1. miesiąc ciąży

Jak obliczyć termin porodu?

Do zapłodnienia dochodzi na ogół w drugim lub trzecim tygodniu tak liczonej ciąży. Jak więc obliczyć termin porodu? Służy temu prosty wzór: Data pierwszego dnia ostatniej miesiączki – 3 miesiące + 7 dni + 1 rok. Wzór ten sprawdza się przy cyklu 28-dniowym i nie uwzględnia odchyleń. Termin porodu wyliczy ginekolog podczas wizyty. Za ciążę donoszoną uznaje się ciążę od 37. tygodnia ciąży. 

Pierwszy miesiąc ciąży to początek wielkich zmian w organizmie, ale wiele kobiet nie ma jeszcze świadomości tego, że w ich brzuchu rozwija się zarodek. Do zapłodnienia dochodzi w drugim albo na początku trzeciego tygodnia ciąży liczonego od dnia miesiączki poprzedzającej ciążę. Komórka jajowa uwalniana jest z jajnika i jest gotowa do zapłodnienia jedynie przez 24 godziny. W tym czasie musi połączyć się z plemnikiem, aby zaczęła dalej się dzielić i przekształcać w embrion. 

1. miesiąc ciąży – jak rozwija się płód?

W ciągu 30 godzin od zapłodnienia powstaje zygota, która poprzez ruchy perystaltyczne jajowodu przesuwa się do macicy. Komórki cały czas ulegają podziałom, około 3 do 4 dni po zapłodnieniu staje się morulą składającą się z 12 do 16 komórek i dociera do jamy macicy, gdzie około 6-7 dnia ciąży zagnieżdża się. W momencie implantacji ma już kilkaset komórek i wtedy nazywamy go blastocystą. Rozmiar blastocysty jest mikroskopijny, ma zaledwie 0,02 mm.

Zarodek bardzo intensywnie rozwija się i pod koniec pierwszego miesiąca ciąży ma wielkość od 0,03 mm do 0,1 mm. Około 12–14 dnia od zapłodnienia z zewnętrznej warstwy komórek powstaje też pierwotna forma łożyska, z kosmków łożyskowych powstają połączenia z wyściółką macicy, dzięki czemu możliwe jest dostarczanie składników odżywczych i tlenu. Wykształca się również woreczek żółciowy, który zapewnia składniki odżywcze oraz wytwarza komórki, które w późniejszym czasie przekształcą się w pępowinę, układ pokarmowy i narządy rozrodcze.

Pod koniec pierwszego miesiąca ciąży zarodek otoczony jest przez worek owodniowy, który zawiera płyn owodniowy.

W pierwszym miesiącu ciąży zarodek składa się z różnych warstw komórek, z których potem wykształcą się poszczególne narządy: 

• mózg, układ nerwowy – wykształcą się z ektodermy; 

• serce, mięśnie, kości i naczynia krwionośne – z mezodermy; 

• układ oddechowy i pokarmy – wykształcą się z endodermy. 

Podczas procesu zagnieżdżania się zarodka w jamie macicy mogą pojawić się plamienia oraz lekkie skurcze brzucha. Błona śluzowa macicy musi być rozpulchniona, żeby ułatwić implantację, a za takie rozpulchnienie odpowiada progesteron, którego produkcja wzrasta po zapłodnieniu. Organizm zaczyna także produkować gonadotropinę kosmówkową, która wskazuje na przebieg ciąży. 

Jak rozpoznać ciążę w 1. miesiącu?

Wykonanie testu ciążowego z krwi (sprawdzenie poziomu hormonu betaHCG), ale uwaga – ciąża liczona jest od pierwszego dnia miesiączki poprzedzającej zapłodnienie, a zatem test ciążowy może wykryć ciążę dopiero po zapłodnieniu. Na ogół dochodzi do niego w 2. lub 3. tygodniu ciąży liczonej przez lekarza. Kobieta wykonuje test ciążowy na ogół w okolicy spodziewanej miesiączki, wtedy też organizm produkuje już gonadotropinę kosmówkową, więc możliwe jest wykrycie ciąży. Test betaHCG z krwi jest czulszy i wykryje nawet wczesną ciążę, natomiast test z moczu – na ogół dopiero ciążę na 2 tygodnie od zapłodnienia. 

Hormon betaHCG powinien wzrastać o około 60 proc. w ciągu 48 godzin. Ginekolog może zalecić kilkakrotne wykonanie badania, aby upewnić się, że ciąża rozwija się prawidłowo. 

Objawy ciąży w 1. miesiącu

W pierwszym miesiącu ciąży objawy mogą nie występować wcale lub być bardzo subtelne i przypominać zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Większość kobiet objawy zaczyna odczuwać dopiero w 3. lub 4., a nawet w 5. tygodniu od zapłodnienia. Jeśli objawy ciąży występują, to zaliczamy do nich: 

• tkliwość i bolesność piersi, także ciemniejsze zabarwienie sutków; 

• wahania nastroju; 

• nadmierna senność i zmęczenie; 

• wzdęcia i gazy – za których pojawienie się odpowiedzialny jest progesteron. Jego stężenie w trakcie ciąży wzrasta, a hormon odpowiada m.in. za rozluźnienie mięśni, aby ułatwić zarodkowi zagnieżdżenie się w jamie macicy. Niestety progesteron oddziałuje na wszystkie mięśnie, przez co dochodzi do spowolnienia procesu trawienia, a więc mogą pojawiać się wzdęcia, gazy, a nawet zaparcia; 

• plamienie – wynika ono z zagnieżdżania się zarodka w jamie macicy. Plamienie nie powinno trwać dłużej niż 3 dni. Jeśli plamienie przedłuża się, pojawia się silny ból brzucha, to może wskazywać to na rozwój ciąży pozamacicznej.  

Zbyt wcześnie jeszcze na pojawienie się nudności i wymiotów, które uważane są za charakterystyczny objaw ciąży. 

Brzuch w 1. miesiącu ciąży

Brzuch może być wzdęty, ale bynajmniej nie z powodu wzrostu ciąży – na to zbyt wcześnie. Może być wzdęty z powodu wzdęć i gazów, których doświadcza kobieta. 

USG w 1. miesiącu ciąży

Wykonanie USG w pierwszym miesiącu ciąży, czyli tak naprawdę w 1. i 2. tygodniu od zapłodnienia może pokazać pęcherzyk ciążowy z płynem, otaczający zarodek, jednak nie zawsze będzie on widoczny. Na ogół uwidocznienie pęcherzyka jest możliwe dopiero na 4 tygodnie od zapłodnienia. 

Jakie badania wykonać w 1. miesiącu ciąży?

Wiele kobiet nie wie jeszcze, że zaszło w ciążę. Na ogół dowiadują się o tym pod koniec pierwszego miesiąca ciąży lub na początku drugiego. Umówienie się na wizytę do lekarza ginekologa zajmującego się prowadzeniem ciąży od razu wymusza wykonanie niezbędnych badań, które zleca lekarz. Na ogół odbywają się one w drugim miesiącu ciąży, natomiast warto przygotować się na to, że zostaną zlecone:

    • morfologia krwi i badanie ogólne moczu; 

    • cytologia; 

    • oznaczenie grupy krwi; 

    • badanie poziomu TSH; 

    • poziom glukozy we krwi; 

    • badania w kierunku kiły, odporności na różyczkę oraz toksoplazmozę (IgM, IgG); 

    • badania w kierunku zakażenia wirusami HIV i HCV.

Na pierwszej wizycie ginekolog wykonuje USG dopochwowe, które potwierdza ciążę. USG dopochowowe jest w pełni bezpieczne dla dziecka – wykonuje się je, ponieważ USG przez brzuch nie uwidoczni jeszcze ciąży. 

Zalecenia w 1. miesiącu ciąży

Mając już świadomość, że jest się w ciąży, należy unikać surowego mięsa, surowych ryb i jaj oraz produktów z mleka niepasteryzowanego. Należy zadbać o zdrową dietę, picie dużej ilości wody oraz ograniczenie kawy do 200-300 mg kofeiny na dobę (jedna filiżanka). Warto także rozważyć suplementację kwasu foliowego oraz kwasów omega. O suplementacji dobrze porozmawiać z lekarzem. 

W razie problemów z tarczycą u ciężarnej zalecana jest wizyta u endokrynologa. Nie powinno się także przyjmować żadnych leków bez porozumienia z lekarzem, należy też dbać o zdrowie i unikać dużych skupisk ludzi, aby nie narażać się na infekcje. 

Statystycznie pierwszy trymestr ciąży jest zagrożony poronieniem, dlatego ciężarna powinna dużo odpoczywać i dbać o siebie.