Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) nazywany jest również toplówką lekarską, ślazem lekarskim, ślazem prawdziwym lub malwą prawdziwą. To roślina lecznicza zaliczana do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Wielu osobom kojarzy się zapewne głównie z syropami na kaszel, w których często stanowi jeden z głównych składników. Prawoślaz lekarski charakteryzuje się silnymi właściwościami przeciwkaszlowymi oraz łagodzącymi podrażnienia błony śluzowej gardła. Jego zastosowanie może być jednak znacznie szersze i nie ogranicza się wyłącznie do infekcji i przeziębienia. Działa moczopędnie, wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego, jest źródłem witamin, składników mineralnych oraz wielu substancji o wysokiej aktywności biologicznej.
Prawoślaz – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Prawoślaz – jakie ma właściwości?
Prawoślaz to roślina znana i wykorzystywana w medycynie ludowej od wielu lat. Jest źródłem witamin z grupy B, a także A, E i C, dostarcza również cynku, selenu i wapnia. Zawiera antyoksydanty (w szczególności kumaryny i flawonoidy), a także fitosterole. Tym, co go wyróżnia, jest jednak wysoka zawartość polisacharydów śluzowych (m.in. arabinogalaktanów, glukanów oraz galakturonoramnanów), które odpowiadają za większość jego właściwości leczniczych. Śluzy obecne są zarówno w korzeniu, jak i liściach, dlatego w ziołolecznictwie wykorzystywane są oba te surowce. Preparaty na bazie prawoślazu lekarskiego mają właściwości:
- osłaniające i powlekające błony śluzowe,
- przeciwbakteryjne,
- antyoksydacyjne,
- przeciwkaszlowe,
- antyseptyczne,
- przeciwzapalne (działanie miejscowe),
- rozrzedzające zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę i ułatwiające odkrztuszanie.
>> Produkty zawierające prawoślaz
Prawoślaz – działanie i wskazania do stosowania
Właściwości zdrowotne prawoślazu znane są od tysięcy lat. Jako roślina lecznicza wykorzystywany był w już w starożytnych Chinach i Egipcie. Do Europy dotarł najprawdopodobniej w czasach średniowiecznych i stosowany był głównie do leczenia kaszlu oraz choroby wrzodowej.
Obecnie głównym wskazaniem do stosowania prawoślazu lekarskiego są infekcje górnych dróg oddechowych objawiające się uporczywym kaszlem, zarówno suchym, jak i mokrym. Zastosowanie preparatów prawoślazowych może skutecznie zmniejszyć odruch kaszlu, jego częstotliwość i nasilenie. Dodatkowo zawarte w nich śluzy powlekają błony śluzowe i tworzą warstwę ochronną, dzięki czemu łagodzą podrażnienia, ból i suchość gardła.
Prawoślaz lekarski znajduje również zastosowanie w leczeniu niektórych problemów żołądkowo-jelitowych. Sprawdzi się m.in. w zgadze i refluksie żołądkowo-przełykowym. W ich przebiegu dochodzi do cofania się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, w wyniku czego błona śluzowa zostaje podrażnione przez soki trawienne, co powoduje ból i dyskomfort. Substancje śluzowe obecne w prawoślazie ochraniają błonę śluzową przez drażniącym działaniem, dając ulgę w dolegliwościach. Można go stosować również w chorobie wrzodowej oraz nadkwasocie żołądka.
Prawoślaz można stosować też zewnętrznie, np. przy niewielkich ranach lub oparzeniach słonecznych. Łagodzi podrażnienia i działa antyseptycznie, dlatego może przyśpieszyć ich gojenie.
Preparaty zawierające prawoślaz
Na rynku obecnych jest wiele preparatów powstałych na bazie prawoślazu lekarskiego. Skierowane są głównie do osób w trakcie infekcji, którym towarzyszy uporczywy kaszel. Preparaty prawoślazowe mają formę:
- suszonego ziela (do przygotowywania naparów i odwarów),
- syropów,
- tabletek i pastylek do ssania,
- sprayów do gardła lub stosowania zewnętrznego na skórę,
- maści i żeli na skórę.
Jak przygotować napar z prawoślazu? 2-3 gramy surowca wystarczy zalać szklanką gorącej wody, odstawić na 10 minut i wypić. Natomiast w celu przygotowania odwaru należy zalać zimną wodą ok. 2-3 gramy suszonego ziela, odstawić na godzinę, a następnie zagotować i odcedzić. Napary i odwary można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
>> Pięciornik kurze ziele - właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Prawoślaz – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Podczas przyjmowania aptecznych preparatów na bazie prawoślazu lekarskiego niezbędne jest przestrzeganie zaleceń producenta dotyczących ich dawkowania i czasu trwania kuracji. Mimo że są one uznawane za stosunkowo bezpieczne, a skutki uboczne obserwuje się bardzo rzadko, mogą prowadzić do zaburzeń wchłaniania leków i składników pokarmowych, mieć efekt przeczyszczający, a także powodować reakcje alergiczne. Dlatego też nie zaleca się ich stosowania profilaktycznego, a wyłącznie w przypadku występowania ku temu wskazań medycznych.
Preparatów na bazie prawoślazu lekarskiego nie należy stosować u kobiet w ciąży i w trakcie karmienia piersią oraz u dzieci poniżej 3 roku życia. Syropy prawoślazowe ze względu na bardzo wysoką zawartość cukru nie są również zalecane osobom z cukrzycą. Dodatkowo w przypadku występowania astmy oskrzelowej przed rozpoczęciem kuracji niezbędna jest konsultacja lekarska.
Aktualnie nie są znane interakcje prawoślazu z innymi lekami, suplementami czy ziołami, dlatego podczas stosowania jakiekolwiek farmakoterapii zaleca się zasięgnięcie porady u specjalisty.
Prawoślaz w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Prawoślaz lekarski występuje głównie w postaci suszonego, rozdrobnionego ziela przeznaczonego do przygotowywania naparów i odwarów, a także syropów oraz tabletek i pastylek do ssania.
- Wykazuje właściwości przeciwkaszlowe, osłonowe, powlekające, łagodzące i antyseptyczne.
- Stosowany jest głównie przy infekcjach przebiegających z kaszlem i bólem gardła, a także zaburzeniach układu pokarmowego, takich jak refluks, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy czy nadkwasota.
- Przeznaczony jest do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego.
- Mimo że preparaty prawoślazowe uznawane są za bezpieczne, dane na temat ich interakcji z lekami są bardzo ograniczone. Dlatego w przypadku przyjmowania jakichkolwiek środków farmaceutycznych zalecana jest konsultacja lekarska.
