Redakcja Apteline (31)

Polipeptyd trzustkowy (PP, z ang. Pancreatic polypeptid) to peptyd wytwarzany i wydzielany przez komórki typu PP układu hormonalnego przewodu pokarmowego. Badanie PP wykonywane jest przede wszystkim w diagnostyce chorób trzustki, a także nowotworów przewodu pokarmowego i trzustki.

Pletyzmografia, określana też jako bodypletyzmografia (z ang. body pletysmography), jest badaniem czynności płuc pozwalającym na ocenę całkowitej ilości powietrza zawartej w płucach. Badanie najczęściej poprzedza spirometria, która nie jest w stanie zmierzyć tzw. objętości zalegającej, czyli ilości powietrza pozostającej w płucach, której nie można wydmuchać po najgłębszym wdechu. Pletyzmografia umożliwia ponadto pomiar przepływu krwi przez tętnicze i żylne naczynia obwodowe kończyn. Na czym polega pletyzmografia i kiedy wykonać badanie?

Peptyd strukturalnie zbliżony do parathormonu (PTHrP, ang. parathyroid hormone related peptide), jak sama nazwa wskazuje, cechuje się podobieństwem do fragmentu parathormonu, czyli hormonu produkowanego przez przytarczyce. Co więcej, pod względem działania również wykazuje podobieństwo do działania parathormonu. Badanie PTHrP wykonuje się przede wszystkim przy podejrzeniu nowotworu go wydzielającego. Kiedy jeszcze należy zbadać poziom peptydu strukturalnie zbliżonego do parathormonu i jak przebiega takie badanie?

Peptyd C jest białkiem, które powstaje w trakcie produkcji i dojrzewania insuliny. Stanowi część składową łańcucha polipetydowego – proinsuliny. Badanie peptydu C najczęściej wykonuje się w różnicowaniu typów cukrzycy oraz celem oceny skuteczności stosowania leków hipoglikemizujących. Robi się je zazwyczaj z krwi, oprócz tego dostępne jest badanie z dobowej zbiórki moczu. Kiedy jeszcze lekarz może zlecić oznaczenie stężenia peptydu C w organizmie i jak interpretować wynik badania?

Morfologia krwi jest podstawowym badaniem diagnostycznym i profilaktycznym, służącym do ogólnej oceny stanu zdrowia. Test pozwala na wczesne wykrycie chorób takich jak niedokrwistość, stan zapalny, białaczka i zaburzenia odporności. W czasie morfologii analizie poddawane są zawarte w krwi elementy morfotyczne – erytrocyty, leukocyty i trombocyty. Pełna wersja badania wzbogacona jest o opis tzw. wskaźników czerwonokrwinkowych. Należą do nich m.in. MCV, MCH, MCHC i MPV. Wyłącznie na podstawie wyników badania diagnozowana jest anemia, którą wyróżnia zmniejszony poziom hemoglobiny w organizmie.

Molalność osocza oznacza liczbę substancji rozpuszczonych w surowicy krwi. Należą do nich m.in. jony chloru i sodu, glukoza oraz azot pozabiałkowy. Wskazaniami do wykonania badania są zatrucia alkoholem, podejrzenie kwasicy ketonowej, niewydolność nerek i odwodnienie. Osmolalność zlecana jest również w stanach nieprzytomności. Spadek molalności osocza może być związany z niedoborem sodu w organizmie. Stan ten współwystępuje ze schorzeniami nerek, przewodnieniem, zespołem nerczycowym. Niskie wartości mogą również wskazywać na tzw. SIADH, czyli zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny.

Mocznik jest końcowym produktem procesu przemiany białek i innych związków azotowych w organizmie. Badanie jego stężenia jest istotne pod kątem oceny funkcjonowania nerek oraz wczesnej diagnozy chorób metabolicznych. Chociaż jego wartości zależą m.in. od podaży białka w diecie, przekraczające normę wyniki mogą świadczyć o szeregu schorzeń. Wysokie stężenie mocznika towarzyszy niewydolności nerek, nadczynności tarczycy, odwodnieniu, a nawet zmianom nowotworowym. Niski poziom może z kolei wskazywać na poliurię, czyli zwiększone udawanie moczu.

Mioglobina jest markerem i białkiem obecnym w mięśniach szkieletowych i sercu. W chwili uszkodzenia mięśni szkieletowych ciała i mięśnia sercowego przedostaje się do krwi razem z kinazą kreatyniny i frakcją mięśniową kinazy. W organizmie człowieka mioglobina odpowiada za magazynowanie i dostarczanie tlenu do mięśni. Celem tego procesu jest wytwarzanie energii niezbędnej do skurczu. Zaniżone wartości tego białka mogą współwystępować z ostrym bólem i osłabieniem mięśni (zwłaszcza w okolicy klatki piersiowej i ud), niewydolnością nerek, zaburzeniami rytmu serca i dusznościami.

MCV jest jednym z podstawowych parametrów, ocenianych w ramach morfologii krwi – jednego z najważniejszych badań diagnostycznych i profilaktycznych. Wskaźnik opisuje średnią objętość krwinki czerwonej. Na co wskazują zaburzone wartości MCV? Obniżona średnia objętość erytrocytu związana jest z najczęstszym typem anemii – niedokrwistością z niedoboru żelaza. Przyczyną tego stanu mogą być znaczna utrata krwi, okres ciąży, niedobór żelaza w diecie, a nawet autoimmunologiczne zapalenie żołądka. Nadmiarowa wartość wskaźnika jest z kolei typowym objawem niedokrwistości spowodowanej niedoborem kwasu foliowego i witaminy B12.