Rzepik pospolity (z łac. Agrimonia eupatoria) zaliczany jest do rodziny roślin różowatych (z łac. Rosaceae). Jego lecznicze właściwości znane i wykorzystywane są już od czasów starożytnych. Uznawano go wtedy za roślinę wręcz magiczną, będącą panaceum na większość problemów zdrowotnych. Potoczną nazwą rzepiku pospolitego jest „zioło wątrobowe”, ponieważ stosowano go głównie w chorobach układu pokarmowego i wątroby jako środek wspomagający jej pracę oraz stymulujący produkcję żółci. Polecany był również przy infekcjach, biegunkach czy oparzeniach. W obecnych czasach popularność tej rośliny w lecznictwie jest zdecydowanie niższa, jednak wciąż można znaleźć ją w składzie wielu preparatów odpowiednich dla rozmaitych schorzeń.
Rzepik pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Rzepik pospolity – jakie ma właściwości?
Rzepik pospolity występuje głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego oraz pozostałych państwach europejskich, a także zachodniej Azji. W Polsce jest gatunkiem pospolitym i często spotykanym. Choć jego popularność jest stosunkowo niska, warto wiedzieć, że rzepik pospolity jest bogatym źródłem substancji o wysokiej aktywności biologicznej. Dostarcza m.in. garbników, flawonoidów, witamin z grupy B, witaminy K, kwasu askorbinowego, gorczycy i olejków eterycznych. Zawiera także kwasy organiczne, triterpeny, leukoantocyjany, krzemionkę oraz sterole roślinne. Tak różnorodny skład sprawia, że rzepik pospolity wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, m.in.:
- ściągające,
- przeciwzapalne,
- rozkurczowe,
- przeciwbakteryjne (m.in. w stosunku do Staphylococcus aureus i Escherichia coli),
- przeciwwirusowe,
- immunomodulujące,
- napotne, obniżające gorączkę,
- poprawiające krążenie,
- moczopędne,
- detoksykujące,
- antyoksydacyjne,
- żółciopędne,
- hipocholesterolemiczne (obniżające stężenie cholesterolu we krwi),
- neuroprotekcyjne (ochraniające komórki układu nerwowego i wspierające ich pracę),
- antyseptyczne,
- przyspieszające gojenie się ran,
- hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi),
- przeciwcukrzycowe.
>> Wszystko, co musisz wiedzieć o cukrzycy
Warto jednak pamiętać, że większość badań dotyczących rzepiku pospolitego przeprowadzona została na zwierzętach lub modelu in vivo, a ich wyniki nie zawsze są możliwe do jednoznacznego przełożenia na ludzi. Dlatego, mimo potencjalnego wielokierunkowego wpływu tego surowca na organizm zaleca się jego stosowanie z ostrożnością, najlepiej pod okiem specjalisty.
Rzepik pospolity – działanie i wskazania do stosowania
W czasach starożytnych rzepik lekarski wykorzystywano do leczenia większości problemów zdrowotnych. Szczególnie popularny był jako środek wspomagający leczenie kamicy żółciowej oraz innych schorzeń układu pokarmowego, zwłaszcza tych związanych z zaburzeniami pracy wątroby i produkcji żółci. Obecnie jego popularność jest jednak znacznie niższa, mimo to wciąż można znaleźć do w wielu preparatach na bazie wyciągów roślinnych. Rzepik pospolity ma potencjalne zastosowanie w:
- kamicy żółciowej i zastojach żółci,
- cholestazie,
- nieżytach żołądka,
- niestrawnościach, wzdęciach, braku apetytu,
- biegunkach,
- stanach zapalnych skóry i błon śluzowych,
- trądziku,
- infekcji górnych dróg oddechowych.
Dodatkowo rzepik pospolity prawdopodobnie może być pomocny w leczeniu zapalenia płuc i gruźlicy. Wstępne badania opisują również jego potencjalne działanie przeciwnowotworowe oraz przeciwcukrzycowe, przez co może być pomocny w leczeniu i profilaktyce nowotworów oraz zaburzeń gospodarki węglowodanowo-insulinowej. Kwestie te wymagają jednak dalszych badań i aktualnie brakuje jasnych rekomendacji dotyczących zastosowania rzepiku lekarskiego w celach leczniczych i prewencyjnych.
>> Cholesterol – dobry i zły (HDL i LDL). Normy cholesterolu, jak obniżyć jego poziom?
Preparaty zawierające rzepik pospolity
Asortyment preparatów na bazie rzepiku pospolitego jest dość szeroki. Najczęściej można znaleźć go pod postacią susz z ziela, który można wykorzystać do przygotowania domowych naparów i odwarów przeznaczonych do stosowania wewnętrznego lub zewnętrznego. Wyciągi z tego surowca wchodzą również w skład kropli, syropów, maści (m.in. maści końskiej), kremów oraz płynów do płukania jamy ustnej.
Rzepik pospolity – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Rzepik pospolity uważany jest za stosunkowo bezpieczną roślinę i dotychczas nie zidentyfikowano skutków ubocznych związanych z jego przyjmowaniem. Ze względu na działanie hipoglikemizujące (obniżające stężenie glukozy we krwi) nie zaleca się jednak przyjmowania go w połączeniu z lekami na cukrzycę, np. metforminą. Nie powinny go stosować również w kobiety w ciąży i karmiące piersią, ponieważ brakuje danych potwierdzających jego bezpieczeństwo w wymienionych sytuacjach.
Przyjmując jakiekolwiek preparaty zawierające rzepik pospolity, należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producentów. Aktualnie nie są znane dawki tego surowca, które byłyby jednocześnie skuteczne przy konkretnych problemach zdrowotnych oraz w pełni bezpieczne. Dlatego zaleca się jego stosowanie po konsultacji z lekarzem i nieprzekraczanie dawek zalecanych przez producentów.
>> Rany cięte, otarcia, rany kłute – pierwsza pomoc, tamowanie krwotoku. Jak opatrzyć ranę?
Rzepik pospolity w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Rzepik pospolity występuje głównie w postaci suszu, wyciągów, olejów eterycznych, a także maści i kosmetyków.
- Wykazuje właściwości hepatoprotekcyjne, żółciopędne, przeciwdrobnoustrojowe, antyoksydacyjne, ściągające. Łagodzi zmiany skórne i przyśpiesza gojenie się ran.
