Selen – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Selen zaliczany jest do kluczowych pierwiastków, wpływających na właściwe funkcjonowanie całego organizmu.

Substancja ta zwykle kojarzona jest ze swoim dobroczynnym wpływem na urodę – selen pomaga przy zmianach trądzikowych, wpływa na dobrą kondycję naskórka i wzmocnienie paznokci. Pierwiastek ten ma jednak ogromne znaczenie w procesach fizjologicznych i metabolicznych organizmu.

Selen – kiedy należy wykonać badanie?

Głównym wskazaniem do wykonania badania z oznaczeniem stężenia selenu we krwi jest podejrzenie niedoborów lub nadmiaru tej substancji w organizmie.

Lekarz może zalecić badanie poziomu selenu również wtedy, gdy podejrzewa:

• choroby układu kostnego, m.in. reumatoidalne zapalenie stawów,
• chorobę niedokrwienną serca,
• choroby tarczycy,
• zaburzenia związane z osłabieniem odporności.

Badanie z oznaczeniem selenu we krwi może być wskazane także w rozpoznaniu lub monitorowaniu leczenia takich schorzeń, jak choroba Kashin-Beck.

Selen – jak się przygotować do badania?

Do badania z oznaczeniem stężenia selenu we krwi nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Warto jednak pamiętać o tym, iż stężenie tego pierwiastka zmienia się w ciągu dnia, co zależy m.in. od spożytych produktów.

Dlatego też na badanie należy przyjść na czczo. Zaleca się również, aby ostatni posiłek przed badaniem zjeść ok. 8 godzin wcześniej. W przeciwnym przypadku wyniki mogą być nieco zafałszowane.

>> Preparaty z selenem

Jak przebiega badanie z oznaczeniem selenu?

Badanie z oznaczeniem stężenia selenu we krwi polega na pobraniu próbki krwi, przekazywanej do dalszej analizy laboratoryjnej. Materiał pobierany jest z żyły łokciowej, a cała procedura trwa nie więcej niż 10 minut.

Przed nakłuciem osoba wykonująca badanie dezynfekuje skórę, a następnie – ostrożnie wprowadza igłę. Pobrany materiał jest odpowiednio zabezpieczony i przekazywany do analizy. Wyniki dostępne są po ok. 3-20 dniach, w zależności od wybranej placówki.

Selen – normy. Jaki interpretować wyniki?

Wartość referencyjna selenu we krwi zależy od płci i wieku. U kobiet norma mieści się w granicach 98 do 108 µg/l, przy czym wiek nie ma tu żadnego znaczenia. Natomiast u mężczyzn po 60. roku życia wartość ta wynosi ok. 110-120 µg/l, natomiast poniżej – 75-85 µg/l.

Wyniki badań zawsze muszą być skonsultowane z lekarzem, gdyż podane wartości wymagają interpretacji medycznej w szerszym kontekście. Lekarz analizuje stężenie selenu we krwi, odnosząc się do historii choroby, objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz innych badań, jeśli ich wykonanie było wskazane. Samodzielna interpretacja może prowadzić do błędnych wniosków.

>> Choroby serca i naczyń - choroba wieńcowa

Selen - za co odpowiada?

Rola selenu w organizmie polega m.in. na:

• uczestnictwie w procesach syntetyzowania aminokwasów, wpływających na inne procesy metaboliczne organizmu (substancje te biorą m.in. udział w procesach utleniania i redukcji),
• wzmacnianiu funkcji układu immunologicznego oraz serca,
• udziale w syntezie DNA,
• uczestnictwie w produkcji plemników,
• neutralizacji metali ciężkich – selen tworzy z nimi pewne związki chemiczne, co sprawia, że substancje te tracą swoją toksyczność.

Oprócz tego selen wspiera rozbudowę i kondycję tkanki mięśniowej, a także wspomaga procesy związane z hamowaniem rozwoju komórek rakowych. Dzięki temu jego odpowiednia podaż może stanowić naturalne wsparcie do walki z chorobą.

>> Uczulenie na komary - czym się objawia? Jak leczyć?

Zapotrzebowanie na selen

Warto pamiętać o tym, iż selen należy do tzw. pierwiastków śladowych – oznacza to, że organizm ma niewielkie zapotrzebowanie na tę substancję, jednak jej niedobór odczuwalnie zaburza niektóre procesy. Przyswajalność selenu z wynosi średnio 50-60%. Średnie zapotrzebowanie na selen w ciągu doby wynosi ok. 45 µg.

Niedobory selenu – skutki

W przypadku selenu i każdego innego pierwiastka należy pamiętać o tym, iż szkodliwy wpływ na organizm ma zarówno niedobór, jak i nadmiar. W odniesieniu do selenu częściej jednak obserwuje się niedobory tej substancji.

Objawy niedoboru selenu to:

• pogorszenie kondycji paznokci – ich większa łamliwość,
• wypadanie włosów,
• tendencja do wymiotów,
• zaburzenia pracy tarczycy i układu nerwowego,
• nieprzyjemny zapach z ust.

Objawy nadmiaru selenu są widoczne szczególnie na paznokciach i włosach – wówczas na płytce paznokciowej pojawia się jej odbarwienie. Wypadanie włosów jest jeszcze większe niż w przypadku niedoborów pierwiastka.

Selen za niski – na co wskazuje?

Niski poziom selenu świadczy o jego niedoborach w organizmie, na co wpływ mogą mieć:

• dieta,
• niektóre nowotwory,
• choroba Kashin-Beck,
• endemiczna choroba mięśnia sercowego,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroba niedokrwienna serca,
• AIDS oraz inne schorzenia, związane z zaburzeniem odporności,
• mukowiscydoza,
• ostre stany zapalne trzustki,
• palenie tytoniu.

Zbyt niski poziom selenu może nieco zaburzać także pracę systemu nerwowego i wpływać na obecność stanów depresyjnych lub skłonność do obniżonego nastroju.

Selen – co po badaniu?

Badanie z oznaczeniem selenu we krwi jest klasyczną metodą diagnostyczną, polegającą na pobraniu krwi. W związku z tym po badaniu nie ma żadnych zaleceń ani przeciwwskazań. Oznaczenie stężenia selenu jest metodą nieinwazyjną, a więc nie ma również przeciwwskazań przed wykonaniem tej diagnostyki.

Selen – jak wykonać badanie w ciąży?

Badanie stężenia selenu w ciąży może być zalecone w ramach profilaktyki i oceny całościowej ewentualnych niedoborów składników u przyszłej mamy. Kluczową rolę w diecie ciężarnej odgrywa właściwe odżywienie organizmu i zapewnienie odpowiedniej podaży wszystkich kluczowych składników odżywczych, w tym selenu. Badanie selenu w ciąży polega na pobraniu krwi.

Selen – jak wygląda to badanie u dzieci?

Badanie selenu u dzieci może być wskazane m.in. przy podejrzeniu niedoborów żywieniowych. Diagnostyka wygląda tak samo jak u osób dorosłych – do analizy pobiera się próbkę krwi żylnej.

Selen – cena. Jaki jest koszt badania?

Badanie z oznaczeniem stężenia samego selenu nie jest badaniem podstawowym i zazwyczaj wykonuje się je po wyraźnym wskazaniu lekarza, choć można je wykonać także na własny użytek, w celu oceny stężenia poszczególnych składników odżywczych. Koszt takiego badania mieści się w granicach 110-130 zł, w zależności od wybranej placówki.

>> Interleukina 6 – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie