Uczulenie na penicylinę, amoksycylinę. Czy uczulenie na penicylinę mija?

Uczulenie na penicylinę – czyli na co? 

Penicyliny to najstarsza grupa antybiotyków, odkryta pod koniec lat 20. XX wieku. Do dziś są szeroko stosowane i pełnią ważną funkcję w lecznictwie. Wykazują działanie bakteriobójcze głównie na bakterie Gram-dodatnie (paciorkowce, gronkowce) oraz niektóre bakterie Gram-ujemne (np. dwoinka rzeżączki, E. coli) – blokują procesy w ścianie komórkowej bakterii, co w kótkim czasie doprowadza do śmierci bakterii. Penicyliny mogą być:

• naturalne (benzylopenicylina, fenoksymetylopenicylina) – działają na niewiele bakterii, 
• półsyntetyczne (np. amoksycylina z kwasem klawulanowym, ampicylina, metycylina, propycylina, oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina) – większy zakres działania w szczególności w połączeniu z inhibitorami β-laktamaz.

Alergia na penicylinę

Choć penicyliny wykazują dużą aktywność przeciwbakteryjną, ich stosowanie nie zawsze jest możliwe z uwagi na wystąpienie reakcji alergicznej, tzw. alergii na antybiotyki. To nieprawidłowa reakcja immunologiczna, która ujawnia się podczas stosowania leku. Może być spowodowana antybiotykiem lub jego metabolitami i występować nawet podczas stosowania antybiotyku zgodnie z zaleceniami lekarza oraz u osób, które w przeszłości tolerowały dany antybiotyk. Za antybiotyki o najwyższym potencjale alergizującym uznaje się właśnie penicyliny oraz inne antybiotyki β-laktamowe (cefalosporyny, karbapenemy i monobaktamy). Szczególnie u dzieci antybiotyki β-laktamowe wyzwalają niemal połowę wszystkich reakcji polekowych.

Uczulenie na penicylinę – objawy

Objawy uczulenia na penicyliny można podzielić według czasu ich występowania:

• objawy natychmiastowe – pojawiają się w pierwszej godzinie od podania antybiotyku; zalicza się do nich pokrzywkę, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, spadek ciśnienia krwi, a w skrajnych przypadkach wstrząs anafilaktyczny grożący śmiercią;
• objawy przyspieszone – pojawiają się po upływie 1-72 godzin od podania antybiotyku; obejmują skurcz oskrzeli, obrzęk głośni, rumień trwały, kontaktowe zapalenie skóry, wysięk złuszczający dłoni, wyprzeniową i zgięciową osutkę, tzw. zespół pawiana;
• objawy późne – pojawiają się po upływie 72 godzin od podania antybiotyku; należy do nich wysypka odropodobna, śródmiąższowe zapalenie nerek, niedokrwistość hemolityczna, choroba posurowicza, gorączka polekowa oraz zespół Stevensa-Johnsona (objawia się rozległymi pęcherzami na skórze i błonach śluzowych jamy ustnej, oczu, narządów płciowych, które prowadzą do martwicy naskórka i powikłań wielonarządowych, a nawet śmierci).

Uczulenie na penicylinę – ryzyko wstrząsu anafilaktycznego

Najbardziej niebezpieczną postacią nadwrażliwości na antybiotyki jest wstrząs anafilaktyczny, który występuje z częstością 1 na 25000 kuracji antybiotykowych. Pojęciem tym określa się stan bezpośrednio zagrażający życiu wymagający jak najszybszej interwencji lekarskiej – podania adrenaliny.

Objawy, które mogą wskazywać na wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego, to:

• nudności
• zawroty głowy
• spadek ciśnienia tętniczego krwi
• spłycenie oddechu
• utrata przytomności.

Jak sprawdzić uczulenie na penicylinę?

Osoby, u których podejrzewa się wystąpienie alergii na penicyliny, powinny się poddać szczegółowej diagnostyce. Jej podstawę stanowi wywiad zebrany przez lekarza – przede wszystkim omówienie pojawiających się objawów świadczących o alergii oraz określenie związku czasowego pomiędzy ich wystąpieniem a podaniem określonego leku.

W potwierdzeniu alergii na penicyliny przydatne są testy diagnostyczne:

• testy prowokacyjne – kontrolowane podawanie podejrzanego antybiotyku we wzrastających dawkach (od 1/100 dawki terapeutycznej do osiągnięcia pełnej dawki);
• punktowe testy skórne (tzw. testy prick) – aplikacja antybiotyku na skórę, a następnie obserwacja pojawiających się bąbli będących potwierdzeniem alergii;
• testy śródskórne – wprowadzanie roztworu antybiotyku pod skórę;
• badanie poziomu swoistych przeciwciał IgE we krwi;
• badania genetyczne (RT-PCR) – określają predyspozycje do alergii na penicyliny.

>> Domowe testy diagnostyczne

Uczulenie na penicylinę – co robić

• W przypadku podejrzenia alergii na penicyliny oraz pojawienia się objawów uczulenia należy bezwzględnie zaprzestać stosowania leku. Takie postępowanie jest często wystarczające i pozwala na ustąpienie objawów klinicznych w ciągu kilku dni lub tygodni. 
• Pacjent, u którego zdiagnozowano alergię na penicyliny, powinien być poinformowany, jakich leków ma unikać w przyszłości. Ważne, aby sam informował o uczuleniu personel medyczny (warto nosić w portfelu kartkę z taką informacją). W razie potrzeby konieczne jest zastosowanie antybiotyku z innej grupy.
• Jeśli dojdzie do wystąpienia poważnych objawów alergii, takich jak wstrząs anafilaktyczny, zespół Stevensa-Johnsona czy toksyczna nekroliza naskórka, konieczny jest jak najszybszy kontakt z personelem medycznym.

Czy uczulenie na penicylinę mija?

Alergia na penicyliny jest niemożliwa do wyleczenia, jednak u niektórych pacjentów reakcja alergiczna może z czasem osłabnąć lub ustąpić. Nie można jednak tego zakładać bez przeprowadzenia odpowiednich badań.

>> Ile dni po zakończeniu brania antybiotyku można pić alkohol?