Przywrotnik pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Przywrotnik pospolity (z łac. Alchemilla vulgaris) w Polsce nazywany jest również gojnikiem lub lwią łapą. Należy do rodziny roślin różowatych (łac. Rosaceae). W medycynie ludowej znany jest jajko ziele Matki Boskiej i stosowany głównie w celu łagodzenia dolegliwości związanych z okresem okołomenopauzalnym, menstruacją oraz zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi. Stosuje się go również zewnętrznie do leczenia stanów zapalnych jamy ustnej i gardła oraz problemów skórnych.

Przywrotnik pospolity – jakie ma właściwości?

Przywrotnik pospolity występuje głównie na terenie Europy, zwłaszcza w okolicach łąk i pastwisk. Ziele przywrotnika pospolitego jest źródłem wielu substancji o szerokim działaniu bioaktywnym i wielokierunkowym wpływie na funkcjonowanie organizmu. Charakteryzuje je wysoka zawartość związków garbnikowych, kwasu elagowego, chlorogenowego i galusowego. Dodatkowo znajdują się w nim flawonoidy, w szczególności kwercetyna i rutyna, leukocyjanidyny oraz sterole roślinne. Tak bogaty skład sprawia, że przywrotnik pospolity wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, m.in. przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne.

Przywrotnik pospolity wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne, przy czym największą aktywnością bakteriobójczą stwierdzono w stosunku do bakterii Staphylococcus aureus, Proteus vulgaris oraz Enterococcus faecalis, które są chorobotwórcze dla człowieka. Ma również działanie przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Dodatkowo badania potwierdzają silne właściwości przeciwzapalne przywrotnika pospolitego i klasyfikują go jako produkt o wysokiej aktywności antyoksydacyjnej, czyli zmniejszającej negatywne skutki stresu oksydacyjnego i nadmiaru wolnych rodników.

Przywrotnik pospolity może również ułatwiać i przyśpieszać procesy gojenia się ran, co wynika głównie z obecności kwasu elagowego i polifenoli. Korzystnie wpływa też na elastyczność skóry, dzięki czemu ma właściwości przeciwzmarszczkowe.

>> Produkty niwelujące zmarszczki

Inne cechy przywrotnika pospolitego to właściwości przeciwbiegunkowe, ściągające, przeciwwysiękowe oraz wazoprotekcyjne (wzmacniają naczynia krwionośne i chronią je przed uszkodzeniami m.in. w przebiegu nadciśnienia tętniczego krwi).

Przywrotnik pospolity – działanie i wskazania do stosowania

Przywrotnik pospolity wykorzystywany jest w medycynie naturalnej i ludowej od bardzo dawna. Stosowano go przede wszystkim w dolegliwościach kobiecych związanych z menopauzą oraz menstruacją. Służył również do zmniejszania problemów trawiennych, leczenia biegunek, problemów skórnych i hemoroidów. Współczesna medycyna i ziołolecznictwo również korzystają z jego prozdrowotnych właściwości.

Ze względu na właściwości antyoksydacyjne przywrotnik pospolity może mieć zastosowanie w profilaktyce i leczeniu chorób sercowo-naczyniowych, nowotworowych oraz autoimmunologicznych. Ich ryzyko wzrasta w wyniku stresu oksydacyjnego oraz nagromadzenia się wolnych rodników – przywrotnik może zmniejszać ich negatywny wpływ na organizm. Surowiec ten wykorzystywany jest również jako środek zmniejszający bóle menstruacyjne i obfitość miesiączek, a także łagodzący dolegliwości towarzyszące menopauzie. Preparaty z ziela przywrotnika pospolitego stosowane są również zewnętrznie przy problemach skórnych, takich jak trądzik i niewielkie rany. Wskazania do zastosowania przywrotnika obejmują:

• dolegliwości menopauzalne (np. nadmierne poty, uderzenia gorąca, bóle głowy, wahania nastroju, uczucie senności czy osłabienia),
• bolesne i obfite miesiączki,
• zespół napięcia przedmiesiączkowego (tzw. PMS),
• choroby o podłożu zapalnym,
• nadciśnienie tętnicze krwi,
• zmiany trądzikowe,
• widoczne oznaki starzenia skóry, zmarszczki,
• niewielkie rany, uszkodzenia skóry, oparzenia,
• biegunki,
• problemy żołądkowo-jelitowe, niestrawności, zatrucia pokarmowe,
• nawracające afty, stany zapalne i podrażnienia w jamie ustnej.

Przywrotnik pospolity – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania

Przywrotnik pospolity uznawany jest za roślinę stosunkowo bezpieczną do stosowania. Surowcem leczniczym jest ziele przywrotnika (z łac. Herba alchemillae), które zawiera co najmniej 6% garbników po przeliczeniu na pirogalol. Wchodzi ono w skład wielu preparatów farmaceutycznych, kosmetycznych i suplementów diety. Ze względu na to, że dotychczas nie określono jednoznacznie maksymalnych bezpiecznych i skutecznych dawek przywrotnika pospolitego, przyjmując jakiekolwiek preparaty, należy przestrzegać wskazówek producenta, a najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

W warunkach domowych suszone ziele przywrotnika pospolitego można wykorzystać do przygotowywania naparów. Wystarczy zalać 2-4 g surowca 150 ml gorącej wody i odstawić na 10 minut. Napar można pić do 3 razy dziennie. Po ostudzeniu można go również wykorzystywać do płukania jamy ustnej lub przemywania ran, otarć czy niewielkich oparzeń.

Preparaty z przywrotnika pospolitego w większości przypadków nie powodują skutków ubocznych i nie mają działań niepożądanych, w dużych dawkach mogą jednak doprowadzić do niewielkich zaburzeń żołądkowo-jelitowych. U niektórych osób mogą też spowodować reakcje alergiczne.

>> Leki i preparaty na alergię

Przewrotnik pospolity w ciąży

Brakuje jednoznacznych danych potwierdzających całkowite bezpieczeństwo i korzyści z przyjmowania przewrotnika pospolitego przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Dlatego na ogół odradza się jego stosowanie i za każdym razem należy omówić ten temat z lekarzem prowadzącym. Niewiele wiadomo również na temat reakcji przywrotnika pospolitego z innymi lekami, suplementami czy preparatami roślinnymi. Z tego względu w przypadku przyjmowania jakiejkolwiek farmakoterapii wskazana jest konsultacja ze specjalistą.