Diuretyki – co to za leki?
Diuretyki, znane również jako leki moczopędne, to produkty lecznicze stosowane przede wszystkim w leczeniu obrzęków związanych z niewydolnością serca oraz jako uzupełnienie terapii obniżającej ciśnienie tętnicze. Wpływają na różne etapy produkcji moczu w nerkach - zwiększają produkcję i wydalanie moczu, co prowadzi do zmniejszenia ilości wody w organizmie.
Ponadto diuretyki wykazują działanie pozanerkowe, dzięki czemu znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu schorzeń układu krążenia oraz innych chorób wymagających kontrolowania gospodarki wodno-elektrolitowej.
>> Choroby serca i naczyń krwionośnych
Leki moczopędne na receptę – podział
Diuretyki dostępne na receptę dzieli się na kilka grup w zależności od działania na różne części nefronu (podstawowa jednostka odpowiedzialna za wytwarzanie moczu).
- Tiazydy i leki tiazydopodobne (np. hydrochlorotiazyd, chlortalidon, klopamid, indapamid) – zwiększają wydalanie potasu i chlorków, jednocześnie ograniczając utratę wapnia z moczem.
- Leki moczopędne oszczędzające potas (np. spironolakton, eplerenon) – hamują wydalanie potasu, przy czym nie wpływają znacząco na gospodarkę wapniową.
- Pętlowe leki moczopędne (np. furosemid, torasemid) – powodują intensywne wydalanie moczu, zwiększając wydalanie potasu, chlorków oraz wapnia.
Rzadziej stosowaną grupą leków są diuretyki takie jak acetazolamid, działające na kanalik kręty bliższy nefronu. Zmniejszają wchłanianie jonów wodorowęglanowych, prowadząc do zmiany składu wydalanego moczu.
Leki diuretyczne na receptę – wskazania
Leki moczopędne stosuje się w leczeniu różnych schorzeń układu sercowo-naczyniowego, takich jak:
- nadciśnienie tętnicze,
- obrzęki związane z niewydolnością serca, chorobami nerek i wątroby, obrzęk płuc i mózgu,
- zaburzenia hormonalne, takie jak hiperaldosteronizm (nadmiar aldosteronu – hormonu kory nadnerczy),
- zaburzenia elektrolitowe, np. hiperkalcemia (nadmiar jonów wapnia), hiperkaliemia (duże stężenie jonów potasu),
- zatrucia lekami wydalanymi przez nerki.
Leki moczopędne na receptę – dawkowanie
Większość diuretyków zawiera jedną substancję czynną i jest dostępna w postaci tabletek, które stosuje się:
- 1 raz dziennie – w przypadku tabletek o przedłużonym uwalnianiu (oznaczone np. jako SR),
- 2 razy dziennie – w przypadku tabletek bez przedłużonego uwalniania.
Rzadziej stosowaną formą diuretyków są ampułki – podawane są w ściśle określonych wskazaniach, np. podczas hospitalizacji.
Leków moczopędnych nie zaleca się stosować w późnych godzinach popołudniowych, aby uniknąć konieczności nocnego oddawania moczu.
Kiedy nie stosuje się diuretyków na receptę?
Wśród przeciwwskazań do stosowania diuretyków wymienia się:
- uczulenie na substancję czynną lub substancje pomocnicze zawarte w leku,
- ciężkie zaburzenia elektrolitowe, takie jak hiponatremia (niskie stężenie sodu) czy hipomagnezemia (niski poziom magnezu),
- ciężką niewydolność nerek lub bezmocz,
- ciężką niewydolność wątroby,
- niedociśnienie tętnicze (hipotensja),
- dnę moczanową (odkładanie się kryształków kwasu moczowego w stawach) i hiperurykemię (podwyższony poziom kwasu moczowego),
- ciążę i karmienie piersią, szczególnie w przypadku acetazolamidu i diuretyków oszczędzających potas.
Skutki uboczne przyjmowania diuretyków na receptę
W zależności od mechanizmu działania diuretyków wśród skutków ubocznych wymienia się m.in.:
- zaburzenia elektrolitowe,
- zaburzenia metaboliczne (wysoki poziom glukozy we krwi, wzrost cholesterolu LDL we krwi, hiperurykemia),
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe (wymioty, biegunka, zaparcia),
- zmniejszenie siły mięśniowej,
- osłabienie, senność.
Rodzaj przyjmowanych diuretyków może z kolei spowodować np.:
- uszkodzenie szpiku i zaburzenia słuchu (diuretyki pętlowe),
- zaburzenia hormonalne (diuretyki oszczędzające potas),
- kwasica metaboliczna (acetazolamid).
Diuretyki na receptę – interakcje z innymi lekami
Diuretyki są lekami działającymi ogólnoustrojowo i mogą wpływać na działanie innych leków. Wśród istotnych interakcji wymienia się:
- digoksyna – osłabienie lub wzmocnienie jej działania,
- leki hipotensyjne – nasilenie efektu obniżającego ciśnienie krwi,
- leki przeciwcukrzycowe – osłabienie działania obniżającego poziom glukozy,
- leki zwiotczające mięśnie szkieletowe – nasilenie działania,
- NLPZ – osłabienie działania moczopędnego diuretyków.
Niektóre interakcje są charakterystyczne dla danej grupy diuretyków, np.:
- diuretyki pętlowe – zwiększają ototoksyczność (uszkodzenie słuchu, np. struktur ucha wewnętrznego) antybiotyków aminoglikozydowych,
- diuretyki tiazydowe – zwiększają stężenie litu w organizmie, co podnosi ryzyko jego toksyczności,
- diuretyki oszczędzające potas – zwiększają ryzyko hiperkaliemii w połączeniu z inhibitorami enzymu konwertazy angiotensyny (ACE).