Kwasy żółciowe są końcowymi produktami degradacji cholesterolu, wytwarzanymi w wątrobie. Podstawowym zadaniem tych cząsteczek jest usprawnienie procesu trawienia i wchłaniania tłuszczy. Są one również odpowiedzialne za wchłanianie lipidów i szeregu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Podwyższone stężenie cząsteczek jest obserwowane w przebiegu wirusowego zapalenia wątroby i marskości gruczołu. Niski poziom może być wynikiem upośledzenia wchłaniania zwrotnego w przewodzie pokarmowym.
Kwasy żółciowe – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Czym są kwasy żółciowe?
Kwasy żółciowe są organicznymi kwasami syntezowanymi w wątrobie. W organizmie człowieka cząsteczki te stanowią końcowy produkt degradacji endogennego cholesterolu. Kwasy żółciowe charakteryzuje największa rozpuszczalność w wodzie spośród wszystkich związków steroidowych. Powodem tego jest obecność polarnej grupy karboksylowej i kilku hydrofilowych grup –OH.
Kwasy żółciowe w wątrobie są sprzęgane z tauryną bądź glicyną. W układzie pokarmowym dodatkowo oddziałują na nie bakterie jelitowe.
Kwasy żółciowe – zastosowanie
Kwasy żółciowe odpowiedzialne są za prawidłowe wchłanianie tłuszczów oraz witamin A, D, E, K. Omawiane cząsteczki usprawniają procesy trawienia, eliminując nadmiar cholesterolu w organizmie. Ich działanie oparte jest na emulgacji przemieszczającego się pokarmu w układzie pokarmowym. Konsekwencją tego jest zwiększenie dostępności składników dla enzymów produkowanych w trzustce (m.in. liazy).
W końcowym procesie kwasy żółciowe są niemal w 95% ponownie transportowane do wątroby.
>> Zapalenie wątroby: wirusowe, autoimmunologiczne, alkoholowe. Poznaj objawy
Kwasy żółciowe – kiedy należy wykonać badanie?
Badanie kwasów żółciowych wykonywane zostaje w celu oceny funkcjonowania wątroby. Podstawowym wskazaniem do testu jest zastój żółci (tzw. cholestaza). Najczęstszy objaw schorzenia to uogólnione swędzenie skóry (nasilające się w godzinach wieczornych). Dodatkowym symptomem jest odbarwienie stolca, nawet do białego koloru.
Wskazaniem do pomiaru stężenia kwasów żółciowych staje się również diagnostyka przejściowych zaburzeń czynności wątroby w ciąży. Badanie cząsteczek jest również pomocne w przebiegu leczenia wirusowego zapalenia wątroby (WZW typu C).
>> Dieta wątrobowa – co jeść w chorobach wątroby?
Zastój żółci – przyczyna
Do przyczyn zastoju żółci zaliczane są wszystkie czynniki przyczyniające się do uszkodzenia komórek tego gruczołu. Zalicza się do nich takie schorzenia jak:
- sepsa,
- infekcja,
- alkoholowe i niealkoholowe stłuszczenia wątroby.
Powodem zastoju żółci mogą być również zaburzenia pracy dróg żółciowych. Należą do nich kamica żółciowa, nowotwór dróg żółciowych i choroby trzustki.
Badanie poziomu kwasów żółciowych – jak się przygotować?
Na badanie należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Ostatni posiłek należy spożyć co najmniej 8 godzin przed planowaną wizytą w laboratorium. Przed wizytą w laboratorium należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach i aktualnych schorzeniach.
>> Cholestaza ciążowa - czy każde swędzenie to objaw choroby? Czy cholestaza zagraża dziecku?
Jak przebiega badanie?
Poziom kwasów żółciowych analizowany jest na podstawie analizy surowicy. Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej.
Kwasy żółciowe – interpretacja wyniku
Czas oczekiwania na wyniki badania kwasów żółciowych wynosi zazwyczaj 1 dzień. Dopuszczalna norma od 2 do 4 godzin po spożytym posiłku nie powinna przekraczać 2 µmol/l. Optymalna wartość cząsteczki między posiłkami (w późniejszym czasie) wynosi poniżej 0,8 2 µmol/l.
Wysoki poziom kwasów żółciowych
Zwiększone stężenie kwasów żółciowych we krwi obserwowane jest przy jednoczesnym zapaleniu wątroby i marskości wątroby. Patologiczna wartość cząsteczki może również wskazywać na rozwój nowotworu wątroby. Zwiększone stężenie wskazuje na stany chorobowe dróg żółciowych i zaburzoną funkcję hepatocytów.
Niski poziom kwasów żółciowych
Niski poziom kwasów żółciowych we krwi może być objawem zaburzonego wchłaniania zwrotnego cząsteczek w układzie pokarmowym.
Kwasy żółciowe – postępowanie po badaniu
Po wykonanym pomiarze kwasów żółciowych można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Zdiagnozowane wysokie stężenie cząsteczki wymaga dalszej konsultacji ze specjalistą. Niezbędne jest ustalenie czynnika odpowiedzialnego za patologiczną wartość kwasu. Dalszymi etapami są rozpoczęcie adekwatnego leczenia i odpowiednia profilaktyka zdrowotna.
Kwasy żółciowe – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
Badanie kwasów żółciowych z surowicy krwi można z powodzeniem wykonać u kobiet w ciąży. Zwiększone stężenie cząsteczki obserwowane jest często w zaawansowanym etapie. Podwyższenie poziomu kwasów żółciowych jest stanem naturalnym, wynikającym z wahań równowagi hormonalnej.
Znaczne podwyższenie jest stanem określanym jako cholestaza ciężarnych. Powodem schorzenia w tym okresie jest zawyżona wartość estrogenów w trzecim trymestrze i zwiększona wrażliwość komórek wątrobowych na hormony ciążowe. Cholestaza ciężarnych objawia się uporczywym swędzeniem skóry bez obecnej wysypki.
Jakie ryzyko niesie ze sobą cholestaza w okresie ciąży? Obecność schorzenia w pierwszej ciąży znacznie zwiększa ryzyko jego diagnozy w kolejnych ciążach. Cholestaza ciężarnych może się wiązać z przedwczesnym porodem, niedotlenieniem okołoporodowym, a nawet zgonem okołoporodowym. Zwiększony poziom kwasów żółciowych zwiększa również ryzyko kamicy żółciowej w przyszłości.
Cholestaza ciężarnych – leczenie
W leczeniu cholestazy ciężarnych stosowany jest głównie kwas ursodeoksycholowy – uznawany za najskuteczniejszy preparat w walce z uporczywym swędzeniem. W terapii cholestazy stosowana jest także cholestyramina i sterydy (w tym deksametazon).
Cholestaza ciężarnych – dieta
Szczególnie istotna dla zdrowia matki i dziecka jest odpowiednia dieta, uzupełniająca niedobory spowodowane zdiagnozowaną cholestazą. Żółć bierze udział w trawieniu tłuszczu oraz cennych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Z tego względu jadłospis powinien uwzględniać tłuste ryby, wątrobę i pełnotłusty nabiał. Witamina A może być dostarczana z jej prekursora – β-karotenu. Związek ten znaleźć można w pomidorach, zielonym groszku, dyni i marchwi. Jednym z najlepszych źródeł witamin E i K są z kolei warzywa liściaste – pietruszka, szpinak i sałata.
W niektórych przypadkach niezbędna może okazać się suplementacja poszczególnych witamin. Należy to jednak skonsultować ze specjalistą.
Kwasy żółciowe – czy można wykonać u dzieci?
Badanie kwasu mlekowego z surowicy krwi można bezpiecznie wykonywać u dzieci. Choroby cholestatyczne są dominującym problemem hepatologii dziecięcej. Konsekwencją tego stanu może być żółtaczka zdiagnozowana nawet do kilku miesięcy od pierwszych objawów. Symptomem cholestazy u dzieci, tak samo jak u dorosłych, jest uporczywy świąd, nasilający się w godzinach wieczornych.
Kwasy żółciowe – cena
Cena badania kwasów żółciowych zależy w głównej mierze od wybranej placówki i województwa. Koszt testu wynosi około 60 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
