Aminotransferaza alaninowa (AIAT) — na czym polega badanie? Wskazania, przygotowanie, normy i odchylenia

Aminotransferaza alaninowa (AIAT) — co to jest?

Aminotransferaza alaninowa, oznaczana w badaniach skrótami AIAT lub ALT, jest enzymem występującym w dużych ilościach w cytoplazmie hepatocytów (komórek wątroby), ale również w cytoplazmie komórek nabłonka cewek nerkowych. Aminotransferaza alaninowa (AIAT) występuje w komórkach wszystkich tkanek, jednak w bardzo niewielkich ilościach (niemających znaczenia klinicznego).

W warunkach fizjologicznych w badaniach osocza, moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego stwierdza się niewielkie ilości aminotransferazy alaninowej (AIAT). Wzrost aktywności enzymu obserwowany jest przede wszystkim w uszkodzeniach wątroby, ale również mięśni poprzecznie-prążkowanych i mięśnia sercowego.

>> Kolka wątrobowa (kolka żółciowa) – przyczyny, objawy i leczenie

Badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT) jest ważnym elementem diagnozowania stanów zapalnych i uszkodzeń wątroby, związanych przede wszystkim z zakażeniami wirusowymi oraz hepatoksycznym działaniem niektórych środków (np. określonych leków i alkoholu). 

Badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT) przeprowadza się zwykle z oznaczeniem innego enzymu wątrobowego — aminotransferazy asparaginianowej (AST). Oznaczanie poziomu aminotransferazy alaninowej (AIAT) jest badaniem bardziej miarodajnym, ponieważ enzym ten wykazuje większą swoistość dla komórek wątroby. Jego aktywność nie zwiększa się po wysiłku fizycznym, zawale czy z powodu choroby mięśni szkieletowych, jak ma to miejsce w przypadku aminotransferazy asparaginianowej.

Wskazania do badania aminotransferazy alaninowej (AIAT)

Głównym wskazaniem do oznaczenia poziomu aktywności aminotransferazy alaninowej (AIAT) jest podejrzenie stanów zapalnych wątroby (występujących przy zakażeniu wirusem HCV i HBV) lub toksycznego uszkodzenia wątroby (wywołanym przez leki, alkohol, narkotyki).

Objawy występujące przy zapaleniu wątroby początkowo są słabo nasilone, a rozwijająca się choroba prowadzi do marskości. Dlatego zaleca się rokroczne badanie czynności wątroby. Szczególnie jeśli pacjent skarży się na:

• ból w nadbrzuszu;
• brak apetytu;
• zmęczenie i osłabienie.

Występowanie objawów takich jak:

• żółtaczka;
• powiększenie wątroby;
• wodobrzusze;
• skaza krwotoczna

świadczą zwykle o zaawansowanym procesie chorobowym lub toksycznym uszkodzeniu wątroby.

>> Marskość wątroby - objawy, leczenie, rokowanie

Aminotransferaza alaninowa (AIAT) — jak się przygotować do badania?

Badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT) nie wymaga specjalnych przygotowań. Pacjent powinien stawić się na badanie na czczo (czas od ostatniego posiłku powinien wynosić przynajmniej 8, a optymalnie 12 godzin).

Pacjent powinien powstrzymać się od spożywania alkoholu przynajmniej w dniu poprzedzającym badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT).

Jak przebiega badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT)?

Do przeprowadzenia badania aminotransferazy alaninowej (AIAT) wykorzystywana jest krew pobrana z dobrze widocznych naczyń żylnych (zazwyczaj z żyły łokciowej).

Po pobraniu zalecane jest uciśnięcie miejsca wkłucia.

Na wynik badania aminotransferazy alaninowej (AIAT) czeka się jeden dzień. Jeśli jednostka przeprowadzająca badanie umożliwia pacjentom internetowy dostęp do wyników badań, zwykle dostępne są jeszcze tego samego dnia.

Badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT) — normy

Wartości referencyjne aminotransferazy alaninowej (AIAT) zależą od laboratorium, metody badania oraz od wieku i płci pacjenta.

Aktywność aminotranferazy alaninowej (AIAT) we krwi nie powinna być wyższa niż 40 IU/l (AIAT < 40 IU/l).

Interpretacja wyniku badania aminotransferazy alaninowej (AIAT) powinna być dokonywana przez lekarza i uwzględniać wyniki pozostałych parametrów wątroby (przede wszystkim aminotransferazy asparaginianowej, ale również fosfatazy alkalicznej, gamma-glutamylotranspeptydazy oraz bilirubiny całkowitej).

Jednoczesne oznaczanie aktywności aminotransferazy alaninowej (AIAT) i asparaginianowej (AST) ma szczególne znaczenie diagnostyczne. Wzajemny stosunek obu enzymów wątrobowych może wskazywać na konkretne dolegliwości.

Stosunek aminotransferazy asparaginianowej do alaninowej określa się wskaźnikiem Ritisa. Przy prawidłowym stężeniu obu enzymów wskaźnik ten powinien wynosić więcej niż 1. Wskaźnik Ritisa może być pomocny przy ocenie stopnia uszkodzeń wątroby spowodowanych spożyciem toksycznych dawek alkoholu, przedawkowania niektórych leków. W przewlekłych chorobach wątroby obserwuje się zwykle większą aktywność aminotransferazy alaninowej (AIAT) niż aminotransferazy asparaginianowej (AST). Natomiast np. przy alkoholowej chorobie wątroby wyższy jest poziom drugiego z enzymów.

Monitorowanie obu parametrów ma również znaczenie przy ocenie skuteczności leczenia. Prawidłowy proces regeneracji po ostrym zapaleniu wątroby powinien wiązać się z przewagą aktywności aminotransferazy alaninowej. Ponowny wzrost aktywności enzymów świadczy zwykle o zaostrzeniu choroby.

Wysoki poziom aminotransferazy alaninowej (AIAT)

Uzyskanie wyniku wskazującego na zwiększoną aktywność aminotransferazy alaninowej (AIAT) może wskazywać na:

• stłuszczenie wątroby;
• WZW typu B i WZW typu C (wirusowe zapalenie wątroby spowodowane zakażeniem HBV i HCV);
• alkoholową chorobę wątroby;
• polekowe uszkodzenie wątroby;
• niedokrwienie wątroby;
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
• kamicę przewodową.

>> Żółtaczka – objawy, rodzaje, leczenie. Szczepionka na żółtaczkę

Niski poziom aminotransferazy alaninowej (AIAT)

Zwykle normy uwzględniają tylko górną granicę normy dla AIAT (ALT), dlatego niskie wartości nie mają zazwyczaj znaczenia klinicznego. 

Aminotransferaza alaninowa (AIAT) — powikłania po badaniu

Badanie aminotransferazy alaninowej (AIAT) przeprowadza się na podstawie niewielkiej próbki krwi, co wiąże się jedynie z ryzykiem wystąpienia siniaka w okolicy miejsca wkłucia. U pacjentów z obniżoną krzepliwością krwi (spowodowaną chorobą lub przyjmowaniem leków rozrzedzających krew) może wystąpić przedłużone krwawienie.

Przeciwwskazania do badania aminotransferazy alaninowej (AIAT)

Oznaczanie aktywności aminotransferazy alaninowej (AIAT) wiąże się z jedynie z koniecznością pobrania krwi pacjenta, dlatego nie ma przeciwwskazań do wykonania badania.

Badanie może być bezpiecznie przeprowadzane u dzieci, kobiet w ciąży i osób w podeszłym wieku.

Aminotransferaza alaninowa (AIAT) — cena badania

Cena badania aminotransferazy alaninowej (AIAT) zależy od miejscowości i punktu pobrań, w którym jest wykonywane. Jego koszt nie przekracza zwykle 15 zł.