Rdest wężownik – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Rdest wężownik (z łac. Polygonum bistorta) to roślina lecznicza i ozdobna, w medycynie ludowej rdest wężownik wykorzystywany był głównie do leczenia chorób przewodu pokarmowego oraz przy problemach skórnych. Obecnie jego popularność jest zdecydowanie niższa. Dostęp do aktualnych, rzetelnych danych na temat rdestu wężownika, jego właściwości i wskazań do stosowania jest dość ograniczony. Dlatego mimo potencjalnego, pozytywnego wpływu na organizm zaleca się ostrożność podczas jego przyjmowania oraz pozostawanie pod opieką specjalisty w przypadku stosowania kuracji.

W przeszłości wykorzystywana głównie ze względu na swoje właściwości barwiące na żółto, m.in. do malowania wełny. Zaliczana jest do rodziny rdestowatych (z łac. Polygonaceae), a pierwsze wzmianki o jej właściwościach leczniczych pochodzą z XVI wieku.

Rdest wężownik – jakie ma właściwości?

Rdest wężownik to pospolita roślina występująca w różnych regionach świata. Rośnie m.in. w Europie, Azji, a także Ameryce Północnej. W Polsce można go spotkać zwłaszcza w zachodniej części kraju. Rdest wężownik to roślina charakteryzująca się bardzo wysoką zawartością związków garbnikowych. Jest jednym z ich najbogatszych źródeł w przyrodzie, co zdecydowanie wyróżnia go spośród innych roślin. Dodatkowo rdest wężownik zawiera flawonoidy, związki polifenolowe, kwasy organiczne, sole mineralne oraz leukoantocyjanidyny. Tak bogaty skład sprawia, że rdest wężownik wykazuje szereg właściwości m.in.:

• ściągające,
• przeciwkrwotoczne,
• przeciwbiegunkowe,
• przeciwzapalne,
• przeciwbakteryjne,
• rozgrzewające.

Dodatkowo rdest wężownik może łagodzić i przyśpieszać gojenie się ran, działać tonizująco i zmniejszać zmiany skórne m.in. w przebiegu trądziku pospolitego.

Rdest wężownik – działanie i wskazania do stosowania

Najprawdopodobniej lecznicze właściwości rdestu wężownika po raz pierwszy odkryto już w XVI wieku. Początkowo stosowany był jako środek wspomagający leczenie chorób zakaźnych, czerwonki oraz ukąszeń przez węże, a także w celu zmniejszenia biegunek, wymiotów i obniżenia gorączki. W krajach azjatyckich wykorzystywano go również do leczenia padaczki, wierzono też, że płukanie jamy ustnej naparami z wężownika przyśpiesza wypadanie ruszających się zębów. Aktualna wiedza na temat właściwości i możliwości zastosowania rdestu wężownika opiera się głównie na doniesieniach medycyny tradycyjnej, a dostępność nowych, dobrych jakościowo badań naukowych na ten temat jest dość ograniczona. Ze względu na to, iż niemożliwe jest określenie konkretnych wytycznych dotyczących jego wykorzystania, w przypadku występowania jakichkolwiek problemów zdrowotnych przed rozpoczęciem kuracji zaleca się konsultację z lekarzem lub farmaceutą.

>> Rdest ostrogorzki – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Surowcem zielarskim jest kłącze wężownika (z łac. Bistortae rhizoma) w postaci wysuszonej, rozdrobnionej, pozbawionej korzeni. Aby surowiec wykazywał właściwości lecznicze, musi zawierać co najmniej 3% garbników w przeliczeniu na pirogalol. Rdest wężownik można stosować wewnętrznie w ramach wspomagania leczenia chorób przewodu pokarmowego, takich jak: nieżyt żołądka, stany zapalne jelita cienkiego, zespół jelita drażliwego. Zewnętrznie znajduje zastosowanie do płukania jamy ustnej i gardła w przebiegu anginy, a także do przemywania skóry przy trądziku, opryszczkach, hemoroidach czy czyrakach. U osób z nadmierną potliwością pomocne mogą być kąpiele z dodatkiem odwarów z suszonego kłącza rdestu wężownika.

>> Leki i preparaty na opryszczkę

Preparaty zawierające rdest wężownik

Rdest wężownik najczęściej występuje w postaci suszu z rozdrobnionego kłącza, jako samodzielny produkt lub składnik gotowych mieszanek ziołowych. W takiej formie wykorzystywany jest do przygotowywania domowych naparów, odwarów, płukanek i kąpieli. W celu przygotowania naparu należy zalać 1 łyżeczkę suszonego kłącza rdestu wężownika szklanką wody, zagotować i gotować ok. 5-10 minut, a następnie odstawić do ostudzenia. W takiej formie może być stosowany zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Medycyna ludowa poleca również przygotowywania domowych nalewek na bazie rdestu wężownika.

Ziele rdestu wężownika, jego ekstrakty i wyciągi, wchodzą również w skład maści, m.in. popularnej maści końskiej, stosowanej przy bólach mięśniowo-stawowych i bólach reumatycznych.

>> RZS i choroby reumatyczne

Rdest wężownik – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania

Rdest wężownik powinien być stosowany z ostrożnością, ze względu na wysoką zawartość garbników. Mimo że to właśnie te związki odpowiadają za większość jego właściwości prozdrowotnych, w dużych ilościach mogą zaburzać wchłanianie witamin i składników mineralnych z diety, leków czy suplementów oraz powodować zatrucia pokarmowe. Nie powinien być przyjmowany przez kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci, ze względu na brak badań, które potwierdzałyby jego bezpieczeństwo w wymienionych grupach.

Brakuje też jednoznacznych danych dotyczących interakcji ziela rdestu wężownika z lekami, suplementami czy innymi preparatami roślinnymi, dlatego w przypadku stosowania jakiejkolwiek farmakoterapii lub fitoterapii należy skonsultować się ze specjalistą.

Co więcej, dotychczas nie zostały jasno określone dawki rdestu wężownika, które wykazywałyby właściwości prozdrowotne, a jednocześnie były w pełni bezpieczne. Dlatego przyjmując jakiekolwiek preparaty zawierające w składzie jego ziele, wyciągi lub ekstrakty należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producentów.

>> Objawy uczulenia na zimno. Czy można mieć uczulenie na zimno?

Rdest wężownik w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie

• Rdest wężownik występuje głównie w postaci suszonego, rozdrobnionego kłącza, mieszanek ziołowych oraz maści.
• Wykazuje właściwości ściągające, przeciwkrwotoczne, przeciwbiegunkowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne.
• Stosowany jest głównie przy chorobach przewodu pokarmowego oraz problemach skórnych.
• Przeznaczony jest do stosowania wewnętrznego oraz zewnętrznego.