Próba wysiłkowa, a dokładniej elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, to jedno z podstawowych badań w kardiologii. Pozwala na ocenę wydolności fizycznej organizmu. Znajduje zastosowanie w diagnostyce przyczyn bólów w klatce piersiowej, oceny skuteczności prowadzonego leczenia niewydolności serca i określenia rokowania po przebytym zawale serca. Jak przebiega elektrokardiograficzna próba wysiłkowa i jak przygotować się do badania?
Próba wysiłkowa – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Na czym polega próba wysiłkowa?
Próba wysiłkowa, nazywana też EKG lub testem wysiłkowym, to nieinwazyjne badanie umożliwiające ocenę pracy mięśnia sercowego podczas wysiłku. W czasie testu pacjent z przyklejonymi elektrodami na klatce piersiowej jeździ na rowerku stacjonarnym lub chodzi po bieżni. Wysiłek jest stale zwiększany, a ćwiczenia coraz bardziej obciążające organizm. Dzięki przyklejonym elektrodom elektrokardiograf stale monitoruje stan serca i układu krążenia. Wykres EKG pokazuje, jak podczas wysiłku pracuje serce.
>> Wszystko, co musisz wiedzieć o chorobach serca i naczyń
Próba wysiłkowa – co wykazuje?
Podczas wysiłku fizycznego organizm wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na tlen, co skutkuje tym, że krew zaczyna krążyć szybciej przez naczynia wieńcowe, które zaopatrują w nią serce. U pacjenta z niewydolnością krążenia w naczyniach wieńcowych przy dużym wysiłku w pewnym momencie serce przestaje nadążać z pompowaniem krwi i pojawiają się objawy niedotlenienia mięśnia sercowego.
Próba wysiłkowa – kiedy należy wykonać badanie?
Wskazania do przeprowadzenia elektrokardiograficznej próby wysiłkowej to:
- podejrzenie choroby wieńcowej u pacjentów ze średnim ryzykiem jej wystąpienia;
- niestabilna choroba wieńcowa w przypadku braku zmian w EKG podczas bólu w klatce piersiowej;
- ocena rokowania po świeżo przebytym zawale serca;
- ocena wydolności fizycznej w przypadku niedomykalności zastawki aortalnej serca lub z blokiem serca stopnia III (blok przedsionkowo-komorowy);
- zbadanie funkcjonowania stymulatora serca po wszczepieniu.
Przeciwwskazania do wykonania próby wysiłkowej
Istnieje szereg przeciwwskazań do przeprowadzenia testu wysiłkowego.
>> Ból w klatce piersiowej - co oznacza? Czy to zawał?
Przeciwwskazania bezwzględne
Do najważniejszych, bezwzględnych przeciwwskazań należą:
- ciężkie zwężenie zastawki aortalnej;
- zapalenie mięśnia sercowego albo osierdzia;
- niestosowanie leczenia farmakologicznego w przypadku niestabilnej choroby wieńcowej lub niewydolności serca;
- zaburzenia rytmu serca z objawami towarzyszącymi;
- ostre rozwarstwienie aorty;
- świeży zator tętnicy płucnej;
- zawał płuca;
- świeży zawał serca.
Przeciwwskazania względne
Istnieją także przeciwwskazania względne do przeprowadzenia próby wysiłkowej. Oznacza to, że wykonanie badania ogólnie nie jest zalecane, ale jeśli lekarz zadecyduje, że jest konieczne, można rozważyć jego przeprowadzenie. Objawy uznawane za przeciwwskazania względne to:
- kardiomiopatia przerostowa;
- zaburzenia elektrolitowe;
- zwężenie lewej tętnicy wieńcowej;
- zwężenie średniego stopnia zastawki aortalnej;
- blok przewodzenia impulsów w sercu (tzw. blok AV).
Próba wysiłkowa – jak się przygotować do badania?
Na 12 godzin przed badaniem należy unikać wysiłku fizycznego. Niewskazane są jakiekolwiek ćwiczenia, dźwiganie ciężkich przedmiotów, a nawet długie spacery. Przez 3 godziny przed badaniem nie powinno się spożywać pokarmów ani palić papierosów.
Lekarz może zalecić odstawienie przyjmowanych leków na czas badania. Przed wykonaniem testu wysiłkowego pacjent powinien zostać zbadany przez. Musi też mieć zrobione kontrolne badanie EKG.
>> Arytmia serca - objawy. Arytmia komorowa i nadkomorowa
Jak przebiega próba wysiłkowa?
Na początku pacjent proszony jest o rozebranie się od pasa w górę celem przyklejenia elektrod, które będą przekazywać informacje na temat pracy serca. Elektrody przyklejane są w obrębie klatki piersiowej i tułowia, ponadto na ramieniu umieszczany jest mankiet do mierzenia ciśnienia tętniczego.
Po odpowiednim przygotowaniu do badania pacjent proszony jest o rozpoczęcie wykonywania określonych ćwiczeń. Podczas próby wysiłkowej stałej kontroli podlega zapis EKG, dodatkowo rejestrowany jest zapis elektrokardiogramu co 1 minutę i następuje pomiar ciśnienia tętniczego co 3 minuty.
Gdy osoba przeprowadzająca badanie zdecyduje o jego zakończeniu, pacjent przestaje ćwiczyć i w spoczynku wykonywane są kontrolne zapisy EKG w 1., 3., 6. i 9. minucie po zakończeniu ćwiczeń. Co istotne, EKG wysiłkowe zawsze przeprowadzane jest w obecności lekarza.
Próba wysiłkowa – wskazania do zakończenia badania
Podczas elektrokardiograficznej próby wysiłkowej może okazać się, że konieczne jest jej przerwanie.
Bezwzględne wskazania do zakończenia badania
Do wskazań bezwzględnych należą:
- spadek ciśnienia skurczowego o ponad 10 mm Hg i pojawienie się bólu w klatce piersiowej lub zmian w EKG charakterystycznych dla dławicy piersiowej;
- wystąpienie bólu w klatce piersiowej charakterystycznego dla dławicy piersiowej;
- trudność w monitorowaniu ciśnienia i EKG podczas badania;
- bladość lub zasinienie skóry;
- poważne zmiany w EKG;
- zawroty głowy.
Jeśli pojawią się wyżej wskazane objawy, próba wysiłkowa powinna zostać natychmiast zakończona.
Względne wskazania do zakończenia badania
Do wskazań względnych należą:
- spadek ciśnienia skurczowego o ponad 10 mm Hg bez towarzyszących innych objawów;
- narastający ból w klatce piersiowej, który nie jest typowy dla dławicy piersiowej
- wzrost ciśnienia skurczowego >250 mm Hg lub rozkurczowego >115 mm Hg;
- zmęczenie i duszność;
- kurcze i ból mięśni kończyn dolnych.
O zakończeniu badania w przypadku pojawienia się powyższych objawów decyduje osoba je przeprowadzająca.
Próba wysiłkowa – co po badaniu?
Po przeprowadzonej próbie wysiłkowej należy udać się do lekarza w celu konsultacji wyniku. Badanie pozwala określić stopień zaburzeń przepływu krwi przez naczynia wieńcowe i zaplanować dalsze postępowanie. U niektórych pacjentów konieczna może okazać się jedynie dalsza obserwacja i regularne wykonywanie badań kontrolnych, z kolei u innych trzeba będzie wdrożyć leczenie farmakologiczne lub inwazyjne.
Próba wysiłkowa – możliwe powikłania po badaniu
W trakcie próby wysiłkowej lub po niej u pacjenta mogą pojawić się pewne powikłania. Należą do nich:
- zawroty głowy;
- kołatanie serca;
- spadek ciśnienia;
- omdlenie;
- zaburzenia rytmu serca.
W rzadkich przypadkach może nawet wystąpić zawał serca.
Badanie jest ogólnie uważane za bezpieczne. Ponadto przeprowadzane jest zawsze w obecności lekarza, a w pobliżu znajduje się zestaw do udzielenia pomocy w nagłych przypadkach. Mimo to statystyki pokazują, że w pierwszej dobie po wykonaniu badania u 8 osób na 10 000 dochodzi do wystąpienia zawału serca, a nawet zgonu.
>> Jaki powinien być prawidłowy puls?
Próba wysiłkowa – cena
Po otrzymaniu skierowania od lekarza osoba ubezpieczona w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia może przeprowadzić EKG wysiłkowe za darmo. Koszt takiego badania w prywatnym ośrodku jest różny i wynosi od 150 do nawet 300 zł.
