski mankiet będzie zawyżać wartość ciśnienia tętniczego, a za szeroki zaniżać, sprawiając, że wynik będzie niewiarygodny.
- W trakcie pomiaru, od momentu założenia mankietu do chwili odczytania wyniku ciśnienia krwi, pacjent powinien pozostać w pozycji siedzącej, łokieć badanej kończyny musi być podparty, a ramię znajdować się na wysokości serca.
Jak przeprowadzić pierwszy pomiar ciśnienia krwi?
Jeśli wykonujemy pomiar ciśnienia tętniczego krwi po raz pierwszy, należy przeprowadzić go na obu ramionach. Kolejne pomiary powinno się natomiast robić na tym ramieniu, na którym zaobserwowano wyższe wartości ciśnienia.
A co w sytuacji, gdy podczas pierwszego badania nie stwierdzono znaczącej różnicy w odczycie ciśnienia między ramionami? Wtedy następne pomiary należy wykonywać na ręce niedominującej, czyli praworęczni na lewej, a leworęczni na prawej.
Jak przebiega pomiar ciśnienia krwi?
Nadmuchiwany mankiet należy założyć na rękę i umieścić go bezpośrednio na ramieniu (lub nadgarstku w zależności od typu ciśnieniomierza). Co istotne, mankiet trzeba założyć bezpośrednio na skórę, nie na rękaw ubrania. Powinien się on też znajdować na wysokości serca. Ręka, na której dokonywany jest pomiar, musi być stabilnie podparta.
Gdy wszystkie wskazane kroki zostaną wykonane, można przejść do badania. Wystarczy wcisnąć odpowiedni przycisk na ciśnieniomierzu i postępować zgodnie ze wskazówkami aparatu. Gdy pojawi się wynik, należy go odczytać i najlepiej od razu zapisać.
Pomiar ciśnienia krwi – interpretacja wyniku
Pierwsza wartość wyświetlana na ekranie aparatu to ciśnienie skurczowe. Kiedy następuje skurcz komór i wypompowanie krwi z serca, ciśnienie krwi osiąga swoją maksymalną wartość. Najwyższe ciśnienie w danym cyklu określa się mianem ciśnienia skurczowego.
Druga wartość wyświetlana na ekranie ciśnieniomierza to ciśnienie rozkurczowe. Jest nim najniższe ciśnienie krwi występujące, gdy serce rozkurcza się pomiędzy kolejnymi uderzeniami.
Pomiar ciśnienia krwi – normy
Za optymalne ciśnienie tętnicze krwi dorosłego człowieka uznaje się wynik <120/80 mmHg. W przypadku ciśnienia określanego jako „prawidłowe” wartość skurczowego ciśnienia powinna wynieść 120–129 mmHg, a rozkurczowego 80–84 mmHg.
Wyróżnia się także ciśnienie prawidłowe wysokie. W takim przypadku wartości ciśnienia tętniczego mieszczą się w zakresie 130–139 mm Hg i/lub dla ciśnienia skurczowego i 85–89 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego.
Jak interpretować wartości pomiaru ciśnienia krwi poza zakresem norm?
Ciśnienie tętnicze krwi może być zarówno za niskie, jak i za wysokie. O niskim mówi się wtedy, gdy ciśnienie skurczowe spada poniżej 100 mm Hg, a rozkurczowe poniżej 60 mm Hg.
Z kolei w przypadku nadciśnienia wyróżnia się 3 stopnie:
- stopień 1 – łagodne nadciśnienie – ciśnienie skurczowe 140–159 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe 90–99 mm Hg,
- stopień 2 – umiarkowane nadciśnienie – ciśnienie skurczowe 160–179 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe 100–109 mm Hgl,
- stopień 3 – ciężkie nadciśnienie – ciśnienie skurczowe powyżej 179 mm Hg lub ciśnienie rozkurczowe powyżej 109 mm Hg.
Co może zaburzać pomiar ciśnienia krwi?
Warto wiedzieć, że istnieją pewne czynniki, które wpływają na wynik pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. Należą do nich:
- zaburzenia neurologiczne,
- choroby układu krążenia,
- choroby nerek i dróg moczowych,
- czynniki psychogenne (np. stres, złość, strach),
- przyjmowanie niektórych leków.
W przypadku pomiaru ciśnienia u lekarza czasami występuje „efekt białego fartucha”, czyli ciśnienie może okazać się wysokie z uwagi na stres związany z wizytą.
Pomiar ciśnienia krwi – co po badaniu?
Jeśli pomiar ciśnienia tętniczego krwi odbywa się w warunkach domowych, do lekarza należy zgłosić się, gdy wartości często wykraczają poza normy, a w dodatku występują objawy wskazujące na nadciśnienie tętnicze. Warto prowadzić specjalny dzienniczek i spisywać każdy pomiar ciśnienia wraz z datą i godziną, ewentualnie dokuczającymi w tym czasie objawami. Będzie to przydatne dla lekarza do postawienia odpowiedniej diagnozy.
