Serdecznik pospolity (z łac. Leonurus cardiaca) znany jest również pod nazwami, takimi jak: gęsia stopa, lisi ogon lub lwie serce. Zalicza się do roślin z rodziny jasnotowatych (z łac. Lamiaceae), a jego właściwości prozdrowotne i potencjał leczniczy znane i wykorzystywane są już od setek lat. Serdecznik pospolity jest bogatym źródłem wielu substancji bioaktywnych, m.in.: flawonoidów, antocyjanów, garbników i glikozydów, dzięki czemu ma wielokierunkowe, pozytywne działanie na organizm. Stosowany jest głównie w chorobach układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniach miesiączkowania i innych chorobach kobiecych, a także jako środek wspomagający organizm w stanach zwiększonego napięcia nerwowego.
Serdecznik pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Serdecznik pospolity – jakie ma właściwości?
Serdecznik pospolity pochodzi z Europy oraz Turcji, jednak obecnie jest zdecydowanie bardziej rozprzestrzeniony i występuje rozlegle również w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej oraz Australii. Surowce zielarskie z serdecznika pozyskiwane są zarówno z roślin rosnących na dzikich terenach, jak i specjalnych plantacji.
Prozdrowotne właściwości ziela serdecznika pospolitego (z łac. Leonurus cardiaca herba) znane i cenione są od setek lat. Wynikają z bogatego składu i wysokiej zawartości substancji biologicznie czynnych, które warunkują wielokierunkowy wpływ tej rośliny na funkcjonowanie organizmu. Na uwagę zasługują przede wszystkim flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, antocyjany, sole mineralne, olejki eteryczne, żywice, glikozydy irydoidowe, alkaloidy, sterole oraz glikozydy.
Dzięki ich wysokiej zawartości serdecznik pospolity wyróżniają następujące właściwości:
- kardioprotekcyjne (ochraniające komórki serca),
- hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi),
- poprawiające wydolność serca,
- uspokajające,
- przeciwbólowe,
- przeciwzapalne,
- ściągające,
- rozkurczowe,
- wiatropędne,
- moczopędne,
- przeciwbiegunkowe.
Przypuszcza się, że serdecznik pospolity może też działać przeciwbakteryjnie (wstępne wyniki badań wykazują jego wysoką aktywność bakteriobójczą m.in. w stosunku do bakterii Staphylococcus auresu) oraz przeciwwirusowo, a tym samym może wspomagać profilaktykę i leczenie infekcji. Niektóre doniesienia naukowe mówią również o jego działaniu hipoglikemizującym (obniżającym stężenie glukozy we krwi), przeciwpadaczkowym oraz ochraniającym komórki tarczycy i regulującym gospodarkę hormonalną.
>> Zioła na przeziębienie i kaszel - które wybrać?
Serdecznik pospolity – działanie i wskazania do stosowania
Ziele serdecznika było wykorzystywane jako surowiec leczniczy już w starożytnej medycynie chińskiej oraz przez średniowiecznych, europejskich znachorów. Stosowano go głównie jako środek uspokajający oraz wspomagający leczenie chorób kobiecych. Obecnie serdecznik pospolity wykorzystywany jest przede wszystkim w:
- chorobach sercowo-naczyniowych, zwłaszcza w nadciśnieniu tętniczym i arytmii,
- wzmożonym napięciu nerwowym i emocjonalnym,
- nadpobudliwości,
- przewlekłym uczuciu niepokoju i rozdrażnienia,
- stanach lękowych,
- zaburzeniach cyklu menstruacyjnego,
- zespole napięcia przedmiesiączkowego,
- okresie okołomenopauzalnym w ramach łagodzenia objawów, takich jak uderzenia gorąca, nadmierne poty, bóle głowy, zaburzenia nastroju,
- migrenach,
- wzdęciach.
Niektóre wstępne badania sugerują również potencjalne możliwości zastosowania serdecznika pospolitego jako środek wspomagający leczenie cukrzycy, niedoczynności tarczycy, padaczki, a także w zmniejszaniu krwawień poporodowych.
Preparaty zawierające serdecznik pospolity
Serdecznik pospolity zalecany jest do stosowania głownie pod postacią naparu z suszonego ziela. Aby go przygotować, wystarczy zalać 1 łyżkę rozdrobnionego suszu szklanką wrzącej wody i odstawić do zaparzenia na ok. 15 minut. Przyjmuje się, że bezpieczna ilość naparu to pół szklanki wypijane od 2 do 3 razy dziennie, przy czym cała kuracja nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie.
Serdecznik pospolity występuje również w postaci tabletek o działaniu uspokajającym i nasennym oraz kropli doustnych. Dobrej jakości produkty na bazie tego surowca powinny zawierać minimum 0,2% flawonoidów standaryzowanych na zawartość hiperozydozu. W przypadku ich stosowania za każdym razem należy bezwzględnie przestrzegać wskazówek producenta i nie przekraczać zalecanych dawek.
>> Produkty zawierające Serdecznik pospolity
Serdecznik pospolity – przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne
Brakuje wystarczającej liczby danych i badań naukowych, które jasno precyzowałyby przeciwwskazania do stosowania serdecznika pospolitego, jak i możliwe skutki uboczne wynikające z jego przyjmowania.
Przyjmuje się, że preparatów z zielem serdecznika pospolitego nie powinny stosować kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci i młodzież poniżej 18 roku życia. Przeciwwskazany jest również w przypadku występowania długich, obfitych miesiączek, ponieważ może nasilać krwawienie. Na ogół serdecznik pospolity uważany jest za stosunkowo bezpieczny surowiec i w większości przypadków nie powoduje działań niepożądanych, jeśli jest stosowany zalecanych dawkach.
Spożywanie więcej niż 3 g sproszkowanego ekstraktu dziennie u niektórych osób może jednak doprowadzić do niewielkich problemów żołądkowo-jelitowych, zwłaszcza w postaci biegunki i bólów brzucha.
>> Farmaceuta radzi: w jaki sposób wzmocnić swoje serce?
Serdecznik pospolity w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Serdecznik pospolity występuje głównie w postaci suszu przeznaczonego do przygotowywania naparów oraz tabletek ziołowych.
- Wykazuje właściwości kardioprotekcyjne, hipotensyjne, uspokajające, przeciwzapalne. Stosowany jest głównie jako środek wspomagający leczenie problemów sercowo-naczyniowych, łagodzeniu dolegliwości okołomenopauzalnych i stanów wzmożonego napięcia nerwowego.
- Przeznaczony jest głównie do stosowania wewnętrznego.
