Antykoagulant tocznia (toczniowy) to tak naprawdę cała grupa przeciwciał produkowanych przeciwko fosfolipidom występującym w błonie, a także białkom z nimi związanym. Ze względu na to, że wyróżniają się one właściwościami prozakrzepowymi, ich obecność we krwi zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy. Badanie na obecność antykoagulantu tocznia ma na celu zdiagnozowanie przede wszystkim zespołu antyfosfolipidowego.
Antykoagulant tocznia (toczniowy) – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Co to jest antykoagulant tocznia?
Mianem antykoagulantu tocznia (toczniowego, LA) określa się przeciwciała, które są wytwarzane przez układ odpornościowy przeciwko własnym fosfolipidom i ich białkom. To związki organiczne, które odpowiedzialne są przede wszystkim za proces krzepnięcia krwi. Ich obecność we krwi doprowadza do poważnego zaburzenia krzepliwości, a ściślej wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
>> Zakrzepica żył głębokich - jak rozpoznać i leczyć?
Przeciwciała LA powodują uszkodzenia śródbłonka naczyniowego na skutek spowolnienia procesu fibrynolizy, a także spadku stężenia prostacyklin. Antykoagulant toczniowy obecny jest na powierzchni płytek krwi i pozwala uruchomić wiele procesów krzepnięcia.
Zespół antyfosfolipidowy jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym. Mechanizm choroby poważnie upośledza układ odpornościowy, który zaczyna produkować przeciwciała skierowane przeciwko własnym strukturom. Nie do końca wiadomo, co jest przyczyną rozwoju schorzenia. Wiadomo jednak, że obecność LA we krwi znacznie zwiększa ryzyko poronień (zwłaszcza w II i III trymestrze) i zakrzepicy.
Badanie na oznaczenie antykoagulantu tocznia stosuje się w celu zdiagnozowania zespołu antyfosfolipidowego APS. Należy jednak pamiętać, że oznaczenie antykoagulantu toczniowego per se nie wystarczy do postawienia diagnozy problemów z krzepliwością. Konieczne jest wykonanie dodatkowo badania przeciwciał antykardiolipinowych i B2-glikoproteiny.
Oznaczenie we krwi LA jest badaniem czasochłonnym i skomplikowanym. Poza samą obecnością przeciwciał konieczne jest zweryfikowanie procesu hamowania konwersji protrombiny w trombinę. Testy mają na celu sprawdzenie, czy czas krzepnięcia ulega wydłużeniu w porównaniu do osoby zdrowej. Aby móc stwierdzić diagnozę, test należy powtórzyć minimum dwukrotnie w odstępie min. kwartału.
>> Jak zapobiegać powstawaniu żylaków?
Antykoagulant tocznia – kiedy należy wykonać badanie?
Oznaczenie antykoagulantu toczniowego na ogół nie wykonuje się w ramach profilaktyki. Lekarz może skierować na badania, gdy podczas wywiadu podmiotowego pacjent potwierdzi występowanie specyficznych objawów zespołu antyfosfolipidowego.
Wskazaniami do wykonania oznaczenia antykoagulantu toczniowego są:
- nawracające poronienia w II i III trymestrze ciąży,
- epizody zakrzepowe o nieznanej przyczynie,
- choroby o podłożu autoimmunologicznym, które przebiegają z epizodami zaburzenia krzepnięcia,
- wynik badań wskazujący na przedłużony APTT (czas kaolinowo-kefalinowy).
>> Badania w ciąży – kiedy badania prenatalne, USG w ciąży, KTG, posiew z pochwy
Antykoagulant tocznia – jak się przygotować do badania jego poziomu?
Materiałem biologicznym służącym do oznaczenia poziomy antykoagulantu tocznia jest krew żylna. Na badania należy zgłosić się w godzinach porannych, jednak nie trzeba być na czczo. Warto jednak zadbać o to, aby śniadanie było lekkostrawne.
Na dobę przed badaniem nie zaleca się picia alkoholu, palenia papierosów ani intensywnych ćwiczeń fizycznych. Na około godzinę przed pobraniem krwi warto napić się wody mineralnej. Nawodni to żyły od środka, a tym samym ułatwi pielęgniarce wkłucie i pobranie materiału do badań.
>> Jonogram, czyli badanie elektrolitów – na czym polega? Normy, wskazania, przygotowanie
Jak przebiega badanie?
Krew do oznaczenia antykoagulantu tocznia pobierana jest z żyły łokciowej w pozycji siedzącej lub leżącej. Badanie to trwa kilka sekund. Materiał biologiczny przechowywany jest w specjalnej probówce z EDTA, co zapobiega tworzeniu się skrzepów. Następnie próbka trafia do laboratorium, gdzie poddawana jest szczegółowej analizie.
Co ważne, nie istnieje żaden bezpośredni test, który pozwoliłby na ocenę obecności antykoagulantu tocznia. Aby móc wykryć go we krwi, należy przeprowadzić szereg badań. Pierwszy z nich polega na wyznaczeniu parametru o nazwie APTT (czas kaolinowo-kefalinowy), który jest jednym ze wskaźników krzepliwości krwi. Następnie osocze osoby badanej miesza się z osoczem osoby zdrowej. Wówczas powinno się zaobserwować korekcję APTT, tak by wartość mieściła się w normie. W przypadku obecności antykoagulantu tocznia prawidłowe wartości APTT nie zostaną osiągnięte. Ostatnim krokiem jest badanie z nadmiarem fosfolipidów. Dodatni wynik na obecność antykoagulantu toczniowego będzie świadczył o skorygowaniu czasu krzepnięcia.
Rezultat badania jest gotowy do odbioru po ok. 5 dniach roboczych.
Antykoagulant tocznia – interpretacja wyniku
U zdrowych osób antykoagulant toczniowy nie powinien występować. Wynik dodatni badania wskazuje na obecność LA w osoczu krwi. Dodatkowo określa się stopień jego obecności – wątpliwy, słaby i silny. Jest to zależne od stopnia wydłużenia APTT, a także jego wyrównania po dodaniu fosfolipidów.
Dodatni test na obecność antykoagulantu toczniowego świadczy o poważnych problemach z krzepliwością krwi, co jest podstawą rozwoju wielu jednostek chorobowych, a w skrajnych przypadkach może być powodem zgonu.
>> Kiedy stosuje się leki zmniejszające krzepliwość krwi?
Obecność antykoagulantu tocznia może wskazywać na:
- pierwotny lub nabyty zespół antyfosfolipidowy,
- zakrzepicę naczyń krwionośnych, co niesie za sobą ryzyko udaru mózgu,
- zator płucny,
- zakażenie wirusem HIV,
- problemy z donoszeniem ciąży,
- układowy toczeń rumieniowaty.
Antykoagulant tocznia – co po badaniu?
Pobranie krwi w celu oznaczenia antykoagulantu tocznia jest bezpieczne, dlatego też po zakończeniu badania można bez obaw powrócić do codziennych obowiązków.
Antykoagulant tocznia – możliwe powikłania po badaniu
Pobieranie krwi jest rutynowym zabiegiem, które na ogół jest bardzo dobrze tolerowane przez pacjentów. Jedyne możliwe powikłania mogą pojawić się w następstwie wprowadzenia igły w żyłę łokciową. W miejscu wkłucia może zatem pojawić się niewielkich rozmiarów obrzęk, siniak, zaczerwienienie i delikatna tkliwość.
Niektóre osoby mają skłonność do omdleń i zasłabnięcia podczas pobierania krwi. O takiej tendencji warto poinformować pielęgniarkę, która zaproponuje wykonanie badań w pozycji leżącej.
Antykoagulant tocznia – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?
Badanie na oznaczenie antykoagulantu tocznia może być bezpiecznie wykonywane u kobiet w ciąży. Warto dodać, że jednym ze wskazań do sprawdzenia tego parametru są poronienia w II i III trymestrze.
Antykoagulant tocznia badanie – czy można wykonać u dzieci?
Ocenę obecności antykoagulantu tocznia można wykonać u dzieci.
Antykoagulant tocznia badanie – cena
Posiadając skierowanie na badania antykoagulantu tocznia, oznaczenie można wykonać bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Osoby, które nie mają aktualnego ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać badanie w prywatnej placówce muszą liczyć się z dużym kosztem. Średnia cena oznaczenia antykoagulantu toczniowego wynosi 200 złotych.
