Ważne przed zastosowaniem
Ostrzeżenia
Kwasica mleczanowa jest rzadko występującym, lecz poważnym (duża śmiertelność w razie braku natychmiastowego leczenia) powikłaniem metabolicznym, które występuje z powodu kumulacji chlorowodorku metforminy. Opisywane przypadki kwasicy mleczanowej u chorych leczonych metforminą występowały głównie u chorych z cukrzycą z ciężką niewydolnością nerek. Częstość występowania kwasicy mleczanowej można i należy zmniejszyć, oceniając także inne czynniki ryzyka, takie jak zła kontrola cukrzycy, ketoza, przedłużające się głodzenie, nadmierne spożycie alkoholu, niewydolność wątroby i wszystkie stany chorobowe przebiegające z hipoksją. Rozpoznanie: Ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej musi być wzięte pod uwagę w następstwie wystąpienia nietypowych objawów, takich jak kurcze mięśni, zaburzenia trawienia takie jak ból brzucha czy wyraźne osłabienie. Charakterystyczne objawy kwasicy mleczanowej to: oddech kwasiczy, ból brzucha i hipotermia, a następnie śpiączka. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się spadek pH krwi, zwiększenie stężenia mleczanów w osoczu krwi powyżej 5 mmol/l oraz zwiększenie luki anionowej i stosunku stężenia mleczanów do stężenia pirogronianów we krwi. W razie podejrzenia kwasicy metabolicznej należy odstawić chlorowodorek metforminy i niezwłocznie umieścić pacjenta w szpitalu (patrz punkt 4.9). Czynność nerek Z uwagi na to, iż metformina jest wydalana przez nerki, przed rozpoczęciem leczenia należy oznaczyć stężenie kreatyniny w osoczu krwi i regularnie powtarzać oznaczenia w trakcie leczenia: - nie rzadziej niż raz do roku u chorych z prawidłową czynnością nerek, - nie rzadziej niż dwa do czterech razy do roku u chorych ze stężeniem kreatyniny w surowicy na górnej granicy normy i u chorych w podeszłym wieku. Zaburzenia czynności nerek u pacjentów w podeszłym wieku występują często i są bezobjawowe. Szczególną ostrożność należy zachować w sytuacjach, gdy może dojść do zaburzeń czynności nerek, na przykład przy rozpoczęciu terapii lekami hipotensyjnymi lub moczopędnymi oraz rozpoczęcie leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Podawanie środków kontrastujących zawierających jod Z uwagi na to, iż donaczyniowe podawanie środków kontrastujących zawierających jod, stosowane przy badaniach radiologicznych, może prowadzić do niewydolności nerek, nie później niż 48 godzin przed badaniem należy odstawić chlorowodorek metforminy i nie podawać jej przez 48 godzin po badaniu, a wdrożyć ją ponownie dopiero po potwierdzeniu prawidłowej czynności nerek w badaniu laboratoryjnym Zabiegi chirurgiczne Chlorowodorek metforminy należy odstawić 48 godzin przed planowanymi operacjami chirurgicznymi wykonywanymi w znieczuleniu ogólnym, rdzeniowym lub zewnątrzoponowym. Leczenie należy wdrożyć ponownie nie wcześniej, niż 48 godzin po operacji lub przy powrocie do żywienia doustnego oraz jedynie po potwierdzeniu prawidłowej czynności nerek. Dzieci i młodzież: Należy potwierdzić diagnozę cukrzycy typu 2 zanim rozpocznie się leczenie chlorowodorkiem metforminy. Kontrolowane badania kliniczne, które trwały 1 rok nie potwierdziły wpływu chlorowodorku metforminy na proces wzrostu i dojrzewania, ale brak wyników długoterminowych badań dotyczących tego zagadnienia. W związku z tym zaleca się wnikliwą obserwację w zakresie tych parametrów, szczególnie przed okresem dojrzewania. Dzieci w wieku od 10 do 12 lat: Tylko 15 osób z grupy w wieku od 10 do 12 lat było włączonych do badań dotyczących dzieci i młodzieży. Chociaż skuteczność i bezpieczeństwo stosowania metforminy u tych dzieci nie różni się od skuteczności i bezpieczeństwa stosowania u starszych dzieci i młodzieży, zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności podczas leczenia metforminą dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Inne środki ostrożności: - Wszyscy chorzy powinni kontynuować stosowanie diety zapewniającej prawidłowy rozkład spożycia węglowodanów w ciągu dnia. Chorzy z nadwagą powinni kontynuować dietę z ograniczeniem kalorii. - W regularnych odstępach czasu należy wykonywać rutynowe badania laboratoryjne stosowane do kontroli cukrzycy. - Chlorowodorek metforminy stosowany w monoterapii nie powoduje hipoglikemii, ale należy zachować ostrożność przy stosowaniu chlorowodorku metforminy w połączeniu z insuliną lub pochodnymi sulfonylomocznika.
Ciąża i laktacja
Stosowanie w ciąży Dotychczas brak jest odpowiednich danych epidemiologicznych. Badania przeprowadzone na zwierzętach nie wykazały szkodliwego wpływu na przebieg ciąży, rozwój zarodka i płodu, poród i rozwój postnatalny (patrz punkt 5.3). Gdy pacjentka planuje zajście w ciążę oraz w czasie ciąży należy odstawić metforminę i rozpocząć leczenie insuliną w celu utrzymania stężenia glukozy w zakresie możliwie najbliższym wartości prawidłowych, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia wad płodu związanych z nieprawidłowym stężeniem glukozy we krwi. Stosowanie w okresie laktacji U samic szczura w okresie laktacji metformina wydzielana jest do mleka. Nie są dostępne analogiczne dane dotyczące ludzi, dlatego decyzję o przerwaniu karmienia piersią lub przerwaniu leczenia metforminą należy podejmować biorąc pod uwagę istotność leku dla matki.
Prowadzenie pojazdów
Chlorowodorek metforminy stosowany w monoterapii nie wywołuje hipoglikemii i dlatego nie wpływa na zdolność do prowadzenia pojazdów mechanicznych ani obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu. Jednakże należy ostrzec pacjentów, że w przypadku łącznego stosowania chlorowodorku metforminy z innymi lekami przeciwcukrzycowymi (pochodne sulfonylomocznika, insulina, repaglinid) istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Dodatkowe informacje
Przy podawaniu chlorowodorku metforminy w dawkach do 85 g nie obserwowano hipoglikemii, aczkolwiek w takich przypadkach występowała kwasica mleczanowa. Duże przedawkowanie lub współistniejące czynniki ryzyka mogą doprowadzić do wystąpienia kwasicy mleczanowej. Kwasica mleczanowa jest ostrym stanem zagrożenia życia, który wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. Najskuteczniejszym sposobem usunięcia mleczanów i chlorowodorku metforminy jest hemodializa.
Interakcje z innymi lekami
NIE ZALECA SIĘ JEDNOCZESNEGO PODAWANIA Alkohol Wzrost ryzyka wystąpienia kwasicy mleczanowej w ostrym zatruciu alkoholem, w szczególności w przypadku: - głodzenia lub niedożywienia, - niewydolności wątroby. Należy unikać picia alkoholu i zażywania leków zawierających alkohol. Środki kontrastujące zawierające jod Donaczyniowe podanie środków kontrastujących zawierających jod może prowadzić do niewydolności nerek, prowadząc do kumulacji chlorowodorku metforminy i zwiększenia zagrożenia wystąpieniem kwasicy mleczanowej. Nie później niż 48 godzin przed badaniem należy odstawić chlorowodorek metforminy i nie podawać przez 48 godzin po badaniu i wdrożyć ponownie dopiero po potwierdzeniu prawidłowej czynności nerek w badaniu laboratoryjnym. JEDNOCZESNE PODAWANIE WYMAGA ZACHOWANIA ŚRODKÓW OSTROŻNOŚCI Glikokortykosteroidy (do podawania ogólnego lub miejscowego), beta-2-agoniści i leki moczopędne mają swoje własne działanie hiperglikemizujące. Należy o tym poinformować chorego i wykonywać częstsze badania glukozy we krwi, szczególnie na początku leczenia. Jeżeli jest to konieczne, w czasie leczenia innym lekiem i po jego przerwaniu należy zmodyfikować dawkę leku przeciwcukrzycowego. ACE-inhibitory mogą prowadzić do spadku stężenia glukozy we krwi. Jeżeli jest to konieczne, w czasie leczenia innym lekiem i po jego przerwaniu należy zmodyfikować dawkę leku przeciwcukrzycowego.
Działania niepożądane
Podczas oceny działań niepożądanych za podstawę przyjmuje się następujące częstości występowania: Bardzo często (?1/10) Często (?1/100 do < 1/10) Niezbyt często (?1/1 000 do < 1/100) Rzadko (?1/10 000 do < 1/1 000) Bardzo rzadko (< 1/10 000) Częstość nieznana (nie może być oceniona na podstawie dostępnych danych). Podczas stosowania metforminy mogą wystąpić następujące działania niepożądane: Zaburzenia żołądka i jelit Bardzo częste: Nudności, wymioty, biegunka, ból w jamie brzusznej, brak apetytu. Wspomniane zaburzenia mogą wystąpić podczas rozpoczęcia przyjmowania leku i w wielu przypadkach ustępują. Aby zapobiec tym zaburzeniom żołądkowo- jelitowym zaleca się przyjmowanie chlorowodorku metforminy 2 lub 3 razy dziennie podczas lub po posiłku. Stopniowe zwiększenie dawki może spowodować wzrost tolerancji żołądkowo-jelitowej. Zaburzenia układu nerwowego Częste: Zmiana smaku. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej Bardzo rzadkie: Reakcje skórne takie jak rumień, świąd i pokrzywka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania Bardzo rzadkie: U pacjentów stosujących długoterminowe leczenie metforminą obserwuje się wzrost absorpcji witaminy B12 wraz ze wzrostem poziomu serum. Może to powodować anemię megaloblastyczną. Bardzo rzadkie: Kwasica mleczanowa (0,03 przypadki / 1000 pacjentolat; patrz rozdział 4.4.). Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych Bardzo rzadkie: Nieprawidłowość funkcji wątroby lub zapalenia wątroby, które ustępują po odstawieniu chlorowodorku metforminy. Ograniczone dane wykazują podobieństwo profilu działań niepożądanych występujących u dzieci (w wieku od 10 do 16 lat) leczonych przez rok metforminą do tych zaobserwowanych u osób dorosłych.