Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP)?

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) to hormon, którego budowa przypomina fragment cząsteczki parathormonu, czyli hormonu wydzielanego przez przytarczyce. PTHrP bierze udział w regulacji gospodarki wapniowej, podobnie jak parathormon. Zwiększa uwalnianie wapnia z kości, jednocześnie zwiększając jego wchłanianie w nerkach, w niewielkim stopniu natomiast wpływa na wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego. To wszystko prowadzi do tego, że peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu pobudza wzrost stężenia wapnia w surowicy krwi.

PTHrP produkowany jest przez niektóre nowotwory, głównie nerek, płuc, sutka, przewodu pokarmowego i pęcherza moczowego. Jego wydzielanie obserwuje się też niekiedy u osób z białaczką lub chłoniakiem. Produkowany przez nowotworowo zmienione komórki peptyd może prowadzić do hiperkalcemii i hipofosfatemii.

>> Peptyd C – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie, interpretacja wyników

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – kiedy należy wykonać badanie?

Jednym z najważniejszych wskazań do wykonania badania stężenia PTHrP jest utrzymujące się wysokie stężenie wapnia w surowicy, występujące zwłaszcza u osoby z nowotworem. Oznaczanie peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu wykorzystywane jest także do monitorowania przebiegu leczenia nowotworu.

Pozostałe wskazania do badania PTHrP to m.in.:

• podejrzenie nowotworu wydzielającego PTHrP lub parathormon, prowadzącego w ten sposób do osteolizy,
• diagnostyka osteoporozy i różnicowanie jej przyczyn,
• diagnostyka patologicznych złamań,
• różnicowanie hiperkalcemii.

Badanie PTHrP zleca lekarz specjalista, wypisując skierowanie do jego wykonania.

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – jak się przygotować do badania jego poziomu?

Do badania PTHrP pacjent powinien pozostać na czczo (co najmniej 8 godzin). Dzień przed zalecane jest unikanie jedzenia tłustych i obfitych posiłków oraz spożywania alkoholu. Przed badaniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

Jak przebiega badanie poziomu peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu (PTHrP)?

Badanie poziomu peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu przeprowadzane jest z krwi żylnej, która pobierana jest ze zgięcia łokciowego. Przebiega zatem dokładnie tak samo, jak pobieranie krwi do badania morfologicznego.

>> Morfologia krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – normy

Prawidłowe stężenie PTHrP wynosi <1,5 pmol/l. Warto jednak zaznaczyć, że normy mogą różnić się w zależności od laboratorium. Zawsze zatem warto porównać otrzymany wynik z zakresem referencyjnym widocznym na otrzymanej dokumentacji.

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – co po badaniu?

Na wynik badania stężenia peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu czeka się maksymalnie 1 dzień roboczy. Z odebranym wynikiem należy udać się na konsultację do lekarza. Porady specjalisty wymaga zwłaszcza nieprawidłowy wynik badania.

W razie stwierdzenia zwiększonego stężenia PTHrP lekarz z pewnością zleci dalszą diagnostykę. Konieczne może okazać się wykonanie podstawowych badań obrazowych takich jak prześwietlenie RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej i piersi czy mammografia.

W zależności od podejrzeń diagnostyka może zostać skierowana w stronę nowotworów przewodu pokarmowego. Wtedy najprawdopodobniej trzeba będzie wykonać gastroskopię i kolonoskopię.

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP) – możliwe powikłania po badaniu

Powikłania po badaniu PTHrP mogą być związane wyłącznie z zabiegiem pobrania krwi. U niektórych wokół miejsca wkłucia może wystąpić stan zapalny, pojawić się krwiak, a w dodatku mogą temu towarzyszyć dolegliwości bólowe. Objawy te powinny ustąpić w ciągu 1-3 dni.

Hiperkalcemia (nadmiar wapnia) – przyczyny i objawy

Hiperkalcemia to zbyt duże stężenie wapnia we krwi (wynik powyżej 2,75 mmol/l (11 mg/dl)). Do wystąpienia takiego stanu może doprowadzić właśnie działanie peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu (PTHrP). Odpowiedzialne za to mogą być przerzuty do kości lub komórki nowotworowe produkujące białko. Do nowotworów podnoszących poziom wapnia w organizmie zalicza się m.in. białaczkę, chłoniaka, szpiczaka plazmocytowego, raka: płuca, sutka, nerki, żołądka i jelita. Oczywiście przyczyn wystąpienia nadmiaru wapnia może być znacznie więcej i niekoniecznie musi być za to odpowiedzialny PTHrP.

Łagodna hiperkalcemia rzadko kiedy powoduje jakiekolwiek objawy. Niepokojące symptomy raczej nie pojawią się wtedy, gdy poziom wapnia we krwi zwiększa się bardzo powoli. Objawy hiperkalcemii w zależności od stopnia ciężkości to:

• łagodna hiperkalcemia (wczesne objawy) – duże pragnienie, zwiększenie wydalania moczu, osłabienie organizmu, problemy z koncentracją;
• umiarkowana lub duża hiperkalcemia – brak apetytu, nudności, ból brzucha, wymioty, zaparcia, osłabienie mięśni, zmęczenie, senność, a nawet śpiączka;
• ciężka hiperkalcemia – ostre zapalenie trzustki;
• długotrwała bezobjawowa hiperkalcemia – kamica układu moczowego (np. kolka nerkowa).

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) – przyczyny i objawy

PTHrP może prowadzić nie tylko do hiperkalcemii, ale także hipofosfatemii, czyli zmniejszonego stężenia fosforanów we krwi, poniżej 0,9 mmol/l. Podobnie jak w przypadku nadmiaru wapnia, tak i tutaj czynnikiem bezpośrednio wywołującym określony stan są nowotwory.

Przewlekła hipofosfatemia o łagodnym charakterze najczęściej nie wywołuje żadnych podejrzanych objawów. Symptomy pojawiają się dopiero, gdy stężenie fosforanów nieorganicznych spada poniżej 0,5 mmol/l lub gdy spadek ten jest bardzo szybki.

Objawy hipofosfatemii w zależności od stopnia ciężkości to:

• łagodna i umiarkowana hipofosfatemia – osłabienie i drżenie mięśni, bóle kości, zaburzenia świadomości (dezorientacja, halucynacje);
• bardzo ciężka hipofosfatemia – napady drgawkowe, zaburzenia zachowania, ciężka niewydolność serca, zaburzenia krzepnięcia krwi, a nawet śpiączka.

U dzieci długotrwały niedobór fosforu prowadzi do zaburzeń rozwoju kości, czyli choroby zwanej krzywicą.

>> Obalamy mity na temat witaminy D