Jarząb pospolity, zwany też jarzębiną, to powszechnie występująca w Polsce roślina o charakterystycznych czerwonych owocach, pojawiających się na jesień. Oprócz walorów ozdobnych wykazują całe mnóstwo właściwości leczniczych, które znajdują zastosowanie w walce z różnymi chorobami i przypadłościami. Przykładowo przeciwzapalne i moczopędne działanie jarzębu pospolitego wykorzystywane jest przy osłabionej czynności nerek i na problemy z drogami moczowymi. Jakimi jeszcze właściwościami cechuje się jarząb pospolity i kiedy warto go stosować?
Jarząb pospolity – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Jarząb pospolity – jakie ma właściwości?
Skład chemiczny jarzębu pospolitego zawiera całe mnóstwo związków, którym przypisuje się znaczenie zarówno farmakologiczne, jak i dietetyczne. Występują w nim głównie witaminy i składniki mineralne, kwasy organiczne, gorycze oraz flawonoidy.
Obecność leczniczych związków zapewnia jarzębowi następujące właściwości:
- przeciwutleniające (antyoksydacyjne),
- diuretyczne (moczopędne),
- przeciwzapalne,
- prokinetyczne,
- przeciwbiegunkowe,
- zapierające,
- wzmacniające,
- ściągające,
- przeciwmiażdżycowe,
- żółciopędne.
Za sprawą wskazanych właściwości jarząb pospolity znajduje zastosowanie w terapii różnych chorób i dolegliwości.
Jarząb pospolity – działanie i wskazania do stosowania
Jarząb pospolity:
- zwiększa objętość wydalanego moczu,
- przyspiesza perystaltykę jelit,
- poprawia krążenie obwodowe,
- uzupełnia niedobory, zwłaszcza witaminy C,
- zmniejsza biegunkę,
- działa osłaniająco na wątrobę,
- wywiera ogólne działanie wzmacniające.
W celach terapeutycznych wykorzystuje się przede wszystkim owoce jarzębu pospolitego, po które można sięgać na problemy takie jak przeziębienia, dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy schorzenia układu moczowego. Sprawdzą się także jako wsparcie dla odporności przed sezonowymi infekcjami.
Działanie przeciwrodnikowe jarzębu pospolitego
W wyniku zachodzących w ludzkim organizmie reakcji powstają wolne rodniki, czyli reaktywne formy tlenu będące efektem ubocznym tychże reakcji. Nadmierna produkcja wolnych rodników prowadzi do powstawania stresu oksydacyjnego. Stan jest przyczyną rozwoju różnych schorzeń, między innymi chorób układu krążenia, zaburzeń neurodegeneracyjnych, chorób cywilizacyjnych takich jak cukrzyca czy miażdżyca, a nawet nowotworów.
Aby zabezpieczyć się przed tym groźnym zjawiskiem, stosuje się antyoksydanty. Jarząb pospolity jest cennym źródłem związków o przeciwrodnikowym potencjale. Wykazuje właściwości antyoksydacyjne, dlatego warto po niego sięgać, chcąc zmniejszyć ryzyko wystąpienia wskazanych wyżej chorób.
>> Antyoksydanty w kosmetykach - działanie i zastosowanie
Jarząb pospolity na sezonowe infekcje
Owoce jarzębu pospolitego przyjmować można przy zakażeniach wywołanych przez bakterie. Zapobiegawczo stosuje się je przeciw przeziębieniu i grypie. Zalecane są ponadto w okresie rekonwalescencji po chorobie.
Jarząb pospolity na problemy ze strony układu pokarmowego
Poprzez właściwości przeczyszczające, moczopędne i przeciwzapalne jarząb pospolity wykorzystywany jest w terapii dolegliwości pokarmowych Sprawdza się na zaburzenia jelitowe, w tym wzdęcia i zaparcia. Jarząb dodatkowo reguluje przemianę materii.
Jarząb pospolity – dawkowanie
Ogólne zalecenia dotyczące stosowania jarzębu pospolitego wyglądają następująco:
- napar – przygotowanie: 1 łyżeczka surowca na szklankę wrzątku, stosowanie: pół szklanki od 2 do 4 razy dziennie,
- odwar – przygotowanie: 1-2 łyżek owoców na szklankę wody, stosowanie: napój spożywa się w całości od 1 do 4 razy dziennie,
- nalewka – przygotowanie: 100 g kwiatów lub owoców na 0,5 l wysokoprocentowego (40-60%) alkoholu.
Przed pierwszym zastosowaniem wybranego preparatu zawsze należy zapoznać się z zaleceniami producenta w zakresie jego przyjmowania.
Preparaty zawierające jarząb pospolity
Surowiec znajdujący zastosowanie do produkcji różnych preparatów stanowią owoce jarzębu pospolitego. Do celów leczniczych wykorzystywany jest przede wszystkim susz, z którego przygotowuje się napar lub odwar. W terapii wspomnianych wyżej dolegliwości stosować też można intrakty, czyli wyciągi alkoholowe. Sięgać ponadto można po suplementy diety i herbaty zawierające w składzie suszone owoce jarzębu pospolitego.
Jarząb pospolity w ciąży
Jarząb pospolity nie powinien być przyjmowany w trakcie ciąży. Powstrzymać się od jego stosowania należy również w okresie karmienia piersią.
Jarząb pospolity – przeciwwskazania do stosowania
Owoców jarzębu pospolitego i zawierających go preparatów nie powinny spożywać osoby z nadwrażliwością na tę roślinę. Przeciwwskazaniami do przyjmowania są także ciężkie choroby układu pokarmowego i nerek. Jarząb pospolity nie jest ponadto zalecany osobom z refluksem żołądkowo-przełykowym.
Jarząb pospolity – możliwe skutki uboczne
Ze względu na obecność kwasu parasorbowego spożywanie surowych owoców jarzębu pospolitego może powodować wymioty lub biegunkę. Warto jednak wiedzieć, że w procesie ich suszenia kwas ten ulega rozłożeniu. Pozbyć się go można także poprzez sporządzenie wyciągu z rośliny.
>> Janowiec barwierski – właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie
Jarząb pospolity – interakcje z lekami i preparatami
Nie ma informacji na temat interakcji kwiatów lub owoców jarzębu pospolitego z lekami albo innymi ziołami. W razie jakichkolwiek wątpliwości osoby przyjmujące na stałe jakieś leki i planujące rozpocząć suplementację preparatami z jarzębem powinny zasięgnąć porady lekarza.
Jarząb pospolity w Encyklopedii ziół i roślin – Podsumowanie
Podsumowując, jarząb pospolity:
- Obfituje w cenne dla zdrowia składniki jak choćby witaminy i składniki mineralne, uzupełnia ich poziom w organizmie i zapobiega niedoborom.
- Jest silnym antyoksydantem, dzięki czemu pomaga zmniejszyć skutki stresu oksydacyjnego i uchronić się przed rozwojem groźnych chorób.
- Wspomaga leczenie sezonowych infekcji i wspiera odporność zmniejszając ryzyko ich ponownego wystąpienia.
- Dobrze radzi sobie z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego takimi jak zaparcia czy wzdęcia.
- Można stosować w formie naparu, odwaru lub nalewki.
- Nie powinien być przyjmowany na surowo ze względu na ryzyko zatrucia.
