Poziewnik szorstki (z łac. Galeopsis tetrahit L.) nazywany jest również kocim pyskiem, poziewnikiem drobnokwiatowym lub konopką. Należy do rodziny jasnotowatych (z łac. Lamiaceae). To roślina, która przez wiele osób uważana jest wyłącznie za chwast. Tymczasem jej właściwości lecznicze znane i wykorzystywane są w medycynie ludowej i lecznictwie naturalnym już od czasów starożytnych. Ziele poziewnika szorstkiego jest źródłem wielu substancji bioaktywnych o wielokierunkowym, pozytywnym wpływie na funkcjonowanie organizmu. Charakteryzuje go przede wszystkim obecność krzemionki, garbników, flawonoidów, saponin oraz goryczki. Może działać wykrztuśnie, moczopędnie, poprawiać funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz korzystnie wpływać na stan skóry, włosów i paznokci.
Poziewnik szorstki – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Poziewnik szorstki – jakie ma właściwości?
Poziewnik szorstki występuje głównie na terenie Europy i północnej części Azji. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą i występuje w całym kraju. Najbardziej wartościową częścią poziewnika szorstkiego jest jego ziele, które stanowi główny surowiec zielarski. Znajduje się w nim szereg substancji o wysokiej aktywności biologicznej. Są to głównie garbniki, flawonoidy, saponiny, gorycze, kwasy organiczne (m.in. kawowy i salicylowy) oraz sole mineralne zawierające krzemionkę. Dzięki dużej zawartości wymienionych związków ziele poziewnika szorstkiego może wykazywać właściwości:
- ściągające,
- przeciwzapalne,
- regulujące gospodarkę kwasowo-zasadową,
- diuretyczne (zwiększające dobową produkcję moczu),
- uspokajające,
- wykrztuśne,
- rozkurczowe,
- przeciwbólowe,
- antyseptyczne, odkażające,
- hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi),
- pobudzające wydzielanie enzymów trawiennych, zwłaszcza soku żołądkowego, usprawniające trawienie,
- immunomodulacyjne, czyli wspierające pracę układu odpornościowego.
Dodatkowo krzemionka obecna w zielu poziewnika szorstkiego jest rozpuszczalna w wodzie i łatwo przyswajalna w przewodzie pokarmowym człowieka, dzięki czemu może korzystnie wpływać na stan włosów i paznokci, zapobiegając m.in. ich łamliwości. Może poprawiać również wygląd i elastyczność skóry.
>> Kiedy wypadanie włosów powinno niepokoić?
Poziewnik szorstki – działanie i wskazania do stosowania
W dawnej medycynie naturalnej poziewnik szorstki wykorzystywany był na szeroką skalę głównie u osób z gruźlicą, miażdżycą, chorobami przewodu pokarmowego oraz kamicą moczanową. Obecnie jest to roślina dość mało popularna i rzadko stosowana w celach leczniczych. W wyspecjalizowanych sklepach zielarskich można znaleźć jednak suszone ziele poziewnika szorstkiego, które przeznaczone jest do stosowania w problemach zdrowotnych, takich jak:
- mokry kaszel,
- wydzielina zalegająca w górnych drogach oddechowych, trudna do odkrztuszenia,
- problemy z oddawaniem moczu,
- problemy trawienne,
- wysokie ciśnienie tętnicze krwi,
- nadmierne wypadanie włosów,
- łamliwość i kruchość paznokci,
- zła kondycja włosów, skóry i paznokci,
- problemy ze snem, bezsenność,
- przewlekle zmęczenie,
- wysoki poziom narażenia na stres, wzmożone napięcie emocjonalne.
Poziewnik szorstki może być również stosowany zewnętrznie. Sprawdza się m.in. przy niewielkich ranach, oparzeniach lub bliznach i może przyśpieszać proces ich gojenia.
>> Suplementy i leki wzmacniające włosy i paznokcie
Warto jednak zaznaczyć, że do dziś brakuje rzetelnych badań naukowych, które jednoznacznie potwierdzałyby właściwości lecznicze i możliwości zastosowania poziewnika szorstkiego w lecznictwie. Dostępne informacje pochodzą przede wszystkim z medycyny tradycyjnej, a aktualna naukowa wiedza w tym temacie jest dość ograniczona. Dlatego mimo wielu potencjalnych korzyści wynikających z zastosowania poziewnika szorstkiego warto zachować ostrożność i w razie wątpliwości skonsultować się ze specjalistą w celu wspólnej oceny ewentualnych zagrożeń i korzyści.
Poziewnik szorstki – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Ziele poziewnika szorstkiego przeznaczone jest głównie do stosowania wewnętrznego, doustnego. Najpopularniejszą formą jego przyjmowania są domowe napary i odwary. Aby przygotować domowy napar z poziewnika, wystarczy zalać 1 łyżkę suszonego ziela połową szklanki gorącej wody, odstawić pod przykryciem na 10 min, przecedzić i wypić. Za optymalną porcję naparu uznaje się 1 szklankę dziennie. Natomiast do przygotowania odwaru z poziewnika szorstkiego trzeba zalać 1 łyżkę ziela 1 szklanką wody, odstawić na całą noc i rano gotować pod przykryciem ok. 10 minut. Przyjmuje się, że taki odwar z poziewnika można pić do 3 razy dziennie w ilości ok. ½ szklanki na porcję. Do dziś nie określono jednak maksymalnej bezpiecznej dawki ziela poziewnika szorstkiego, dlatego nie zaleca się przekraczania wspomnianych ilości. Przyjmując jakiekolwiek preparaty zawierające ziele, ekstrakty czy wyciągi z tej rośliny, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producenta. Nie są znane również interakcje między poziewnikiem szorstkim a lekami, suplementami czy innymi ziołami. Dlatego w przypadku przyjmowania jakichkolwiek innych preparatów zaleca się dużą ostrożność i konsultację z lekarzem.
Poziewnik szorstki nie powinien być spożywany przez kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci ze względu na brak danych naukowych potwierdzających pełne bezpieczeństwo i korzyści wynikające z jego spożywania w wymienionych grupach.
>> Naturalny antybiotyk. Zwalcza infekcje, wzmacnia odporność
Poziewnik szorstki w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Poziewnik szorstki występuje głównie w postaci suszonego ziela, z którego przygotowuje się napary i odwary.
- Wykazuje potencjalne właściwości przeciwzapalne, wykrztuśne, może obniżać również ciśnienie krwi, stymulować wydzielanie soku żołądkowego, wspomagać pracę układu odpornościowego i ułatwiać zasypianie.
- Charakteryzuje go obecność łatwo przyswajalnej w przewodzie pokarmowym krzemionki, która korzystnie wpływa na stan skóry, włosów i paznokci.
- Przeznaczony jest głównie do stosowania wewnętrznego, jednak ze względu na ograniczone dane naukowe dotychczas nie ustalono bezpiecznych i skutecznych dawek.
