Czas protrombinowy to jedno z badań wykorzystywanych w diagnostyce zaburzeń procesów krzepliwości krwi. Wskaźnik ten szczególnie skupia się na aktywności fibrynogenu oraz czynników krzepnięcia V, VII, X. Badanie z oznaczeniem czasu protrombinowego bada także stężenie protrobminy, co jest wyróżnikiem dla tej metody diagnostyczne i m.in. warunkuje jej nazwę.
Wyniki badania czasu protrombinowego dostarczają informacji na temat tego, jak szybko powstanie skrzep od momentu wynaczynienia (jest to rzecz analizowana w przypadku każdego rodzaju badania określającego czas krzepliwości, jednak różnica polega na parametrach, branych pod uwagę w danej analizie).
Nieprawidłowe wyniki czasu protrombinowego mogą oznaczać niedobory protrombiny oraz witaminy K, a także inne zaburzenia wpływające na krzepliwość krwi. Czym zatem jest czas protrombinowy? Na czym polega badanie i jak należy interpretować wyniki? Sprawdź, co musisz wiedzieć!
Czas protrombinowy - co to jest?
Czas protrombinowy to wskaźnik, który określa długość czasu, jaki upływa od momentu wynaczynienia się krwi, do chwili rozpoczęcia procesów tworzenia skrzepu. Jeśli czas ten jest zanadto wydłużony i wychodzi poza normę, to wówczas stwierdza się zaburzenia w procesach krzepnięcia krwi.
W przypadku badań diagnozuących zaburzenia procesu krzepnięcia krwi wyróżnia się kilka metod diagnostycznych:
- czas protrombinowy,
- czas trombinowy (TT),
- czas batroksobinowy,
- czas kaolinowo-kefalinowy.
Różnica między tymi metodami diagnostycznymi polega na czynnikach, których aktywność analizują. Każde z wymienionych badań ma swój specyficzny współczynnik, którego aktywność analizuje. W przypadku czasu protrombinowego jest to protrombina. Metody te analizują również niektóre czynniki wspólne, jednak ich wyróżnikiem jest jedna, specyficzna substancja.
Protrombina to II czynnik krzepnięcia, zaliczany do glikoprotein. Substancja ta występuje w osoczu krwi. Czas protrombinowy może być oznaczony w osobnym badaniu lub wchodzić w pakiet badań ogólnych, mierzących aktywność wszystkich innych czynników. Takim badaniem jest koagulogram, oceniający wieloaspektowo cały układ krzepnięcia krwi.
>> Zakrzepica żył głębokich – jak rozpoznać, jak leczyć?
Zakrzepica a czas protrombinowy
Zakrzepica to poważna choroba, w przebiegu której dochodzi do powstawania niebezpiecznych skrzepów w naczyniach krwionośnych, a konkretnie – w żyłach. Zakrzepica może dotyczyć żył głębokich lub żył powierzchniowych. Dlaczego schorzenie to jest niebezpieczne?
- Zakrzepica oznacza, że w obrębie żył powstają skrzepy krwi. Struktury te z czasem mogą się rozrastać (na skutek przylepiania się kolejnych krwinek czerwonych), co może prowadzić do utrudnionego przepływu krwi, a nawet w pełni go zablokować. W związku z tym zakrzepica niesie ze sobą ryzyko zgonu. Najczęściej powoduje ona zator płucny.
- Wczesne zdiagnozowanie tej choroby pozwala odpowiednio wcześnie wdrożyć leczenie w kierunku tej choroby i złagodzić jej przebieg lub w pełni ją wyeliminować.
Choć na czas protrombinowy zwraca się uwagę zwykle pod kątem jego wydłużonego czasu krzepnięcia, to właśnie w przypadku zakrzepicy kluczową rolę odgrywa zbyt niski, a więc za szybki czas powstawania skrzepu.
Nadkrzepliwość, bo właśnie tak określa się tendencję do nadmiernego i zbyt szybkiego krzepnięcia krwi, możliwa jest do zdiagnozowania m.in. poprzez badanie czasu protrombinowego. Zbyt szybkie krzepnięcie krwi sprawia, że w organizmie zbyt szybko powstają skrzepy, co z kolei powoduje ryzyko zablokowania przepływu krwi w żyłach.
Czas protrombinowy – kiedy należy wykonać badanie?
Wskazania do wykonania badania z oznaczeniem czasu protrombinowego to:
- podejrzenie zaburzeń procesów krzepliwości krwi;
- niedobory witaminy K;
- monitorowanie skuteczności stosowanych leków przeciwkrzepliwych;
- kontrolowanie w danym przedziale czasowym czynności wątroby.
Badanie może być zalecone także u osób przygotowujących się do zabiegu lub operacji, jako diagnostyka przedoperacyjna.
>> Zatorowość płucna – objawy, leczenie, rokowania
Czas protrombinowy – jak się przygotować do badania? W którym dniu cyklu zrobić?
Badanie czasu protrombinowego polega na pobraniu próbki krwi do dalszej analizy diagnostycznej. Z tego też powodu nie wymaga wcześniejszego przygotowania, choć zaleca się, aby na badanie przybyć na czczo.
Dzięki temu minimalizuje się ryzyko zafałszowania wyników. Zaleca się również, aby na 24 godziny przed badaniem zrezygnować z intensywnej aktywności fizycznej.
W tym przypadku dzień cyklu miesiączkowego nie ma wpływu na badanie. Pacjenci przyjmujący farmaceutyki, a zwłaszcza leki przeciwkrzepliwe, przed wykonaniem badania powinni to zgłosić lekarzowi. Specjalista może uznać za stosowne wprowadzenie pewnej modyfikacji w dawkowaniu tak, aby uzyskać jak najbardziej miarodajne wyniki.
>> Leki przeciwzakrzepowe, preparaty na zakrzepicę
Czas protrombinowy – jak przebiega badanie?
Badanie czasu protrombinowego polega na pobraniu próbki krwi do dalszej diagnostyki. Krew pobiera się z żyły łokciowej. Osoba badana dezynfekuje miejsce nakłucia, po czym za pomocą igły pobiera odpowiednią ilość krwi do badań.
Po zakończonej procedurze próbka zostaje zabezpieczona i przekazana do laboratorium. Po badaniu warto przez kilka minut uciskać gazikiem miejsce nakłucia. Zapobiegnie to wystąpieniu siniaka.
Czas protrombinowy – wynik. Ile trzeba czekać i jak go interpretować?
Wyniki badani czasu protrombinowego dostępne są zazwyczaj już następnego. Czas ten może się jednak wydłużyć do kilku dni, a nawet do pełnego tygodnia. Zależne jest to od konkretnej placówki. Za normę dla czasu protrombinowego uznaje się wartość w przedziale 12–16 sekund.
Jeśli w tym czasie skrzep nie powstanie, to stwierdza się zaburzenia krzepliwości krwi w kierunku ich wydłużonego trwania. Z kole,i jeśli skrzep zacznie pojawiać się zbyt szybko, to jest to sygnał oznaczający, iż warto monitorować sytuację pod kątem ryzyka rozwoju zakrzepicy.
>> Siniaki na nogach, na ciele. Jaka jest najlepsza maść na siniaki i krwiaki?
Czas protrombinowy wydłużony
Wydłużony czas protrombinowy może wynikać z:
- niedoborów witaminy K,
- uszkodzeń miąższu wątroby, na skutek jego chorób lub ostrych stanów zapalnych,
- niedoborów fibrynogenu,
- wrodzonych niedoborów czynników krzepnięcia, szczególnie - II, V, VII, X.
Czas protrombinowy – jak się zachować po badaniu?
Ze względu na fakt, iż całe badanie ogranicza się do pobrania krwi z żyły łokciowej, to po jego zakończeniu można wrócić do swoich codziennych obowiązków. W tym przypadku nie ma żadnych zaleceń ani przeciwwskazań.
Czas protrombinowy w ciąży – czy wykonuje się badanie?
Czas protrombinowy w ciąży może być wykonany, jeśli istnieje takie zalecenie medyczne. Badanie jest nieinwazyjne i w pełni bezpieczne.
Czas protrombinowy – jak wygląda to badanie u dzieci?
Badanie czasu protrombinowego u dzieci wygląda dokładnie tak samo, jak u osób dorosłych i polega na pobraniu próbki krwi do analizy laboratorynej.
Czas protrombinowy – cena. Jaki jest koszt badania?
Badanie czasu protrombinowego to tania metoda diagnostyczna. Jego koszt waha się w granicach 10–20 zł, w zależności od wybranej placówki.
