Homocysteina to aminokwas siarkowy, który powstaje w ludzkim organizmie w wyniku demetylacji. Wykazuje on działanie aterogenne, co oznacza, że powoduje nadmierne odkładanie się cholesterolu. Pomiar tego parametru wykorzystuje się w diagnostyce chorób zakrzepowych, w tym głównie naczyń sercowych i mózgowych. Ocena poziomu homocysteiny jest pomocna w ocenie ryzyka m.in. udaru mózgu i zawału serca.
Oznaczenie poziomu homocysteiny – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest homocysteina?
Homocysteina zaliczana jest do aminokwasów powstających na drodze demetylacji metioniny. Jej poziom w osoczu uzależniony jest od przebiegu kilku reakcji biochemicznych, w których kluczową rolę odgrywają: kwas foliowy, witamina B6 i witamina B12. W związku z tym zaburzenie stężenia jakiegokolwiek z tych czynników upośledza także produkcję samej homocysteiny.
Aminokwas, jakim jest homocysteina, wykazuje działanie aterogenne. W prostych słowach oznacza to, że przyczynia się do rozwoju miażdżycy, poprzez odkładanie się cholesterolu. Ponadto związek ten pełni rolę prozakrzepową, co oznacza zwiększone ryzyko chorób zakrzepowych.
Nadmiar homocysteiny w organizmie może doprowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych, w tym głównie miażdżycy, zawałów serca czy też udarów mózgu. Problem ze zbyt wysokim poziomem homocysteiny może być wrodzony lub nabyty. W tym pierwszym przypadku jest to uwarunkowane jedynie predyspozycjami genetycznymi. W drugim jednak jest to związane z innymi chorobami, które rozwijają się w trakcie życia osobniczego.
Przyczynami wrodzonymi hiperhomocysteinemi są mutacje genetyczne dotyczące genów kodujących białka wchodzące w skład łańcucha przemian metabolicznych innego aminokwasu – metioniny. W praktyce medycznej znacznie częściej jednak diagnozuje się przyczyny wtórne. Zalicza się do nich niedobory witamin z grupy B, przewlekłą niewydolność nerek, rak jajnika, białaczkę limfoblastyczną, chorobę Addisona, a także niektóre choroby nowotworowe.
>> Nefropatia cukrzycowa - objawy, leczenie, dieta
Homocysteina – kiedy należy wykonać badanie?
Wskazaniami do wykonania oznaczenia homocysteiny we krwi są:
- wiek powyżej 40. roku życia,
- incydenty sercowo-naczyniowe w historii chorobowej,
- alkoholizm,
- podejrzenie homocystynurii,
- niewydolność nerek,
- niedożywienie.
Homocysteina – jak się przygotować do badania jej poziomu?
Materiałem biologicznym do wykonania oznaczenia poziomu homocysteiny jest krew żylna. W związku z tym do badania należy przygotować się tak samo, jak do zwykłej morfologii. Najważniejszą zasadą jest, aby zgłosić się do punktu pobrań w godzinach porannych na czczo (8–12 godzin po ostatnim posiłku).
Na 1–2 doby przed pobraniem krwi nie zaleca się pić alkoholu ani uprawiać intensywnych ćwiczeń fizycznych.
>> Choroby alkoholowe wątroby – rodzaje, profilaktyka i leczenie
Homocysteina – jak przebiega badanie?
Samo pobranie krwi trwa kilka sekund. Materiał biologiczny pobierany jest z żyły łokciowej w pozycji siedzącej lub leżącej. Próbka krwi umieszczana jest w probówce ze środkiem antykoagulacyjnym (co zapobiega tworzeniu się skrzepów), a następnie odsyłana do laboratorium w celu analizy. Wynik na ogół uzyskuje się na drugi dzień roboczy.
Homocysteina – interpretacja wyniku
Dokładna wartość referencyjna homocysteiny uzależniona jest od laboratorium.
U osob dorosłych wynosi ona 5–12 μmol/l.
Poziom homocysteiny można wyznaczyć również w moczu. Aminokwas ten nie powinien być obecny w tym materiale biologicznym.
>> Diagnostyka wątroby – jakie badania? Metody, wskazania, przygotowanie
Wysoki poziom homocysteiny
Każdy wynik homocysteiny powyżej normy związany jest z upośledzeniem procesów biochemicznych na szlaku metabolicznym tego aminokwasu. Najczęściej jest to spowodowane witaminami z grupy B, w tym m.in. kwasem foliowym i witaminą B12. Są one niezbędne do prawidłowej syntezy metioniny, czyli aminokwasu, z którego powstaje homocysteina.
Podwyższony poziom homocysteiny może świadczyć o:
- niedoborze enzymu na szlaku syntezy homocysteiny,
- niedoczynności tarczycy,
- przewlekłej niewydolności nerek,
- długotrwałym stosowaniu niektórych leków, w tym L-dopy, teofiliny, a także kwasu nikotynowego,
- toczniu rumieniowatym układowym.
Bagatelizowanie zbyt wysokiego poziomu homocysteiny może być przyczyną rozwoju wielu poważnych chorób, w tym zakrzepowo-zatorowej, upośledzenia umysłowego i miażdżycy.
Badania naukowe wykazały, że hiperhomocysteinemia może powodować:
- niedoczynność tarczycy,
- insulinooporność,
- zwiększenie stresu oksydacyjnego w organizmie, a co za tym idzie peroksydację lipidów,
- rozwój osteoporozy,
- chorobę Alzheimera i Parkinsona – co ważne metabolizm homocysteiny ulega z wiekiem pogorszeniu. Ma to wpływ na obniżenie funkcji kognitywnych, co związane jest z uszkodzeniem istoty białej mózgu.
Podwyższony poziom homocysteiny jest wskazaniem do leczenia. Ma ono na celu obniżenie ryzyka incydentu sercowo-naczyniowego. Lekarze ponadto rekomendują wdrożenie odpowiedniej suplementacji, w tym przede wszystkim za pomocą kwasu foliowego i witaminy B12. Konieczne jest także zrezygnowanie z używek – głównie alkoholu i papierosów. Przydatna może okazać się zmiana diety. Należy ją jednak ułożyć bardzo dokładnie i drobiazgowo, co możliwe jest wyłącznie u dietetyka klinicznego.
>> Miażdżyca tętnic nerkowych – przyczyny, diagnostyka, leczenie
Niski poziom homocysteiny
Obniżony poziom homocysteiny może świadczyć o neuropatii obwodowej.
W takich przypadkach konieczne jest wprowadzenie suplementacji tauryną, N-acetylocysteiną i metioniną.
Homocysteina – co po badaniu?
Ze względu na fakt, że pobieranie krwi nie wiąże się z żadnymi poważnymi powikłaniami, po badaniu można bez obaw powrócić do uprzednio wykonywanych czynności.
Homocysteina – możliwe powikłania po badaniu
Pobieranie krwi jest badaniem bardzo dobrze tolerowanym przez większość osób. Jedyne możliwe powikłania wynikają z samego wkłucia się w żyłę łokciową. W tym miejscu mogą pojawić się: niewielki obrzęk, zasinienie oraz lekka tkliwość. Objawy te na ogół ustępują na drugi dzień.
Niektóre osoby doświadczają omdlenia lub osłabienia podczas pobierania krwi. O takiej tendencji warto poinformować pielęgniarkę, która wykona badanie w pozycji siedzącej.
Homocysteina – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Oznaczenie poziomu homocysteiny można wykonywać u kobiet w ciąży. Zbyt wysoki poziom tego aminokwasu może powodować nawracające poronienia.
Homocysteina badanie – czy można wykonać u dzieci?
Badanie na oznaczenie stężenia homocysteiny można wykonywać u dzieci, jednak praktykuje się to stosunkowo rzadko.
Homocysteina badanie – cena
Sprawdzenie poziomu homocysteiny we krwi jest refundowane z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Wykonanie bezpłatnych badań możliwe jest jednak wyłącznie ze skierowania lekarza. Osoby, które nie mają ubezpieczenia zdrowotnego lub wykonują oznaczenie “na własną rękę”, muszą ponieść koszt ok. 30–50 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:
