Oznaczenie poziomu kreatyny we krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest kreatyna?

Kreatyna to związek organiczny, który w swojej budowie zawiera elementy kwasu octowego i guanidyny. Jej źródłem jest przede wszystkim mięso, a także suplementy diety. Najwięcej kreatyny gromadzone jest w mięśniach szkieletowych poprzecznie prążkowanych. Dostaje się do nich z nerek, wątroby i przewodu pokarmowego.

Kreatyna w mięśniach wykorzystywana jest przede wszystkim do procesów wysoko energetycznych. Na drodze przemian biochemicznych kreatyna przechodzi w postać fosfokreatyny i stanowi źródło ATP dla komórek. Pierwotnie powstaje z argininy, metioniny i glicyny. Jej dzienna produkcja wynosi ok. 1–2 gramów.

Podstawowymi funkcjami kreatyny są:

• zapewnienie i utrzymywanie odpowiedniego poziomu ATP, czyli energii dla komórek,
• stymulowanie syntezy protein w mięśniach,
• nawodnienie miocytów, co ma bezpośredni wpływ na większą siłę mięśni,
• hamowanie białka o nazwie miostatyna, które w fizjologicznych warunkach blokuje rozrost masy mięśni,
• zwiększenie wydzielania hormonu IGF-1,
• wsparcie rozpadu węglowodanów w mięśniach,
• redukcja tzw. zakwaszania mięśni.

>> Dlaczego bolą nas mięśnie? O czym to świadczy?

Na rynku znaleźć można wiele produktów opartych na kreatynie, w tym:

• monohydrat kreatyny – najczęstsza postać o działaniu anabolicznym. Wpływa na zwiększenie syntezy białek w organizmie, a także wydajności i siły pracy mięśni szkieletowych,
• jabłczan kreatyny – połączenie monohydratu i kwasu jabłkowego. Jego podaż powoduje stymulowanie wydzielania insuliny, zwiększa zapas fosfokreatyny w mięśniach i moduluje gromadzenie glikogenu w mięśniach,
• cytrynian kreatyny – wspomaga wytrzymałość organizmu na zmęczenie fizyczne, a także wspiera regenerację powysiłkową,
• fosforan kreatyny – zapewnia ciągłą produkcję energii w postaci ATP, przez co mięśnie posiadają większą rezerwę energetyczną,
• ester etylowy kreatyny – wykazuje się silnym działaniem anabolicznym i erogenicznym. Przyspiesza regenerację mięśni szkieletowych, zwiększa magazynowanie glikogenu i przyczynia się do zwiększenia masy mięśniowej.

Badania na poziom kreatyny są ważne nie tylko dla sportowców, którzy chcą lepiej zaplanować cykl treningowy. Zaburzenia wydzielania kreatyny, szczególnie jej nadmierny przyrost, mogą być związane ze stanem chorobowym toczącym się w organizmie.

>> Nadczynność tarczycy – przebieg choroby, główne przyczyny

Kreatyna – kiedy należy wykonać badanie?

Wskazaniami do wykonania oznaczenia kreatyny są:

• podejrzenia uszkodzenia mięśni szkieletowych poprzecznie prążkowanych,
• nadczynność tarczycy,
• urazy mięśni,
• choroba Cushinga,
• dystrofie mięśniowe.

Brak istotnych przeciwwskazań do wykonania badania na stężenie kreatyny.

>> Leki na ból mięśni i stawów, leki przeciwzapalne, maści rozgrzewające oraz plastry

Kreatyna – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Stężenie kreatyny można oznaczyć w surowicy krwi żylnej lub w moczu. W zależności od formy badania należy podjąć odpowiednie kroki przygotowawcze.

Do pobrania krwi należy przygotować się tak samo jak do rutynowo wykonywanej morfologii. W punkcie pobrać pacjent zgłasza się w godzinach porannych, będąc na czczo tzn. minimum 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku. Na dobę lub dwie przed badaniem nie zaleca się pić alkoholu ani uprawiać intensywnego sportu. Może to bowiem spowodować uzyskanie zafałszowanego wyniku.

Mocz z kolei należy pobrać samemu do specjalnego, jałowego pojemniczka. Materiał biologiczny najlepiej uzyskać po nocnym wypoczynku (na czczo). Przed zbiórką moczu zaleca się umyć i osuszyć miejsca intymne, co zapobiegnie ewentualnemu zafałszowaniu próbki bakteriami. W pojemniczku należy umieścić środkowy strumień. Próbkę warto jak najszybciej oddać do najbliższego laboratorium (w lodówce można przechowywać ją maksymalnie 48 godzin).

Kreatyna – jak przebiega badanie?

Materiał biologiczny pobiera się z żyły łokciowej pacjenta w pozycji siedzącej lub leżącej. Krew umieszczona jest w specjalnej probówce z substancją zapobiegającą tworzeniu się zakrzepów. Samo badanie trwa kilka sekund. Gotowa i opisana próbka przetransportowywana jest do laboratorium, gdzie podlega analizie.

Kreatyna – interpretacja wyniku

Zakresy referencyjne dla kreatyny mogą różnić się w zależności od placówki, gdzie wykonywana jest analiza.

Norma kreatyny z krwi uosób dorosłych to 0,2–0,7 mg/dl, co odpowiada 15–53 µmol/l.

Warto przy tym zaznaczyć, że mniejsze ilości stwierdza się u mężczyzn, niż u kobiet.

Norma kreatyny z moczu u osób dorosłych to 25–200 mg/dobę, co odpowiada 190–1500 µmol/l.

Wysoki poziom kreatyny

Podwyższony poziom kreatyny może świadczyć o:

• spożywaniu zbyt dużej ilości mięsa,
• urazach mięśni,
• niewydolności nerek,
• dystrofiach mięśniowych,
• niewydolności krążenia,
• nadczynności tarczycy,
• ciąży.

Niski poziom kreatyny

Zbyt niski poziom kreatyny w surowicy krwi obserwuje się bardzo rzadko. Ma on wówczas związek z mutacją genetyczną. W następstwie obniżonego stężenia tego związku chemicznego może dojść do rozwoju poważnych schorzeń o podłożu neurologicznym i nerwowo-mięśniowym.

Kreatyna – co po badaniu?

Po oddaniu materiału biologicznego do badań można bez obaw powrócić do codziennych obowiązków.

Kreatyna – możliwe powikłania po badaniu

Pobieranie krwi jest badaniem bardzo dobrze tolerowanym przez większość pacjentów. Możliwe powikłania związane są z faktem wkłucia igły w żyłę łokciową. W miejscu tym może pojawić się niewielki obrzęk, siniak lub uczucie tkliwości. W większości objawy te ustępują po ok. 24 godzinach.

Niektóre osoby mają skłonność do zasłabnięcia w trakcie pobierania krwi. O tej tendencji warto powiedzieć pielęgniarce, która dokonuje pobrania. Wówczas badanie odbędzie się w pozycji leżącej.

Kreatyna – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie na oznaczenie poziomu kreatyny można wykonać w ciąży. Jednakże w takich przypadkach konieczne jest odniesienie wyniku do danej grupy badanej. Stężenie kreatyny w ciąży może być nieco podwyższone.

Kreatyna badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie stężenia kreatyny można bezpiecznie wykonać u dzieci.

Kreatyna badanie – cena

Oznaczenie kreatyny we krwi nie jest standardowym badaniem dostępnym we wszystkich laboratoriach diagnostycznych. Jego cena może różnić się w zależności od miejsca wykonania analizy.