Pluskwica groniasta (Actaea racemosa) nazywana jest także pluskwicą czterolistną lub świecznicą groniastą. Zalicza się ją do rodziny astrowatych, jest wykorzystywana zarówno jako roślina ozdobna i lecznicza. Charakteryzuje ją wysoka zawartość glikozydów triterpenowych, alkaloidów i kwasów m.in. cynamonowego. Tradycyjnie wykorzystywana była głównie u kobiet w okresie menopauzy w celu łagodzenia towarzyszących jej dolegliwości. Obecnie stosuje się ją również w problemach reumatycznych, neurologicznych oraz ginekologicznych.
Pluskwica groniasta – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Pluskwica groniasta – jakie ma właściwości?
Pluskwica groniasta to roślina o wysokiej zawartości substancji farmakologicznie czynnych o wielu prozdrowotnych właściwościach. Na uwagę zasługują przede wszystkim glikozydy diterpenowe (m.in. akteina, 27-deoksyakteina, racemozyd, cimigozyd), alkaloidy oraz pochodne kwasu ferulowego i kwas cynamonowy. Warto wspomnieć też o cytryzynie, która wpływa na ośrodkowy układ nerwowy i w nadmiarze może powodować nieprzyjemne skutki uboczne, a nawet poważniejsze konsekwencje zdrowotne. Prawdopodobnie w kłączu znajdują się również izoflawony, jednak ich obecność i dokładna ilość są do dziś kwestią sporną wśród badaczy.
Pluskwica groniasta znana jest głównie ze swoich właściwości estrogenowych. Zawarte w niej substancje (w szczególności diterpeny) wpływają na receptory estrogenów w organizmie i mogą zmniejszać dolegliwości związane z ich niedoborem, np. w przebiegu menopauzy. Dodatkowo oddziałują na ośrodek termoregulacji oraz modulację neurotransmiterów – głównie dopaminy i serotoniny. Dzięki temu wpływają na układ neurologiczny, rytm dobowy oraz samopoczucie. Pluskwica ma również właściwości przeciwgorączkowe i napotne, a także przeciwbólowe i wykrztuśne.
Pluskwica groniasta – działanie i wskazania do stosowania
Pluskwica groniasta wykorzystywana jest w lecznictwie od ponad 40 tysięcy lat. Popularna była głównie wśród rdzennych Amerykanów, którzy wykorzystywali ją w schorzeniach ginekologicznych, neurologicznych oraz reumatologicznych. Obecnie dysponujemy wieloma badaniami naukowymi, które opisują jej potencjalną skuteczność w leczeniu problemów zdrowotnych takich jak:
- menopauza,
- zespół napięcia przedmiesiączkowego,
- bóle menstruacyjne,
- zaburzenia hormonalne związane z niedoborem estrogenów,
- choroby nerek,
- choroby reumatyczne m.in. reumatoidalne zapalenie stawów,
- obniżenie nastroju,
- bezsenność,
- niektóre zaburzenia psychiczne,
- infekcje i przeziębienia,
- trądzik.
Najczęściej pluskwicę groniastą wykorzystuje się w okresie menopauzalnym. Choć mechanizm jej działania nie jest dokładnie wyjaśniony, jej zastosowanie u kobiet w tym czasie często przyczynia się do zmniejszenia częstotliwości i nasileń uderzeń gorąca, a także potów. Niektóre dane sugerują nawet, że pluskwica w przyszłości może stanowić naturalny odpowiednik hormonalnej terapii zastępczej, jednak wymaga to dalszych badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa.
>> Na czym polega antykoncepcja hormonalna?
Pluskwica groniasta – dawkowanie
Zalecane dawkowanie preparatów zawierających pluskwicę groniastą zależne jest od celu jej przyjmowania oraz wybranej formy surowca. W przypadku tabletek lub maści zawierających standaryzowane ekstrakty, zawsze należy przestrzegać wytycznych producenta – w zależności od konkretnego preparatu zazwyczaj powinien być on stosowany 1-2 razy dziennie, a cała kuracja na ogół nie powinna trwać dłużej niż 6 miesięcy. Natomiast suszone, rozdrobnione kłącze pluskwicy wykorzystywane np. do przygotowywania naparów można przyjmować w ilości maksymalnie 30 mg dziennie. Dodatkowo zaleca się podzielenie tej ilości na 3 równe dawki w ciągu dnia.
Pluskwica groniasta – przeciwwskazania do stosowania
Ze względu na wysoką zawartość substancji farmakologicznie czynnych oraz możliwe działania niepożądane, pluskwica nie powinna być stosowana w następujących sytuacjach:
- ciąża,
- laktacja,
- dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia,
- endometrioza,
- rak piersi lub jajnika,
- mięśniaki macicy,
- choroby wątroby.
W przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków lub preparatów, które zawierają estrogen lub mają działanie estrogenne, przed przyjęciem pluskwicy należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Dotyczy to również osób leczonych onkologicznie (zwłaszcza z powodu nowotworów hormonozależnych).
Pluskwica groniasta – możliwe skutki uboczne
Przyjmowanie pluskwicy groniastej w zalecanych dawkach na ogół nie powoduje skutków ubocznych. Niektóre badania opisują umiarkowane dolegliwości takie jak uczucie zmęczenia, obrzęki, biegunki czy zmiany skórne w postaci wysypki lub świądu.
Główną obawę związaną z przedawkowaniem pluskwicy budzi zawarta w jej kłączu cytyzyna, która w nadmiarze może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Jej działanie polega na stymulacji autonomicznego układu nerwowego – pobudza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy, zwiększa wydzielanie adrenaliny i podnosi ciśnienie krwi. Może powodować dolegliwości takie jak: uczucie kołatania serca, bóle i zawroty głowy, drgawki, poszerzenie źrenic, a w skrajnych przypadkach nawet zgon.
>> Zawał serca - przyczyny, objawy, pierwsza pomoc
Pluskwica groniasta w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Pluskwica groniasta występuje głównie w postaci suszonego, rozdrobnionego kłącza oraz tabletek ze standaryzowanym wyciągiem.
- Wykazuje właściwości estrogenowe, moduluje aktywność neuroprzekaźników, działa przeciwgorączkowo i napotnie.
- Stosowana jest głównie u kobiet w okresie okołomenopauzalnym w celu zmniejszenia charakterystycznych dla tego okresu dolegliwości.
- Znajduje również zastosowanie we wspomaganiu leczenia chorób neurologicznych, ginekologiczny oraz reumatologicznych.
- Przeznaczona jest głównie do stosowania wewnętrznego (w postaci naparów lub tabletek).
