Etanol, inaczej alkohol etylowy, jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym zapachu i smaku. Poza wywoływaniem efektów uspokajających etanol ma działanie przeciwbakteryjne i antyseptyczne, dlatego jest szeroko stosowany w medycynie jako środek dezynfekujący.
Etanol – jak działa?
Etanol, znany również jako alkohol etylowy, działa na ośrodkowy układ nerwowy poprzez oddziaływanie na różne receptory neuroprzekaźników, w tym receptorów GABA, glutaminianowych, serotoninowych i dopaminowych. Jego działanie polega na zwiększeniu aktywności receptora GABA, co prowadzi do hamowania funkcji neuronów i wywołuje efekty uspokajające i relaksacyjne. Etanol hamuje także działanie receptorów NMDA dla glutaminianu, co przyczynia się do jego działanie znieczulającego i odurzającego. Etanol ma również działanie przeciwbakteryjne i antyseptyczne, dlatego jest szeroko stosowany w medycynie jako środek dezynfekujący.
W postaci farmakologicznej etanol może być stosowany do produkcji tinktur, ekstraktów oraz jako rozpuszczalnik dla niektórych leków. Wykorzystywany jest także do ekstrahowania substancji leczniczych z surowców roślinnych.
Etanol – kiedy stosować?
- Etanol jest stosowany w medycynie przede wszystkim jako środek antyseptyczny i dezynfekujący. Jest używany do odkażania skóry przed iniekcjami, drobnymi zabiegami chirurgicznymi oraz w przypadku drobnych skaleczeń i ran.
- Etanol jest także składnikiem niektórych preparatów doustnych i miejscowych stosowanych w leczeniu infekcji.
- W kontrolowanych warunkach medycznych etanol bywa również stosowany jako antidotum w przypadku zatrucia metanolem i glikolem etylenowym.
Etanol – najczęstsze działania niepożądane
Długotrwałe i nadmierne spożycie etanolu prowadzi do wielu poważnych skutków ubocznych. Krótkoterminowe skutki obejmują upośledzenie funkcji poznawczych i motorycznych, zmiany nastroju, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty oraz odwodnienie. Długoterminowe nadużywanie etanolu może prowadzić do uszkodzenia wątroby (marskość wątroby), chorób serca, uszkodzeń mózgu, neuropatii, chorób przewodu pokarmowego, zwiększonego ryzyka nowotworów oraz uzależnienia. Nagłe odstawienie etanolu u osób uzależnionych może wywołać objawy odstawienne, takie jak drgawki, halucynacje, delirium tremens oraz śmierć.
Etanol – najczęstsze interakcje
Etanol może wchodzić w interakcje z wieloma lekami i substancjami, zwiększając ryzyko działań niepożądanych. Może nasilać działanie leków uspokajających, nasennych, przeciwbólowych, przeciwhistaminowych oraz niektórych leków psychotropowych, co może prowadzić do nadmiernej sedacji, depresji oddechowej oraz innych poważnych działań niepożądanych. Etanol może także wpływać na metabolizm niektórych leków w wątrobie, zmieniając ich skuteczność i toksyczność. Pacjenci powinni unikać spożywania alkoholu podczas przyjmowania leków, chyba że lekarz wyrazi na to zgodę.
Etanol – stosowanie w ciąży i w okresie karmienia piersią
Etanol jest przeciwwskazany w ciąży, ponieważ jego spożycie może prowadzić do uszkodzeń płodu, znanych jako alkoholowy zespół płodowy (FAS), który charakteryzuje się opóźnieniem wzrostu, wadami wrodzonymi oraz problemami neurologicznymi i behawioralnymi. Również w okresie laktacji kobiety powinny unikać spożywania alkoholu, ponieważ etanol przenika do mleka matki i może wpływać na rozwój niemowlęcia oraz jego zachowanie. Najlepiej jest całkowicie zrezygnować ze spożywania alkoholu w ciąży i podczas karmienia piersią.
Etanol – w jakich postaciach występuje?
Etanol jest dostępny w różnych postaciach, w tym jako roztwory wodne o różnych stężeniach (najczęściej 70% lub 96%), żele, spraye oraz chusteczki nasączane alkoholem do stosowania zewnętrznego. W formie farmakologicznej etanol jest stosowany jako składnik różnych preparatów, takich jak syropy, nalewki, ekstrakty oraz rozpuszczalniki leków.