Marker HE4 – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest HE4?

HE4 pod względem biochemicznym zaliczany jest do białek o nazwie glikoproteiny. W diagnostyce wykorzystywany jest do wykrywania raka jajnika. Po raz pierwszy opisano go jako inhibitor proteazy biorący czynny udział w dojrzewaniu plemników. Dopiero kolejne badania naukowe wykazały, że białko HE4 w dużym stężeniu towarzyszy niektórym typom raka jajnika. Znajduje się ono na komórkach nabłonkowych jajników, jąder, a także niektórych elementach układu oddechowego. Co ważne, występuje u obojga płci, jednak dokładna jego funkcja nadal pozostaje przedmiotem badań naukowców. Poziom HE4 rośnie wraz z wiekiem, a jego stężenie jest znacznie większe u osób, które palą papierosy. Uzależnione jest także od wydolności nerek.

Marker HE4 wyróżnia się bardzo dużą czułością, co sprawia, że jest skutecznym i miarodajnym narzędziem diagnostycznym nowotworów jajnika. Białko kodowane jest przez gen WFDC2 zlokalizowanym na chromosomie 20.

Badania na ocenę stężenia markera HE4 najczęściej wykonuje się w podejrzeniu raka jajnika. Niestety, symptomy tego schorzenia najczęściej pojawiają się zbyt późno, gdy rak jest już na zaawansowanym stopniu rozwoju. Typowymi objawami choroby są:

• ból w podbrzuszu lub okolicy miednicy,
• krwawienie z pochwy niezwiązane z menstruacją,
• chroniczne zmęczenie,
• zwiększony obwód brzucha,
• problemy z oddawaniem moczu.

Obecność glikoproteiny HE4 bardzo często łączy się z oznaczeniem markera CA 125. Określa się to terminem test ROMA. To narzędzie diagnostyczne daje znacznie większe prawdopodobieństwo wykrycia raka jajnika niż badanie HE4 per se.

HE4 – kiedy należy wykonać badanie?

Wskazaniem do wykonania oznaczania HE4 jest:

• monitorowanie przebiegu leczenia raka jajnika,
• podejrzenie raka jajnika,
• wykrycie przerzutów raka jajnika.

Badanie HE4 warto wykonać jako profilaktykę chorób nowotworów u każdej kobiety powyżej 40. roku życia. Pozwala to wykryć raka na bardzo wczesnym etapie, co znacznie zwiększa szansę na wdrożenie skutecznego leczenia.

HE4 – jak się przygotować do badania jej poziomu?

Materiałem biologicznym, który służy do oceny obecności markera HE4, jest krew żylna. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Poziom tej glikoproteiny nie ulega bowiem zmianie pod wpływem jedzenia, picia alkoholu czy też intensywnego wysiłku fizycznego. W związku z tym do punktu pobrań nie trzeba zgłaszać się na czczo.

Aby ułatwić pobranie krwi, na ok. godzinę przed badaniem warto wypić szklankę wody mineralnej. Poprawi to nawodnienie żył i usprawni całą procedurę. Ok. 15 minut przed wejściem do pokoju pobrań zaleca się odpocząć w pozycji siedzącej.

>> Białko enzymatyczne tryptaza – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Jak przebiega badanie?

Materiał do badań pobierany jest z żyły łokciowej w pozycji siedzącej lub leżącej. Krew trafia do specjalnie oznaczonych probówek, które powlekane są od środka substancją zapobiegającą tworzeniu się zakrzepów. Następnie próbka trafia do wyspecjalizowanego laboratorium, gdzie odbywa się szczegółowa analiza metodą immunochemiczną np. ECLIA. Wynik jest dostępny dla pacjenta po upływie ok. 5 dni roboczych.

Marker HE4 można badać samodzielnie, jednakże nie pozwoli to na dokonanie przez lekarza pełnej i wiarygodnej diagnostyki. Rekomendowane jest oznaczenie algorytmu ROMA, który obejmuje oznaczenie zarówno HE4, jak i innego czułego markera raka jajnika – CA 125. Wykonanie algorytmu ROMA pozwala lekarzom na ocenę ryzyka rozwoju nowotworów, a także na lepsze dostosowanie leczenia do pacjentki.

>> Nowotwory kobiece – rodzaje, kalendarz badań. Profilaktyka raka piersi, jajnika, szyjki macicy

HE4 – interpretacja wyniku

Dokładny poziom markera HE4 może różnić się w zależności od wieku osoby badanej. Co więcej, każde laboratorium diagnostyczne może mieć inne zakresy referencyjne danego parametru.

Normy glikoproteiny HE4:

Kobiety do 40. roku życia – 60,5 pmol/l

Kobiety między 40. a 49. rokiem życia – 76 pmol/l

Kobiety między 50. a 59. rokiem życia – 74,3 pmol/l

Kobiety między 60. a 69 rokiem życia – 82,9 pmol/l

Kobiety powyżej 70. lat – 104 pmol/l

Wysoki poziom HE4

Podwyższony poziom markera HE4 może świadczyć o:

• raku jajnika (na różnym stopniu rozwoju).

Warto podkreślić, że określenie poziomu HE4 w połączeniu z wynikami innych badań, pozwala lekarzowi na dokładne zróżnicowanie rodzaju nowotworu (ocenę czy chory cierpi na łagodną, czy złośliwą postać choroby). Czasami konieczne jest wykonanie dodatkowo diagnostyki obrazowej, a także pobrania wycinka do oceny histopatologicznej. Istotne jest ponadto to, że poziom HE4 rośnie gwałtownie w przypadku zmian złośliwych, często dających przerzuty.

Oznaczenie markera HE4 służy ponadto do wykrywania ewentualnych wznów nowotworu, a także monitorowania postępu leczenia choroby.

Badania na poziom HE4 powinny wykonywać profilaktycznie wszystkie kobiety powyżej 40. roku życia. Rak jajnika może nie dawać objawów we wczesnych fazach rozwoju, co sprawia, że późna diagnostyka zwiększa ryzyko nieskutecznego leczenia, a nawet śmierci.

HE4 – co po badaniu?

Badanie krwi jest całkowicie nieinwazyjne i nie wiąże się z występowaniem żadnych poważnych skutków ubocznych. W związku z tym po pobraniu krwi można bez obaw powrócić do wykonywania codziennych obowiązków.

HE4 – możliwe powikłania po badaniu

Pobranie krwi jest badaniem bardzo dobrze tolerowanym przez większość osób. Jedyne możliwe powikłania mogą wynikać z samego faktu mechanicznego wprowadzenia igły w żyłę łokciową. Konsekwencją może być niewielki obrzęk, zaczerwienienie, siniak lub tkliwość odczuwalna w miejscu wkłucia. Na ogół objawy te ustępują po upływie 24 godzin.

Niektóre osoby wykazują tendencję do zasłabnięcia w momencie pobierania krwi. O tej skłonności warto poinformować pielęgniarkę, która wykona badanie w pozycji leżącej.

HE4 – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Oznaczenie poziomu HE4 można bezpiecznie wykonać u kobiet w ciąży.

HE4 badanie – czy można wykonać u dzieci?

Badanie stężenia HE4 można wykonać u dzieci, jednakże nie jest ono standardowo wykonywane w tej grupie wiekowej pacjentów.

HE4 badanie – cena

Posiadając skierowanie na oznaczenie poziomu HE4, można wykonać je bezpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Osoby, które nie mają ubezpieczenia zdrowotnego lub chcą wykonać badanie w prywatnej placówce, muszą liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów. Cena pojedynczego oznaczenia oscyluje w granicy 70 złotych. Przy wyborze algorytmu ROMA cena ta wynosi ok. 90 złotych.