RTG kręgosłupa – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować

Na czym polega RTG kręgosłupa?

Badanie RTG kręgosłupa, inaczej prześwietlenie kręgosłupa, jest metodą obrazowania przy pomocy promieniowania rentgenowskiego (promieniowania X). W ramach diagnostyki przekreśla się wybrane odcinki kręgosłupa, czyli szyjny, piersiowy, lędźwiowy lub krzyżowy. Rentgen kręgosłupa pozwala wykryć ewentualne zmiany i nieprawidłowości w jego budowie czy wykluczyć lub zdiagnozować chorobę i na tej podstawie rozpocząć odpowiednie leczenie.

>> RTG płuc – na czym polega badanie? Wskazania, jak się przygotować. Interpretacja wyniku

Wskazania do wykonania RTG kręgosłupa

Prześwietlenie rentgenowskie kręgosłupa robi się tylko i wyłącznie wtedy, gdy istnieje ku temu ważny powód. Wśród najważniejszych wskazań do badania wymienia się m.in.:

• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
• urazy kręgosłupa;
• wady postawy;
• podejrzenie wad rozwojowych;
• podejrzenie przerzutów nowotworowych do kręgosłupa;
• spondyloartropatie (zapalenia stawów z zajęciem stawów kręgosłupa);
• bóle i zawroty głowy;
• bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego.

RTG kręgosłupa – jak się przygotować?

Badanie RTG kręgosłupa nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania, oprócz konieczności prześwietlenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Wtedy trzeba zadbać o oczyszczenie jelit z mas kałowych i gazów, ponieważ zaburzają czytelność obrazu. W tym celu na 1–2 dni przed badaniem należy przejść na dietę lekkostrawną oraz zastosować preparaty farmakologiczne o działaniu przeciwwzdęciowym. W dniu badania powinno się pozostać na czczo (zrezygnować z jedzenia już na 6–8 godzin wcześniej).

>> Bóle kręgosłupa, bóle mięśni, stłuczenia – kiedy stosować plastry przeciwbólowe?

Jak przebiega badanie RTG kręgosłupa?

Po przybyciu do punktu diagnostyki pacjent podpisuje zgodę na badanie RTG kręgosłupa, następnie kierowany jest do specjalnego pomieszczenia i proszony o przygotowanie się do badania – powinien rozebrać się od pasa w górę i ściągnąć biżuterię. Następnie przechodzi do pracowni rentgenowskiej i stosuje się do zaleceń osoby przeprowadzającej badanie w zakresie przyjmowania określonych pozycji ciała.

RTG kręgosłupa – interpretacja wyniku

Otrzymując zdjęcie wraz z opisem, wiele osób decyduje się go przeczytać, jednak znajdujące się w nim skomplikowane zwroty są często niezrozumiałe. Co oznaczają wybrane pojęcia wykorzystywane do opisu RTG kręgosłupa? Oto lista najważniejszych:

• bloki kręgowe – powstają w wyniku zrośnięcia się 2 lub więcej kręgów. Jest to wada wrodzona odcinka szyjnego kręgosłupa, charakterystyczna dla Zespołu Klippla-Feila;
• dyskopatia – jest to zwyrodnienie krążka międzykręgowego, które może skutkować przemieszczeniem się jego elementów i rozwojem przepukliny krążka międzykręgowego;
• kręgi przejściowe – kręgi graniczne (przejściowe), czyli kończące lub rozpoczynające dany odcinek kręgosłupa, mogą mieć cechy sąsiedniego odcinka kręgosłupa i ograniczać ruchomość oraz prowadzić do rozwoju przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych;
• kręg motyli – składa się z 2 niezrośniętych ze sobą części trzonu kręgu i jest wadą wrodzoną. Może prowadzić do powstania wad postawy i rozwoju zmian zwyrodnieniowych;
• kręgozmyk (spondylolisteza) – kręgi przesuwają się względem siebie (kręg położony wyżej przesuwa się do przodu względem kręgu znajdującego się niżej), co powoduje ból, pogorsza sprawność ruchową i prowadzi do rozwoju zaburzeń neurologicznych;
• kyphosis – łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę grzbietową w przypadku odcinka szyjnego lub lędźwiowego określane jest kifozą patologiczną. Stan ten prowadzi do deformacji sylwetki, może ponadto powodować dolegliwości bólowe i szybszy rozwój zmian zwyrodnieniowych;
• lordosis – łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną w przypadku odcinka piersiowego lub krzyżowego określane jest lordozą patologiczną. Konsekwencje takie same jak przy kifozie patologicznej;
• ognisko osteosklerotyczne – wzrost uwapnienia kości lub jej fragmentu, skutkujące zwiększeniem jej masy. Zwiększa się kruchość kości, które stają się bardziej podatne na urazy oraz rozwijają się stany zapalne powodujące ból;
• rozszczep łuku kręgu – niezrośnięcie się łuku kręgu, jest to wada wrodzona powodująca silny ból;
• osteofity – to zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze. Mogą powodować ból oraz zaburzenia neurologiczne;
• scoliosis – trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa powodujące deformację sylwetki oraz ból;
• złamanie kompresyjne kręgu – przyczyną może być uraz, osteoporoza lub obecność przerzutów nowotworowych.

Pamiętajmy jednak, że interpretacja wyniku RTG kręgosłupa należy do lekarza. Samodzielne rozszyfrowanie rozpoznania nie zastąpi zatem wizyty u specjalisty.

>> Skolioza – co to jest? Objawy, przyczyny, leczenie, ćwiczenia

RTG kręgosłupa – co po badaniu

Po badaniu RTG pacjent odbiera wynik, na który najczęściej czeka się ok. 15 minut (bez opisu) lub 1–2 dni robocze (z opisem). Z prześwietleniem należy udać się na konsultację do specjalisty.

RTG kręgosłupa – możliwe powikłania po badaniu

Rentgen kręgosłupa jest bezpiecznym badaniem niepowodującym powikłań. Dawka promieniowania wykorzystywana podczas diagnostyki jest możliwie jak najmniejsza, zatem nie wywołuje skutków ubocznych.

>> Maści przeciwbólowe i rozgrzewające

RTG kręgosłupa – czy można wykonać u kobiety w ciąży?

Wykonywanie prześwietlenia RTG kręgosłupa w czasie ciąży nie jest zalecane ze względu na wpływ promieniowania na płód. Są jednak sytuacje wyższej konieczności, np. po wypadku, kiedy badanie powinno zostać przeprowadzone. Wtedy decyzja o zrobieniu RTG powinna zostać podjęta wspólnie z lekarzem prowadzącym ciążę po rozważeniu wszystkich „za” i „przeciw”.

RTG kręgosłupa – czy można wykonać u dzieci?

Jeśli RTG kręgosłupa jest konieczne, może być wykonane u dziecka bez względu na wiek. Co jednak ważne, w przypadku dzieci w wieku do 16 lat każde badanie z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego musi zostać odnotowane w Książeczce Zdrowia Dziecka. Zapisy dotyczące badań mają na celu monitorowanie liczby wykonywanych badań oraz przyjętych przez dziecko dawek. W związku z tym na RTG kręgosłupa oprócz skierowania należy zabrać ze sobą też Książeczkę Zdrowia Dziecka.

RTG kręgosłupa – cena

Badanie RTG kręgosłupa wykonywane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (dotyczy osób ubezpieczonych) jest całkowicie bezpłatne. Można je jednak zrobić także na własną rękę w prywatnym ośrodku, jednak wtedy trzeba za takie prześwietlenie samemu zapłacić. Koszt wykonania RTG kręgosłupa wynosi od ok. 50 do 100 zł i zależy między innymi od liczby projekcji. Do ceny doliczany jest też koszt przygotowania ewentualnego opisu.

>> Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) - przyczyny i leczenie