Fenylefryna ma podobną budowę do efedryny. Powoduje skurcz naczyń krwionośnych, podwyższenie ciśnienia krwi, zwolnienie czynności serca. Głównie stosowana jest w preparatach złożonych w leczeniu nieżytu nosa wymienne z pseudoefedryną. Podana do gałki ocznej powoduje długotrwałe rozszerzenie źrenicy, co pozwala na dokładniejsze zbadanie np. dna oka.
Jak działa fenylefryna?
Fenylefryna to syntetyczna amina sympatykomimetyczna, która ma podobną budowę do epinefryny i efedryny, ale charakteryzuje się dłuższym działaniem. Wywołuje skurcz naczyń poprzez bezpośrednie pobudzenie receptorów w ścianach naczyń (efekt utrzymuje się około 20 minut po podaniu dożylnym i około 50 minut po podaniu podskórnym). W dużych dawkach fenylefryna wpływa również na receptory znajdujące się w mięśniu sercowym – powoduje niewielkie zmniejszenie objętości wyrzutowej serca, zwiększenie oporu obwodowego oraz lekkie podwyższenie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, nie zaburza jednak rytmu serca.
W krążeniu płucnym fenylefryna wywołuje zwężenie naczyń i wzrost ciśnienia. Nieznacznie zmniejsza też przepływ krwi przez nerki, jelita, skórę i kończyny.
Fenylefryna – kiedy ją stosować?
Fenylefryna znajduje zastosowanie w różnych przypadkach związanych z obrzękiem i zmniejszeniem obrzęku błony śluzowej oraz w okulistyce:
- W leczeniu stanów zapalnych nosa, takich jak alergiczny i naczynioruchowy nieżyt nosa, pomaga zmniejszyć obrzęk błony śluzowej i poprawić oddychanie. Fenylefryna często jest składnikiem doustnych preparatów złożonych, szczególnie w połączeniu z lekami przeciwhistaminowymi, przeciwkaszlowymi i przeciwbólowymi, aby złagodzić objawy alergicznych reakcji i zapalenia.
- Pomaga zmniejszyć obrzęk trąbki słuchowej i poprawić przewodzenie dźwięków, co może być szczególnie pomocne w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych.
- W zabiegach diagnostycznych i operacyjnych na oku jako środek poszerzający źrenicę. To pozwala na lepszą obserwację struktur oka podczas badań diagnostycznych i ułatwia wykonywanie niektórych procedur operacyjnych.
- W zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej ze zrostami, gdzie skurcz naczyń powodowany przez fenylefrynę może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego.
Fenylefryna – najczęstsze działania niepożądane
- Pobudzenie układu współczulnego, takie jak częstoskurcz i podwyższenie ciśnienia tętniczego (występuje zazwyczaj u osób nadwrażliwych na aminy sympatykomimetyczne).
- Przy przedawkowaniu fenylefryny mogą wystąpić: niepokój, drżenia, bezsenność, częstoskurcz, wzrost ciśnienia tętniczego, bladość skóry, zaburzenia oddychania, zatrzymanie moczu, duszność, omamy oraz drgawki.
- W niektórych przypadkach może pojawić się depresja układu nerwowego, senność, zaburzenia oddychania, zaburzenia rytmu serca (włącznie z migotaniem komór), spadek ciśnienia tętniczego i zapaść.
Najczęstsze interakcje fenylefryny z innymi lekami
- Inhibitory MAO nasilają działanie fenylefryny, co może prowadzić do zwiększonego efektu skurczowego na naczynia krwionośne.
- Jednoczesne stosowanie fenylefryny z indometacyną, metyldopą lub β-adrenolitykami może powodować przełom nadciśnieniowy, czyli nagły i znaczny wzrost ciśnienia tętniczego.
- Zażywanie fenylefryny z glikozydami naparstnicy zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca.
- Fenylefryna może zmniejszać hipotensyjne działanie guanetydyny, metyldopy i rezerpiny, co może skutkować podwyższeniem ciśnienia tętniczego.
- Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mogą osłabiać działanie fenylefryny, co może wymagać zwiększenia dawki lub innej modyfikacji terapeutycznej, aby osiągnąć odpowiedni efekt.
Fenylefryna – stosowanie w ciąży i w okresie karmienia piersią
Nie należy stosować fenylefryny u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u dziecka.
W jakich postaciach występuje fenylefryna?
Substancja występuje w postaci kropli do nosa, proszku do sporządzania zawiesiny doustnej, tabletek oraz kropli do oczu.
