Opatrunki specjalistyczne – do czego służą, jak należy je stosować?
Opatrunki specjalistyczne są zaawansowanymi wyrobami medycznymi służącymi do leczenia lub ochrony ran, odleżyn oraz owrzodzeń. Dzięki właściwościom różnych materiałów kompleksowo pielęgnują rany. Przed zastosowaniem opatrunku warto skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką.
Jak działają opatrunki specjalistyczne
Różnorodność budowy oraz właściwości dostępnych obecnie opatrunków specjalistycznych zapewniają wielokierunkowe działanie lecznicze i ochronne:
- opatrunki działają antybakteryjnie,
- chronią ranę przed zanieczyszczeniami,
- zapewniają wilgotne środowisko gojenia,
- wchłaniają wysięk,
- przeciwdziałają powstawaniu blizn,
- przyspieszają proces gojenia na każdym jego etapie.
Rodzaje opatrunków specjalistycznych
Gama opatrunków specjalistycznych obejmuje między innymi opatrunki alginianowe, foliowe, hydrokoloidowe, hydrożelowe, piankowe oraz ze srebrem.
Opatrunki alginianowe wykonane są z włókien alginianu wapnia, który w zetknięciu z wydzieliną z rany zamienia się w żel wiążący wysięk, martwe komórki oraz bakterie. Opatrunki są miękkie i delikatnie przylegają do rany. Opatrunki alginianowe mogą zawierać dodatkowo srebro o działaniu przeciwbakteryjnym.
Opatrunki foliowe są wykonane z elastycznej folii poliuretanowej. Są przezroczyste, co umożliwia wizualną kontrolę rany w trakcie procesu gojenia. Opatrunki foliowe chronią ranę przed podrażnieniami mechanicznymi, zachlapaniem oraz zabrudzeniem, jednocześnie przepuszczając powietrze. Mają zastosowanie w leczeniu drobnych oparzeń, miejsc, z których pobierano tkanki do przeszczepów, i lekko sączących się ran pooperacyjnych.
Opatrunki hydrokoloidowe wchłaniają wysięk z rany, tworząc żel, który utrzymuje wilgotne środowisko gojenia. Takie opatrunki wspomagają regenerację tkanek i zmniejszają ryzyko powstawania blizny. Najczęściej warstwa koloidowa pokryta jest folią poliuretanową, która zabezpiecza przed dostawaniem się drobnoustrojów do rany. Mogą być stosowane do ran o różnym stopniu wysięku, owrzodzeń żylakowych, odleżyn oraz oparzeń.
Opatrunki hydrożelowe zbudowane są z uwodnionych materiałów (zawierają wodę). Przezroczystość opatrunku pozwala na kontrolę stanu rany w dowolnym momencie bez konieczności jego zmiany. Nawilżają ranę, chłodzą, uśmierzają ból i niwelują pieczenie. Zewnętrzna warstwa wykonana jest z folii poliuretanowej, przepuszczalnej dla gazów, a nieprzepuszczalnej dla bakterii i płynów. Stosuje się je na rany suche lub o niewielkim wysięku, znajdujących się w fazie ziarninowania i naskórkowania (np. powierzchowne oparzenia, zarówno słoneczne, jak i powodowane radioterapią).
Opatrunki ze srebrem to opatrunki barierowe zawierające w swojej strukturze srebro. Mogą być dodatkowo impregnowane maścią, które chroni brzegi rany i zapobiega przywieraniu. Stosuje się je do leczenia ran przewlekłych, takich jak owrzodzenia żylakowe, stopa cukrzycowa, odleżyny i oparzenia.
Opatrunki piankowe wykonane są ze spienionego poliuretanu lub innego polimeru. Dzięki odpowiedniej strukturze są miękkie, delikatne i bardzo chłonne, dlatego stosuje się je na rany z wysiękiem.
Opatrunki specjalistyczne – jak należy je stosować
W pierwszej kolejności rana powinna być oczyszczona, najlepiej według zaleceń lekarza lub pielęgniarki. W przypadku ran przewlekłych, trudno gojących się, z cechami zakażenia lub martwicy konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem przed zastosowaniem opatrunku. Lekarz może oczyścić ranę chirurgicznie, a w razie potrzeby zaordynować odpowiednie leki. Warto mieć na uwadze, że nieodpowiedni dobór opatrunku specjalistycznego nie będzie korzystny dla procesu gojenia. Opatrunek specjalistyczny powinien dobrze przylegać do rany, lecz jednocześnie jej nie uciskać. Czasem konieczne jest zastosowanie dodatkowego opatrunku wtórnego, który będzie pochłaniał wysięk z rany. W tej kwestii należy się zastosować do instrukcji producenta.
Opatrunki specjalistyczne na odleżyny
Na rynku istnieje wiele opatrunków przeznaczonych do stosowania na odleżyny. Wśród najczęściej używanych wyróżniamy opatrunki piankowe, hydrokoloidowe, alginianowe oraz ze srebrem.
Opatrunki specjalistyczne na rany
Większe i głębsze rany wymagają interwencji lekarskiej. Po wykonaniu odpowiednich procedur lekarz zaleci właściwy dla danej rany opatrunek specjalistyczny, jeśli będzie trzeba. Na rany trudno gojące się polecane są najczęściej opatrunki hydrożelowe lub hydrokoloidowe, które przyspieszają gojenie poprzez utrzymywanie wilgotnego środowiska w ranie. Rany zakażone o utrudnionym gojeniu mogą wymagać zastosowania opatrunków o dodatkowych właściwościach, np. z dodatkiem srebra o działaniu antybakteryjnym lub opatrunków płucząco-absorbcyjnych wydzielających roztwór Ringera i jednocześnie wchłaniający wydzielinę z ran, co usuwa bariery upośledzające gojenie rany.
Opatrunki specjalistyczne na owrzodzenia podudzi
Leczenie owrzodzeń żylnych podudzi często jest długotrwałe i wymaga systematyczności. W zależności od aktualnego stanu rany może to być opatrunek ze srebrem w połączeniu z opatrunkiem wysokochłonnym, alginianowy lub piankowy ze srebrem lub płuczący-absorpcyjny. Dobór odpowiedniego opatrunku wymaga konsultacji z lekarzem.
Opatrunki specjalistyczne – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do stosowania opatrunków jest uczulenie na materiały, z których są one wykonane oraz na substancje w nich zawarte. Bezpieczeństwo stosowania opatrunków specjalistycznych jest głównie uzależnione od ich właściwego doboru. Na przykład opatrunki hydrożelowe nie są odpowiednie do ran z dużą ilością martwicy, wysięku oraz ropy. Z kolei opatrunków ze srebrem nie stosuje się na rany bez objawów infekcji lub z niskim ryzykiem infekcji, a przy stosowaniu na rozległe rany zalecana jest ostrożność. Przed zastosowaniem opatrunku warto skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką.
