Samobadanie jąder jest proste i nie zajmuje wiele czasu, a pozwala wykryć guzy, w tym raka jąder. Nowotwór jądra może wystąpić tak naprawdę w każdym wieku, jednak najczęściej stwierdza się go u mężczyzn w wieku 15–40 lat. A trzeba pamiętać, że w przypadku nowotworu liczy się czas. Im wcześniej rak jądra zostanie wykryty, tym większa szansa na wyleczenie i powrót mężczyzny do zdrowia. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie samobadania jąder, choćby podczas zabiegów higienicznych. Dowiedz się, jak prawidłowo przeprowadzić samobadanie jąder i kiedy warto udać się na konsultację do urologa.
Samobadanie jąder a nowotwór – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Na czym polega samobadanie jąder?
Samobadanie jąder polega na oglądaniu i dotykaniu worka mosznowego, a także delikatnym ściśnięciu jąder, najądrzy i powrózków nasiennych w poszukiwaniu wszelkich niepożądanych zmian typu zgrubienia czy guzki. Przeprowadzenie takich oględzin zwykle nie zajmuje więcej niż 5 minut, a może uratować życie.
Regularne samobadanie jąder niesie za sobą wiele zalet. Przede wszystkim pozwala zaznajomić się z ich strukturą, dzięki czemu później niepożądane zmiany chorobowe czy opuchliznę łatwiej jest zauważyć. I – co najważniejsze – zwiększa szansę na wczesne wykrycie zmian nowotworowych prowadzących do rozwoju raka jądra, którego leczenie ma największą skuteczność w początkowym stadium choroby.
>> Męskie zdrowie - jakie badania profilaktyczne dla mężczyzn?
Samobadanie jąder – kiedy należy wykonać badanie?
Rak jądra jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u młodych mężczyzn. Szacuje się, że stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych u nich występujących. Zachorowalność na guzy jądra o złośliwym charakterze wynosi 3 na 100 000 mężczyzn i jest największa w grupie wiekowej 15–35 lat.
Jeśli chodzi o typ nowotworu, to u młodych mężczyzn 60% przypadków raka jądra stanowią nienasieniaki, a pozostałe 40% nowotworów jądra to tzw. nasieniaki, wywodzące się z komórek rozrodczych. U starszych mężczyzn najczęstszym typem nowotworu jądra są chłoniaki oraz rzadziej – nowotwory sznurów płciowych.
>> Na czym polega leczenie niepłodności u mężczyzn?
Samobadanie jąder – jak się przygotować do badania?
Ogromną zaletą samobadania jąder jest to, że nie wymaga ono żadnego specjalnego przygotowania ani nakładu pieniężnego. Można przeprowadzić je – jak sama nazwa wskazuje – samodzielnie w domowym zaciszu. Wystarczy poświęcić 3–5 minut raz w miesiącu.
Samobadanie jąder najlepiej wykonać pod prysznicem lub w ciepłej kąpieli, ewentualnie po prysznicu lub wyjściu z wanny. Skóra worka mosznowego jest wtedy miękka i rozluźniona, dzięki czemu łatwiej można wyczuć wszelkie nieprawidłowości.
Jak przebiega samobadanie jąder?
W ramach kampanii społeczno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki raka jądra „Odważni Wygrywają” przygotowany został bardzo dokładny schemat, jak przeprowadzić samobadanie jąder w domu. Jest to bardzo proste i szybkie badanie, wystarczy postępować według poniższych wskazówek.
Krok 1 – Złap jedno jądro przy pomocy obu dłoni. Najlepiej zrobić to po ciepłej kąpieli lub prysznicu, gdy mięśnie moszny są rozluźnione.
Krok 2 – Sprawdź dokładnie i delikatnie zarazem jedno jądro, obracając je pomiędzy kciukiem a pozostałymi palcami. Jądro powinno być niemalże idealnie gładkie. Co ważne, podczas sprawdzania jąder nie powinny być odczuwane żadne dolegliwości bólowe.
Krok 3 – Zapoznaj się z budową jąder. Szczególnie ważne jest, by zauważyć obecność powrózka nasiennego i nadjądrza.
Krok 4 – Poszukaj ewentualnych zgrubień i zmian w wyglądzie. Pamiętaj, że jądra mogą różnić się między sobą wielkością i jest to zupełnie normalne, podobnie jak to, że jedno jądro zwisa niżej niż drugie.
Zaleca się, by takie samobadanie jąder przeprowadzać co najmniej raz w miesiącu.
Po sprawdzeniu stanu swoich jąder należy zachować czujność i mieć oko na pojawiające się niepokojące objawy i zmiany w ich obrębie. Jeśli wystąpią, należy jak najszybciej udać się do lekarza – pierwszego kontaktu, a najlepiej urologa.
>> Zagrożona męskość. Impotencja to nadal temat tabu
Samobadanie jąder a nowotwór
U każdego zdrowego mężczyzny w worku mosznowym znajdują się jądra z przylegającymi najądrzami oraz powrózek nasienny zawierający nasieniowód i naczynia krwionośne.
Charakterystyka guzków i zgrubień
Do najczęstszych przyczyn niepożądanych zmian w postaci wyczuwalnych guzków lub zgrubień w mosznie należą:
- żylaki powrózka nasiennego,
- torbiel związana z najądrzem zawierająca nasienie,
- wodniak jądra (płyn wokół jądra),
- guz jądra lub najądrza,
- krwiak wokół jądra.
Przyczyną powstania zmian może być też infekcja lub uraz, ich źródłem mogą być ponadto żylaki.
>> Zaburzenia erekcji - jak sobie pomóc?
Jakie zmiany powinny skłonić do kontaktu z lekarzem?
Za niepokojące i wymagające diagnostyki należy uznać:
- każde powiększenie jądra, szczególnie przy zauważalnym zwiększaniu wielkości z biegiem czasu,
- każde istotne zmniejszenie jądra,
- zgrubienia, nierówności powierzchni jądra oraz ból w obrębie jądra,
- zgrubienie lub guzek wewnątrz moszny, jeśli zmiana nie jest związana z jądrem ani najądrzem,
- zgrubienie najądrza lub powrózka nasiennego,
- zgrubienia lub guzki na skórze.
>> Na jakie choroby wskazuje ból jądra?
Nowotwór jądra – co warto wiedzieć?
Wyróżnia się kilka rodzajów nowotworów jądra. Najczęściej występującym nowotworem złośliwym jest nasieniak, rozwijający się z komórek produkujących plemniki. Inne częste nowotwory jądra to rak zarodkowy, kosmówczak i potworniak. Ogólny podział obejmuje nowotwory nasieniakowate i nienasieniakowate.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jeden guz może zawierać elementy nowotworowe pochodzące z różnych komórek. Nowotwór jądra może rozwijać się w jednym lub w obu jądrach.
Jakie są objawy nowotworów jądra?
Do najważniejszych objawów wskazujących na nowotwór jądra zalicza się:
- niebolesny guz lub stwardnienie,
- obrzęk,
- nagromadzenie płynu w obrębie moszny,
- czucie ciężaru, rozpierania lub dyskomfortu w obrębie jądra,
Pojawić się mogą też objawy związane z występowaniem przerzutów jak ból brzucha, ból pleców, krwioplucie czy wyczuwalny guz w okolicy nadobojczykowej.
Samobadanie jąder – co po badaniu?
Zauważenie jakichkolwiek zmian o guzowatym charakterze podczas samobadania jąder należy potraktować jako wskazanie do niezwłocznego kontaktu ze specjalistą, w tym przypadku z urologiem. Nie powinno się jednak od razu wpadać w panikę, ponieważ niekoniecznie musi to być rak jądra. Do jego potwierdzenia konieczna jest dalsza diagnostyka. Szybka reakcja, a w razie rozpoznania nowotworu podjęcie odpowiedniego leczenia, znacznie zwiększa szanse na wyleczenie. Specjalista najczęściej zbiera szczegółowy wywiad, przeprowadza badanie fizykalne i kieruje na USG. To bezbolesna, pozbawiona ryzyka procedura diagnostyczna.
