Rokitnik pospolity, znany także jako rokitnik zwyczajny (z łac. Hippophae rhamnoides), to roślina, która w ostatnich latach zyskała ogromną popularność i status superfoods. Zaliczany jest do rodziny oliwnikowatych (Elaeagnaceae). Owoce, liście, olej z nasion rokitnika oraz inne przygotowane z nich przetwory zaliczane są do żywności funkcjonalnej i leczniczej ze względu na wysoką zawartość substancji bioaktywnych o wielokierunkowym, pozytywnym wpływie na organizm. Wyróżniają go silne właściwości antyoksydacyjne, immunomodulujące oraz przeciwstarzeniowe, jest również bogatym źródłem witamin i składników mineralnych. Rokitnik można stosować zarówno wewnętrznie w ramach ogólnego wzmocnienia organizmu, jak i profilaktyki wielu chorób oraz zewnętrznie w celu naturalnego zadbania o stan skóry i włosów.
Rokitnik pospolity – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Rokitnik pospolity – jakie ma właściwości?
Rokitnik pospolity występuje w Azji i Europie, w Polsce przede wszystkim w okolicach Bałtyku. Nie bez przyczyny nazywany jest fenomenem wśród roślin. Mimo że jeszcze do niedawna uznawany był głównie za roślinę ozdobną, wiadomo już, że jest to bogate źródło wielu substancji biologicznie czynnych. Rokitnik jest jednym z najlepszych, pokarmowych źródeł witaminy C. Dodatkowo wyróżnia go brak enzymu askorbinazy, obecnego w wielu innych roślinach. Powoduje on rozkład kwasu askorbinowego (witaminy C) podczas przechowywania i obróbki, prowadząc do jej strat. Dlatego rokitnik to nie tylko dobre źródło tej witaminy, ale również bardzo stabilne. W rokitniku znajdują się także karotenoidy, flawonoidy, antocyjany, garbniki, sterole, kwasy organiczne oraz lipidy. Dostarcza również witaminy E, witaminy K oraz witamin z grupy B, a także potasu, magnezu i wapnia. Olej z nasion rokitnika jest źródłem fitosteroli, kwasu linolowego, α-linolenowego i oleinowego. Tak bogaty skład sprawia, że rokitnik pospolity ma wiele właściwości, m.in.:
- spowalnia procesy starzenia,
- obniża stężenie cholesterolu we krwi,
- działa przeciwnowotworowo,
- jest silnym antyoksydantem,
- działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo,
- zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów,
- działa ochronnie w stosunku do wątroby,
- zwiększa syntezę kolagenu.
Rokitnik pospolity – działanie i wskazania do stosowania
Rokitnik wykorzystywany jest jako roślina lecznicza od wielu lat. Pierwsze doniesienia o jego właściwościach i prozdrowotnym działaniu pochodzą prawdopodobnie z podręczników medycyny tybetańskiej z VIII wieku. Wykorzystywano go wtedy jako środek przeciwbiegunkowy, przeciwwrzodowy, wspomagający leczenie chorób jelit, reumatyzmu i dny moczanowej. Aktualnie za wskazania do zastosowania rokitnika uznaje się:
- obniżoną odporność,
- infekcje bakteryjne i wirusowe,
- osłabienie, zmęczenie,
- chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
- widoczne oznaki starzenia się skóry np. przebarwienia i zmarszczki,
- stany zapalne błony śluzowej,
- profilaktykę przeciwnowotworową.
Preparaty z rokitnika znajdują zastosowanie jako środek wzmacniający odporność organizmu w okresie zwiększonej zapadalności na infekcje, podczas przeziębienia czy rekonwalescencji po chorobie. Zmniejszają też ryzyko i wspomagają leczenie chorób serca, cukrzycy oraz dyslipidemi (mogą obniżać poziom cholesterolu całkowitego i „złego” cholesterolu LDL, podwyższając jednocześnie stężenie „dobrego” cholesterolu HDL). Coraz więcej badań potwierdza również przeciwnowotworowe działanie rokitnika m.in. w stosunku do raka żołądka, prostaty, płuc, szyjki macicy, a także białaczki. Olej z rokitnika można stosować również zewnętrznie jako środek wspomagający gojenie ran, oparzeń, odmrożeń i odleżyn. Wykorzystywano go m.in. do opatrywania ran popromiennych po wybuchu w Czarnobylu.
Preparaty zawierające rokitnik pospolity
Rokitnik pospolity występuje w wielu postaciach i wykorzystywany jest do produkcji wielu różnych preparatów. Najpopularniejsze są soki, syropy oraz przetwory, a także olej z owoców rokitnika, które można dodawać do codziennych posiłków. Rokitnik występuje również jako suplement diety w postaci tabletek lub kapsułek, a jego wyciągi i ekstrakty wchodzą w skład kosmetyków do twarzy, ciała i włosów.
Rokitnik pospolity – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
Przyjmując jakiekolwiek preparaty na bazie rokitnika, należy przestrzegać wskazówek producenta dotyczących jego dawkowania. Brakuje oficjalnych wytycznych na temat skutecznych i bezpiecznych dawek rokitnika dla profilaktyki lub leczenia konkretnych problemów zdrowotnych. Z tego względu, mimo że uznawany jest za bezpieczny, zaleca się postępowanie zgodne ze wskazaniami producentów i nieprzyjmowanie większych ilości.
Duże ilości preparatów i produktów spożywczych na bazie rokitnika mogą mieć lekkie działanie przeczyszczające. Dodatkowo warto mieć na uwadze, że wysokie dawki witaminy C nie ją wskazane dla wszystkich. U osób z tendencją do powstawania kamieni nerkowych nadmiar witaminy C może powodować wzrost stężenia kwasu moczowego i wytrącanie się kryształów szczawianowych, prowadząc do kamicy.
Produkty żywnościowe z rokitnika takie jak soki, oleje, przetwory uznawane są za bezpieczne dla kobiet w ciąży oraz w okresie karmienia piersią. Nie zaleca się natomiast przyjmowania preparatów takich jak wyciągi i ekstrakty roślinne, ze względu na brak pewności co do ich całkowitego bezpieczeństwa.
>> Biegunka - ostra i przewlekła. Jak leczyć biegunkę?
Rokitnik zwyczajny w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Rokitnik zwyczajny zaliczany jest do żywności funkcjonalnej, jest źródłem wielu substancji o wysokiej aktywności biologicznej oraz wykazuje wielokierunkowy, pozytywny wpływ na zdrowie.
- Ma silne właściwości antyoksydacyjne i immunomodulujące. Może obniżać również stężenie cholesterolu we krwi, wspierać pracę wątroby, zapobiegać zakrzepom oraz działać przeciwstarzeniowo. Coraz więcej mówi się również o jego właściwościach przeciwnowotworowych.
- Wspomaga leczenie infekcji, choroby wrzodowej oraz hipercholesterolemii.
- Uznawany jest za stosunkowo bezpieczny, a reakcje niepożądane i skutki uboczne pojawiają się rzadko.
