Oznaczenie kreatyniny – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest kreatynina?

Kreatynina jest azotowym związkiem organicznym, który syntetyzowany jest w wątrobie. Z tego narządu transportowany jest z krwią do mięśni szkieletowych, gdzie ulega szeregowi przemian biochemicznych do kreatyny. Mówiąc prościej, kreatynina jest produktem rozpadu kreatyny. Sama kreatyna z kolei jest odpowiedzialna przede wszystkim za magazynowanie energii, która potrzebna jest do fizjologicznego funkcjonowania mięśni szkieletowych poprzecznie prążkowanych.

Poziom kreatyniny u osób dorosłych utrzymywany jest na podobnym, stałym poziomie. Niemniej jednak stężenie tego związku uzależnione jest od masy mięśniowej. Im jest jej więcej, tym więcej kreatyniny. Warto jednak pamiętać, że ilość kreatyniny jest znacznie większa po intensywnym wysiłku fizycznym. Kreatyninę można dostarczać również z zewnątrz, głównie z mięsa i suplementów diety.

Kreatynina to związek, który nie ma zdolności do wiązania się z białkami we krwi. Podlega ona przesączaniu w kłębuszkach nerkowych. W dalszej kolejności jest wydalana przez nerki razem z moczem. Nieco inaczej jest w przypadku upośledzenia pracy nerek. Wówczas kreatynina nie może zostać usunięta z organizmu, przez co jej poziom we krwi rośnie.

W badaniach dokonuje się oznaczenia tzw. klirensu kreatyniny (GFR) określanego jako wielkość przesączania kłębuszkowego. Wskaźnik ten informuje o tym, ile związku uległo przesączeniu w jednostce czasu. Wynik pozwala lekarzowi ocenić pracę nerek do oczyszczania krwi z różnego rodzaju metabolitów. Oznaczenie stężenia samej kreatyniny powinno być robione w sposób równoległy.

>> Nefropatia cukrzycowa - objawy, leczenie, dieta

Kreatynina – kiedy należy wykonać badanie?

Aby móc określić, czy nerki pracują prawidłowo, lekarz na ogół zleca wykonanie kilku badań. Pojedynczy wynik bowiem nie może być wykorzystywany do postawienia diagnozy.

Wskazaniem do wykonania oznaczenia kreatyniny są:

• podejrzenie niewydolności nerek,
• wstrząs,
• diagnostyka marskości wątroby,
• choroby trzustki,
• stan po przeszczepieniu nerki.

Określenie poziomu kreatyniny jest konieczne również przed wykonaniem niektórych badań obrazowych, wymagających podania kontrastu, np. tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy też koronarografii.

Poza oznaczeniem poziomu kreatyniny wykonuje się klirens kreatyniny. Pozwala to na lepszą diagnostykę i szybsze wdrożenie skutecznego leczenia.

>> Miażdżyca tętnic nerkowych – przyczyny, diagnostyka, leczenie

Kreatynina – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Materiałem biologicznym, z którego dokonuje się oznaczenia kreatyniny, jest krew żylna. W związku z tym przygotowanie do badania jest takie samo jak w przypadku zwykłej, standardowo wykonywanej morfologii. Na pobranie krwi należy zgłosić się w godzinach porannych, najlepiej na czczo (minimum 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku).

Ważne jest także to, aby na 2–3 dni przed badaniem powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego, picia alkoholu i palenia papierosów. Może to bowiem dać fałszywie pozytywny wynik. W dniu badania warto napić się zwykłej wody (niegazowanej), co nawadnia żyły i ułatwia pobranie krwi.

>> Czy liraglutyd opóźnia progresję niewydolności nerek u pacjentów z cukrzycą?

Kreatynina – jak przebiega badanie?

Krew do analizy pobierana jest z żyły łokciowej, a pacjent znajduje się w pozycji siedzącej lub leżącej. Materiał biologiczny umieszczany jest w specjalnej probówce z EDTA, czyli środkiem zapobiegającym krzepnięciu krwi. Następnie próbka trafia do specjalistycznego laboratorium i poddawana jest analizie. Wynik uzyskuje się na ogół na drugi dzień roboczy.

Kreatynina – interpretacja wyniku

Zakresy referencyjne wartości kreatyniny mogą różnić się w zależności od miejsca wykonywania analizy. Co więcej, norma zależy również od płci – jest znacznie wyższa u mężczyzn, niż u kobiet. Równie istotna jest dieta i masa mięśniowa. W pierwszym przypadku stężenie kreatyniny będzie nieco wyższe u osób, które spożywają duże ilości mięsa. W tym drugim z kolei poziom kreatyniny będzie wyższy u osób z większą masą mięśniową.

Podczas interpretacji wyniku należy wziąć pod uwagę kilka czynników, w tym:

• ciążę,
• stan po amputacji kończyny,
• przejście przez leczenie chemioterpauetyczne i radioterapię.

Norma u osób dorosłych wynosi 53–115 µmol/l, co odpowiada 0,6–1,3 mg/dl.

Każdy wynik poniżej lub powyżej normy należy skonsultować z lekarzem, który zaleci wykonanie dokładniejszej diagnostyki. Konieczne może okazać się powtórzenie badań.

Wysoki poziom kreatyniny

Podwyższony poziom kreatyniny w większości przypadków wskazuje na zaburzenie czynności nerek. Charakter tych zmian może być ostry, przejściowy lub trwały. Jednorazowe podwyższenie stężenia tego związku nie musi jednak świadczyć o stanie chorobowym. Warto dokonać oznaczenia po upływie kilku dni od pierwszego. Jeżeli wynik się potwierdzi, a co gorsza towarzyszyć mu będą również inne objawy, w tym gorączka, bóle brzucha, wymioty czy biegunka, konieczna jest wizyta u lekarza. Co więcej, podwyższone stężenie kreatyniny może występować u osób przewlekle przyjmujących cefalosporyny, dapson, cymetydynę, trimetoprim.

Rozszerzenie diagnostyki zaburzenia czynności nerek uwzględnia wykonanie klirensu kreatyniny.

Niski poziom kreatyniny

Zaniżony poziom kreatyniny może świadczyć o:

• niedożywieniu,
• niskiej masie mięśniowej,
• ubytku wagi, niedowadze,
• zaawansowanym wieku,
• ciąży,
• diecie bezmięsnej,
• niektórych chorobach neurologicznych.

Kreatynina – co po badaniu?

Pobranie krwi jest zabiegiem bardzo dobrze tolerowanym i rzadko daje jakiekolwiek skutki uboczne. W związku z tym po badaniu można bez obaw, bezpiecznie powrócić do uprzednio wykonywanych czynności.

Kreatynina – możliwe powikłania po badaniu

Możliwe powikłania po pobraniu krwi z żyły łokciowej są rzadkie. W miejscu wprowadzenia igły może pojawić się niewielkich rozmiarów obrzęk, siniak lub tkliwość. Żaden z tych objawów nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia. Wszystkie te skutki uboczne powinny minąć po upływie 24–48 godzin od pobrania krwi.

Kreatynina – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie na oznaczenie poziomu kreatyniny w surowicy krwi można wykonać u kobiet w ciąży. Należy jednak pamiętać, że w tej grupie badanej fizjologicznym zjawiskiem jest niewielkie obniżenie stężenia tego związku.

Kreatynina badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie na oznaczenie stężenia kreatyniny można bezpiecznie wykonać u dzieci, również noworodków i niemowlaków.

Kreatynina badanie – cena

Osoba, która posiada skierowanie na badania poziomu kreatyniny, nie musi za nie płacić. Koszt jest bowiem refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Pacjenci, którzy nie mają ważnego ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać oznaczenie na własną rękę, muszą liczyć się z poniesieniem kosztów. Cena badania na poziom kreatyniny oscyluje w granicach 10 złotych.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
>> Klirens kreatyniny