Bilirubina – normy, wskazania, przygotowanie. Jak obniżyć?

Bilirubina – co to jest?

Bilirubina to barwnik powstający jako produkt uboczny podczas rozkładu hemu, wchodzącego w skład cząsteczki krwi. Bilirubina po raz pierwszy została opisana w 1864 roku i zaliczana jest do jednego z naturalnych barwników ludzkich. Trafia bezpośrednio do dróg żółciowych i to właśnie ona wpływa na barwę stolca i moczu – naturalna bilirubina ma kolor żółto-pomarańczowy.

Bilirubina – gdzie powstaje?

Synteza bilirubiny przebiega w następujący sposób:

Najpierw cząsteczki hemu są rozkładane w układzie siateczkowo-śródbłonkowym, który zlokalizowany jest głównie w wątrobie i śledzionie. Tak więc te obszary uznaje się jednocześnie za miejsce syntezy bilirubiny.

Następnie bilirubina wydzielana jest do krwi, gdzie wiąże się z albuminą (jedno z białek). W ten sposób powstaje bilirubina pośrednia, która jest wychwytywana przez komórki wątrobowe, łączące ją z kwasem glukuronowym. Na skutek tego powstaje bilirubina bezpośrednia, mająca zdolność do rozpuszczania się w wodzie. W takiej postaci substancja ta wędruje do dróg żółciowych, a później m.in. do jelit, skąd jest wydalana z organizmu.

>> Żółtaczka – objawy, rodzaje, leczenie. Szczepionka na żółtaczkę

Bilirubina – kiedy należy wykonać badanie?

Oznaczenie stężenia bilirubiny jest istotne przede wszystkim w diagnozie chorób wątroby oraz zaburzeń dróg żółciowych. Istnieje kilka wskazań do wykonania badania. Należą do nich:

• żółtaczka,
• choroby wątroby,
• niedokrwistość (wskazaniem do badania jest m.in. zmiana barwy stolca),
• ból pojawiający się pod prawym żebrem.

Bilirubina a żółtaczka

Żółtaczka wbrew obiegowej opinii sama w sobie nie jest jednostką chorobową, a jedynie objawem. Stanem tym określa się żółte zabarwienie skóry, a jej bezpośrednią przyczyną jest nadmierna produkcja bilirubiny w organizmie. Dlatego też badanie to jest podstawą w diagnostyce żółtaczki.

Schorzenie to może mieć różne przyczyny, do których najczęściej zalicza się: stan zapalny wątroby, hemoliza (przyspieszony rozpad krwinek czerwonych), kamienie żółciowe oraz marskość wątroby. Na żółtaczkę wskazuje poziom bilirubiny powyżej 43 µmol/l.

Bilirubina a anemia hemolityczna

Anemia (niedokrwistość) hemolityczna to choroba związana ze zbyt szybkim i za wczesnym rozpadem erytrocytów. Proces ten, określany jako hemoliza, zachodzi w wątrobie lub śledzionie. Co istotne, anemia hemolityczna może mieć charakter wrodzony lub nabyty.

Anemia hemolityczna nabyta może mieć podłoże immunologiczne (we krwi obserwuje się przeciwciała przeciwerytrocytowe) lub nieimmunologiczne – powstają na skutek wewnątrznaczyniowego uszkodzenia erytrocytów). Nadmierny i szybki rozpad erytrocytów powoduje wzrost bilirubiny w organizmie.

>> Żółtaczka u noworodka - przyczyny, objawy i leczenie

Bilirubina – jak się przygotować do badania? Czy są przeciwwskazania?

Wybierając się na badanie oznaczenia bilirubiny, należy pamiętać o tym, aby być na czczo. Badanie najlepiej wykonać w godzinach między 7. a 10. rano, natomiast ostatni posiłek powinien być spożyty ok. godziny 18. dnia poprzedniego. Oprócz tego nie ma innych zaleceń przed badaniem. Nie ma również przeciwwskazań do przeprowadzenia badania.

Jak przebiega badanie?

Oznaczenie bilirubiny to jedno z badań laboratoryjnych, polegające na pobraniu niewielkiej ilości krwi. Przebiega szybko i jest w pełni bezpieczne dla pacjenta.

Bilirubina – normy. Jak interpretować wynik?

Normy bilirubiny całkowitej mieszczą się w granicach 0,3–1,2 mg/dl. Natomiast dla bilirubiny pośredniej wynoszą 0,2–0,8 mg/dl, a bezpośredniej – 0,1–0,4 mg/dl. Warto pamiętać, że na wynik wpływać mogą inne schorzenia lub przyjmowane leki, dlatego zawsze konieczna jest konsultacja medyczna.

Podwyższona bilirubina

Podwyższona bilirubina, czyli powyżej normy, może świadczyć o różnych zaburzeniach.

Najczęściej są to:

• schorzenia dróg żółciowych, takie jak kamica żółciowa, cholestaza, stan zapalny dróg żółciowych lub zmiany nowotworowe w ich obrębie;
• rak trzustki;
• marskość wątroby;
• wirusowe zapalenie wątroby lub zmiany nowotworowe w jej obrębie;
• nadmierny lub zbyt szybki rozpad erytrocytów, np. pod wpływem toksyn lub konfliktu serologicznego;
• choroby genetyczne, np. zespół Rotora.

Bardzo wysoki poziom bilirubiny – powyżej 43 µmol/l – świadczy o żółtaczce.

Niski poziom bilirubiny

Niski poziom bilirubiny występuje dość rzadko i nie ma znaczenia klinicznego. Wymaga konsultacji specjalisty, jednak zwykle nie świadczy o żadnych zaburzeniach na tle zdrowotnym.

>> Marskość wątroby - objawy, leczenie, rokowanie

Bilirubina – co po badaniu?

Oznaczenie stężenia bilirubiny to jedno z bardziej podstawowych badań laboratoryjnych, dlatego po jego wykonaniu można wrócić do swoich codziennych obowiązków. Otrzymane wyniki badań zawsze należy skonsultować z lekarzem. W zależności od historii choroby oraz uzyskanych wyników badań i wstępnej diagnozy lekarz może zalecić ponowne wykonanie badania za jakiś czas.

Pozwoli to na obserwację zmian stężenia bilirubiny w określonym przedziale czasowym. Regularna kontrola stężenia tej substancji w organizmie umożliwi również wczesne rozpoznanie chorób wątroby, które zwykle wykrywa się w dość późnej fazie rozwoju.

Bilirubina – czy badanie wykonuje się u kobiet w ciąży?

Oznaczenie stężenia bilirubiny można wykonać u kobiet w ciąży. Co istotne, jest ono powyżej normy, gdyż podczas ciąży rośnie wydzielanie tej substancji w organizmie.

Związane jest to z zachodzącymi zmianami hormonalnymi i określane bywa jako żółtaczka ciężarnych. Dolegliwość nie stanowi zagrożenia ani dla dziecka, ani dla przyszłej mamy, jednak warto omówić to z lekarzem prowadzącym i kontrolować przez cały okres ciąży, gdyż gwałtowny wzrost stężenia bilirubiny może wskazywać na zaburzenia wydzielania i np. wzrost kwasów żółciowych, które mogą mieć wpływ na zdrowie dziecka i przebieg ciąży.

Bilirubina u noworodka. Czy badanie wykonuje się u dzieci?

Bilirubina u noworodka często występuje w stężeniu wyższym niż norma. Wynika to z faktu, iż młody organizm nie ma jeszcze dobrze wykształconych zdolności do przetwarzania enzymów i dokładnej przemiany metabolicznej.

Dlatego też stosunkowo często występuje tzw. żółtaczka noworodków, która pojawia się ok. 2–3 dnia życia i zwykle utrzymuje się do ok. tygodnia. Żółtaczka u noworodków jest normalnym stanem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Znika samoistnie po kilku dniach.

Bilirubina – cena

Oznaczenie stężenia bilirubiny należy do tanich badań. Cena ta waha się w granicach między 12 a 20 złotych, w zależności od konkretnej placówki.