Nukleotydaza – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Czym jest nukleotydaza?

5-nukleotydaza jest enzymem, który odpowiada za hydrolizę (rozpad) połączenia fosfodiestrowego pomiędzy piątą pozycją reszty fosforanowej a nukleotydem w polimerach nukleotydów, takich jak RNA i DNA. Enzym ten odgrywa kluczową rolę w procesach, takich jak replikacja DNA, transkrypcja RNA i rozpad nukleotydów.
5-nukleotydaza jest enzymem sekrecyjnym wątroby, wytwarzanym przez komórki miąższu wspomnianego narządu do żółci. Związek obecny jest szczególnie w wątrobie, mięśniach i trzustce.

Nukleotydaza – badanie w praktyce klinicznej

Badanie nukleotydazy jest jednak stosunkowo rzadko wykonywane w praktyce klinicznej. Jej znaczenie jest zbliżone do GGTP, czyli γ-Glutamylotranspeptydazy. Enzym ten katalizuje przemiany związane z transferem reszty glutaminowej. Związek jest składnikiem komórkowego mechanizmu obrony antyoksydacyjnej u ssaków.
Badanie GGTP wykonywane jest przede wszystkim przy podejrzeniu upośledzonego wydzielania enzymu z żółcią. Przypadłość współwystępuje z takimi schorzeniami jak cholestaza wewnątrzwątrobowa i wewnątrzwątrobowa, a także żółtaczka zastoinowa. Innymi wskazaniami są intensywne nowotworzenie się tkanek oraz indukcja enzymów mikrosomalnych wątroby lekami.

>> Cholestaza ciążowa - czy każde swędzenie to objaw choroby? Czy cholestaza zagraża dziecku?

Nukleotydaza a cholestaza

Zwiększone stężenie nukleotydazy w organizmie współwystępuje z szeregiem schorzeń wątroby – m.in. z cholestazą. Przypadłość mówi o upośledzonym tworzeniu bądź odpływu żółci z wątroby do dwunastnicy. Cholestaza zewnątrzwątrobowa jest najczęściej spowodowana kamicą żółciową, polegającą na odkładaniu się złogów wewnątrz dróg żółciowych bądź pęcherzyka żółciowego. Do powikłań schorzenia należą m.in. zaburzenia krzepnięcia, prowadzące w konsekwencji do krwawień wewnątrz czaszkowych. Leczenie cholestazy polega głównie na farmakoterapii kwasem ursodeoksycholowym, cholestyraminą bądź ryfampicyną.

Nukleotydaza – kiedy należy wykonać badanie?

Podstawowym wskazaniem do badania nukleotydazy jest podejrzenie zastoju żółci. Na test należy się zdecydować po zaobserwowaniu charakterystycznych objawów schorzenia:

• świąd skóry,
• żółć w kale,
• zmiana koloru moczu na ciemny.

Specyficznym symptomem zastoju żółci jest również żółtaczka, polegająca na żółtym zabarwieniu twardówek, skóry i błon śluzowych. Objaw spowodowany jest odkładaniem się bilirubiny w tkankach, ze względu na jej zwiększone stężenie we krwi.
Wskazaniem do wykonania badania nukleotydazy jest podejrzenie ostrych, przewlekłych schorzeń zapalnych wątroby. Należą do nich m.in. wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C, D i E, alkoholowe zapalenie wątroby oraz autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Charakterystycznymi objawami ostrego WZW typu C są:

• pogorszone samopoczucie,
• obniżony apetyt,
• bóle mięśni i stawów,
• nudności i wymioty,
• bóle brzucha.

W poszczególnych przypadkach pacjenci mogą zgłaszać zażółcenie białkówek i skóry oraz ściemnienie moczu, czyli charakterystyczne objawy żółtaczki. Badanie nukleotydazy warto wykonać przy podejrzeniu nowotworu wątroby. Schorzenie początkowo nie wiąże się ze specyficznymi symptomami. W późniejszym czasie zauważalne są takie objawy jak:

• ból brzucha,
• żółtaczka,
• wzdęcie i napięcie brzucha,
• guz wyczuwalny pod prawym łukiem żebrowym.

>> Kwasy żółciowe – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Badanie poziomu nukleotydazy – jak się przygotować?

Pacjent powinien zgłosić się na badanie nukleotydazy na czczo, ostatni posiłek spożywając co najmniej 8 godzin przed planowaną wizytą. Przed wykonaniem testu warto poinformować specjalistę o przyjmowanych lekach, alergiach oraz chorobach, które mogą mieć wpływ na wynik.

Jak przebiega badanie nukleotydazy?

Badanie nukleotydazy polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej.

Nukleotydaza – interpretacja wyniku

Czas oczekiwania na wyniki badania nukleotydazy wynosi zazwyczaj 1 dzień. Dopuszczalna norma w organizmie to 0,6-2,4 nmol/l/s.
Badanie poziomu 5'-nukleotydazy jest często wykonywane w połączeniu z innymi badaniami, takimi jak analiza krwi i moczu, aby uzyskać pełny obraz stanu zdrowia pacjenta. W przypadku wysokiego poziomu 5'-nukleotydazy lekarz może zlecić dodatkowe badania lub leczenie, aby ustalić przyczynę i zapobiegać ewentualnym powikłaniom.

>> Tabletki na wątrobę, kaspułki, herbatki na wątrobę

Wysoki poziom nukleotydazy

Wysoki poziom 5'-nukleotydazy w surowicy krwi może być wskaźnikiem uszkodzenia tkanek lub procesów patologicznych, takich jak stan zapalny, choroba nowotworowa lub choroba wątroby. Zwiększone stężenie enzymu sugeruje również niedobór enzymów odpowiedzialnych za usuwanie nukleotydów z organizmu.
Wysoki poziom 5'-nukleotydazy nie jest jednoznaczny z chorobą. Zwiększone stężenie stanowi jedynie wskaźnik, wymagający dalszej oceny. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub pytań należy skonsultować się z lekarzem lub specjalistą medycznym.

Niski poziom nukleotydazy

Niski poziom 5'-nukleotydazy jest istotnym wskaźnikiem patologii w układzie enzymatycznym. Niedobór enzymu może być objawem różnych chorób, takich jak marskość wątroby i nowotwory. W takich sytuacjach niezbędne jest wykonanie dalszych badań diagnostycznych, aby ustalić przyczynę niskiego poziomu nukleotydazy i zaproponować odpowiednie leczenie.

Nukleotydaza – postępowanie po badaniu

Po wykonanym badaniu nukleotydazy można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Wykraczające poza normę wartości wymagają dalszej konsultacji ze specjalistą.

Nukleotydaza – możliwe skutki uboczne

Badanie nukleotydazy w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:

• osłabienie,
• infekcje/zakażenia,
• uszkodzenie nerwów,
• uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
• miejscowe reakcje alergiczne.

Nukleotydaza – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania nukleotydazy u kobiet w ciąży. Omawiany enzym powierzchniowy ulega ekspresji na wielu komórkach i pośredniczy w stopniowej hydrolizie autokrynnych i parakrynnych sygnałów zagrożenia ATP i ADP do przeciwzapalnej adenozyny.
5’-nukleotydaza jest również obecna na anergicznych limfocytach T-CD4+. Zadaniem enzymu jest ochrona płodu przed układem odpornościowym matki w trakcie ciąży.

Nukleotydaza – czy można wykonać u dzieci?

Badanie nukleotydazy może być z powodzeniem wykonywane u dzieci.

Nukleotydaza badanie – cena

Cena badania nukleotydazy zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 30 złotych.