Białko enzymatyczne o nazwie tryptaza bierze udział w reakcjach alergicznych, a jego podwyższony poziom na ogół świadczy o poważnych chorobach nerek, niektórych nowotworach i schorzeniach kardiologicznych. Stężenie tryptazy we krwi nie jest standardowym badaniem przesiewowym i oznaczenia dokonuje się przede wszystkim w diagnostyce mastocytozy układowej.
Białko enzymatyczne tryptaza – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest tryptaza?
Tryptaza zaliczana jest białek enzymatycznych znajdującym się na terenie cytoplazmy przede wszystkim komórek tucznych (mastocytów). Komórki te to jednostki tkanki łącznej podobne w swojej funkcji do białych krwinek. Ponieważ wchodzą w skład układu odpornościowego, ich rola polega na ochronie przed bakteriami, wirusami i innymi chorobotwórczymi patogenami.
Enzym tryptaza bierze udział w reakcjach alergicznych. Gdy patogen przedostanie się do organizmu, układ odpornościowy zaczyna uruchamiać szereg procesów prowadzących do wydzielenia wyspecjalizowanych substancji. Przykładem są komórki tuczne, które uwalniają tryptazę i histaminę. Na skutek reakcji alergicznych poziom tryptazy znacznie się zwiększa i pozostaje na stałym poziomie przez bardzo długi czas. W związku z tym enzym jest skutecznym markerem pozwalającym na miarodajną diagnostykę silnych reakcji alergicznych.
Warto zaznaczyć, że poziom tryptazy u zdrowego człowieka utrzymuje się na stałym poziomie i jest niezmienny w czasie. Jego poziom wskazuje na ilość komórek tucznych w organizmie. Podwyższony wynik najczęściej świadczy o chorobie nazywanej układową mastocytozą.
Mastocytoza jest zakaźną chorobą, w wyniku której dochodzi do niekontrolowanego rozrostu mastocytów w narządach wewnętrznych i na skórze. Dzieli się je na dwie postacie: wieku dziecięcego i dorosłą. Objawy choroby uzależnione są głównie od stopnia naciekania tkanek przez mastocyty, a co za tym idzie – ilości uwalnianych przez nie mediatorów. Czynnikiem, który w większości przypadków odpowiada za rozwój choroby, jest alergia na jad owadów błonkoskrzydłych.
Typowymi objawami mastocytozy są:
- napadowy rumień,
- świąd skóry,
- hipotonia,
- wstrząs anafilaktyczny (występuje w 50% przypadków),
- zawroty i bóle głowy,
- tachykardia,
- nudności,
- bóle brzucha,
- omdlenia.
>> Jak odróżnić rumień wędrujący od alergicznego
Tryptaza – kiedy należy wykonać badanie?
Oznaczenie tryptazy we krwi stosuje się jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Wskazaniami do oznaczenia poziomu tryptazy we krwi są:
- ciężkie reakcje po użądleniu owadów (po stwierdzeniu charakterystycznych objawów klinicznych),
- przygotowanie do immunoterapii na jady,
- ocena ryzyka wystąpienia reakcji anafilaktycznych u pacjentów uczulonych na jady owadów błonkoskrzydłych,
- diagnostyka mastocytozy (u dzieci i dorosłych).
Tryptaza – jak się przygotować do badania jej poziomu?
Do badania poziomu tryptazy nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Stężenie tego białka enzymatycznego w osoczu nie jest uzależnione od spożywanych pokarmów, alkoholu, palenia papierosów ani aktywności fizycznej. Niemniej jednak na badania warto zgłosić do punktu pobrań w godzinach porannych. Na ok. godzinę przed pobraniem krwi zaleca się wypić szklankę wody mineralnej, co pozwoli na nawodnienie żył i ułatwi procedurę. Tuż przed pobraniem warto odpocząć 10 minut w pozycji siedzącej.
Jak przebiega badanie?
Materiałem biologicznym do oznaczenia poziomu tryptazy jest krew żylna. Pobiera się ją w pozycji siedzącej lub leżącej z żyły łokciowej.
Ważne jest to, aby próbka została pobrana jak najszybciej od wystąpienia reakcji alergicznej. Najlepiej w ciągu od 15 minut do 3 godzin po pojawieniu się pierwszych, charakterystycznych objawów. Jest to związane z faktem, że podwyższone stężenie tryptazy występuje maksymalnie w ciągu 6 godzin od ukąszenia, a po tym okresie wraca do swoich wartości bazowych.
Standardem jest pobranie trzech próbek krwi w różnych punktach czasowych. Pierwsze z nich ma miejsce od razu po ukąszeniu, drugie po upływie 1-2 godzin, natomiast ostatni po upływie doby od ukąszenia. Na podstawie wyniku łatwiej jest prześledzić dynamikę zmian poziomu tego enzymu.
>> Wymaz z gardła – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Krew pobierana jest do specjalnych probówek, których ścianki powlekane są substancją zapobiegającą krzepnięciu krwi. Po oznaczeniu próbka trafia do laboratorium, gdzie podlega szczegółowej analizie. Wynik można uzyskać w ciągu 5 dni roboczych.
>> Leki zmniejszające krzepliwość krwi
Tryptaza – interpretacja wyniku
Oznaczenie poziomu tryptazy nie jest jedynym badaniem, które należy wykonać w celu oceny reakcji anafilaktycznej. Równie ważne jest wyznaczenie miana przeciwciał IgE całkowitych i alergenowo-swoistych.
U osób zdrowych poziom tryptazy nie powinien przekraczać 10 ng/ml. Każdy wyższy wynik może wskazywać na silną reakcję alergiczną.
Wysoki poziom tryptazy
Wynik może być fałszywie dodatni w przypadku, gdy dojdzie do zbyt późnego odwirowania krwi, co jest związane z faktem uwalniania nadmiernej ilości tryptazy przez rozpadającą się komórkę tuczną.
Podwyższony poziom tryptazy może świadczyć o:
- układowej mastocytozie,
- zaawansowanej niewydolności nerek,
- ciężkich reakcjach alergicznych,
- przedawkowaniu heroiny,
- białaczce szpikowej ostrej lub przewlekłej,
- zespole mielodysplastycznym,
- zawale serca.
Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), poziom tryptazy powyżej 20 ng/ml może świadczyć o trwałym zaburzeniu komórek tucznych.
Niski poziom tryptazy
Niski poziom tryptazy wskazuje na brak silnej reakcji alergicznej i uznawany jest za normę.
Tryptaza – co po badaniu?
Oznaczenie poziomu tryptazy we krwi nie wiąże się z ryzykiem powikłań. Jednakże ze względu na fakt, że próbka może zostać pobrana w czasie trwania reakcji anafilaktycznej, warto jest w tym czasie pozostać pod opieką lekarską.
Tryptaza – możliwe powikłania po badaniu
Pobranie krwi jest zabiegiem bardzo dobrze tolerowanym przez większość pacjentów. Jednakże możliwe powikłania związane są z mechanicznym wprowadzeniem igły w żyłę łokciową. W miejscu wkłucia może pojawić się niewielki obrzęk, zaczerwienienie, siniak lub delikatna tkliwość. Wszystkie te symptomy powinny ustąpić po upływie ok. 24 godzin od badania.
Niektóre osoby wykazują skłonność do zasłabnięcia lub omdlenia w trakcie pobierania krwi. O takiej tendencji warto wcześniej poinformować pielęgniarkę, która proponuje badanie w pozycji leżącej.
Tryptaza – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Oznaczenie poziomu tryptazy można bezpiecznie wykonać u kobiet w ciąży.
Tryptaza badanie – czy można wykonać u dzieci?
Badanie na poziom tryptazy można wykonać u dzieci, w tym noworodków i niemowląt.
Tryptaza badanie – cena
Osoba, która posiada skierowanie od lekarza specjalisty na oznaczenie poziomu tryptazy, wykona badania bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Ci, którzy nie mają ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać to oznaczenie prywatnie, muszą liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów. Średnia cena za badanie stężenia tryptazy we krwi wynosi 110 złotych.
