Elektroforeza białek surowicy krwi (proteinogram) – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest elektroforeza białek surowicy krwi?

Białka, czyli proteiny, to bardzo ważne cząsteczki wchodzące w skład narządów wewnętrznych i warunkujące wiele procesów zachodzących na wszystkich poziomach organizmu. Ich obecność, a także stężenie (czyli ilość) uzależniona jest nie tylko od aktualnych zapotrzebowań, ale może również wskazywać na występowanie niektórych jednostek chorobowych. Elektroforeza białek surowicy wykorzystuje fakt, że substancje te z różną prędkością przemieszczają się w polu elektroforetycznym. Jedne robią to szybciej, inne wolniej.

Cząsteczki białek układają się na żelu agarozowym w określony sposób, w postaci prążków. Elektroforeza białek surowicy krwi dzieli próbkę na 6 głównych frakcji:

• albuminy,
• alfa1-globuliny,
• alfa2-globuliny
• beta1-globuliny,
• beta2-globuliny,
• gamma-globuliny.

W każdej z wyżej wymienionych grup znajdują się białka, które pełnią w organizmie określone funkcje, np.: budulcowe, transportowe, odpornościowe, enzymatyczne. Nieprawidłowości w wyglądzie prążków, jak i samo stężenie białka, może być podstawą do dalszej diagnostyki w kierunku m.in. chorób zakaźnych, nowotworów czy też poważnych zaburzeń układu odpornościowego.

Materiałem biologicznym do wykonania proteinogramu jest krew, a ściślej mówiąc jego surowica. Rozdział białek można również wykonać z płynu mózgowo-rdzeniowego i moczu.

Wskazania do wykonania elektroforezy białek surowicy krwi

Najczęstszymi wskazaniami do wykonania elektroforezy białek surowicy krwi są podejrzenia:

• białkomoczu,
• niedokrwistości,
• neuropatii obwodowej,
• niewydolności nerek,
• choroby nowotworowej,
• gruźlicy lub malarii,
• chorób o podłożu autoimmunologicznym,
• szpiczaka mnogiego,
• martwicy tkanek.

Ponadto proteinogram powinny wykonać osoby, które długotrwale przyjmują leki immunosupresyjne. Lekarze często decydują się na zlecenie tych badań osobom, u których konieczne jest monitorowanie postępu leczenia farmakologicznego niektórych schorzeń, w tym np. szpiczaka mnogiego.

Należy jednak nadmienić, że elektroforeza białek surowicy krwi nie powinna być metodą diagnostyczną per se. To jeden z ważnych elementów pełnej diagnostyki chorób.

>> Toczeń rumieniowaty – objawy, leczenie. Czy toczeń jest zaraźliwy?

Elektroforeza białek surowicy krwi – jak się przygotować?

Pacjent, który oddaje krew w celu wykonania proteinogramu, powinien zgłosić się do gabinetu zabiegowego na czczo (min. 8 godzin bez jedzenia). Kilka dni przed pobraniem, należy zrezygnować z intensywnego wysiłku fizycznego, picia alkoholu i palenia papierosów. Bardzo istotne jest, aby w momencie zlecenia badań, poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych przewlekle lekach. Ich substancje aktywne mogą zafałszować wynik. Decyzja o pominięciu lub zmniejszeniu dawki uzależniona jest od lekarza i stanu zdrowia pacjenta.

Jak przebiega badanie?

Próbkę materiału biologicznego pobiera się z żyły łokciowej. Następnie umieszcza się ją w probówce EDTA, czyli takiej, która blokuje zjawisko krzepnięcia krwi. W warunkach laboratoryjnych próbkę odwirowuje się na poszczególne frakcje, a uzyskaną surowicę przenosi się na specjalny nośnik, którym najczęściej jest żel agarozowy. Rozdział białek następuje w określonych warunkach fizycznych: temperatury i napięcia pola elektrycznego. Ma to olbrzymie znaczenie, ze względu na możliwość łatwego uszkodzenia białek w wyniku denaturacji.

Kolejnym etapem jest wybarwienie żelu w celu uwidocznienia prążków. Barwnik wiąże się do białek proporcjonalnie do ich stężenia. Doświadczony analityk następnie dokonuje obliczeń stężenia białka i stopnia wybarwienia prążków.

>> Rak jajnika – jakie daje objawy, jak można go wykryć?

Elektroforeza białek surowicy krwi – interpretacja wyników

Wynik uwzględnia wartości procentowe i stężenia podane w g/l (gramy na litr). Każda z frakcji białkowych opisana jest oddzielnie.

Normy dla dorosłych osób:

• albuminy – 52,1-65,1% (31,2-52,1 g/l)

Zbyt niskie stężenie albumin może świadczyć o zespole nerczycowym, niedożywieniu organizmu, zaburzeniach wchłaniania substancji odżywczych, nadczynności tarczycy lub przewlekłej infekcji.

Zbyt duże stężenie albumin wskazywać może na dietę bogatą w białko, a także długotrwałym zażywaniu leków hormonalnych lub insuliny.

• alfa1-globuliny – 1-3% (0,6-2,4 g/l)

Zbyt niskie stężenie alfa1-globulin może być cenną informacją pomocną w diagnostyce wrodzonego niedoboru alfa-trypsyny. Co ciekawe, taki wynik jest prawidłowy u kobiet w ciąży.

Zbyt duże stężenie alfa1-globulin w surowicy krwi najczęściej świadczy o stanie zapalnym.

• alfa2-globuliny – 9,5-14,4% (5,7-11,5g/l)

Niedobór alfa-1globulin może sygnalizować rozwój niedokrwistości hemolitycznej, stany zapalne jelit, a także niewydolność wątroby. Nadmiar tego białka spotyka się najczęściej u osób z zespołem nerczycowym i długo przyjmujących sterydy.

• beta1-globuliny – 6-10% (3,6-7,8 g/l)
• beta2-globuliny – 2,6-5,8% (1,6-4,6 g/l)

Niskie stężenie beta-globulin związane jest z chorobami na tle autoimmunologicznym, stanami zapalnymi i niedożywieniem. Zbyt wysokie stężenie tych białek występuje w przypadku niedoboru żelaza i marskości wątroby. Wartość beta-globulin jest jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych w kierunku szpiczaka mnogiego.

• gamma-globuliny – 10,7-20,3% (6,4-16,2 g/l)

Niedobór tych białek jest typowy dla dzieci okresu noworodkowego. W stanach patologicznych z kolei występuje jako następstwo leczenia przeciwnowotworowego. Nadmiar gamma-globulin wiąże się głównie z rozwojem AIDS, nowotworami i niektórymi ostrymi infekcjami.

>> Rak płuc. Obalamy mity i potwierdzamy fakty

Elektroforeza białek surowicy krwi – jak się zachować po badaniu?

Po oddaniu próbki krwi można bez ryzyka powrócić do wykonywania codziennych obowiązków. Wskazane jest także spożycie posiłku.

Elektroforeza białek surowicy krwi – możliwe skutki uboczne po badaniu

Dla pacjenta, który wykonuje proteinogram, jedyne skutki uboczne związane są z faktem pobrania krwi z żyły łokciowej. Możliwe jest pojawienie się siniaka w miejscu wkłucia igły lub krótkiego dyskomfortu związanego z poruszaniem ręką.

Elektroforeza białek w surowicy krwi – czy można wykonać u kobiet w ciąży

Elektroforeza białek w surowicy krwi jest bezpieczna dla kobiet w ciąży.

Elektroforeza białek w surowicy krwi – czy można wykonać u dzieci?

Proteinogram można wykonywać u dzieci, w tym również noworodków i niemowląt.

Elektroforeza białek w surowicy krwi – cena

Wykonanie proteinogramu jest finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Osoby nieubezpieczone lub chcące wykonać badanie w prywatnych placówkach muszą liczyć się z poniesieniem kosztów. Dokładna cena badania uzależniona jest od placówki, jednakże mieści się ona w zakresie od 20 do 40 złotych.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:

>> Proteinogram