Dehydroepiandrosteron, prasteron albo DHEA jest naturalnym hormonem o słabym działaniu androgennym, czyli nasilającym efekty działania męskich hormonów płciowych. Hormon ten naturalnie jest produkowany przez korę nadnerczy. Wpływa korzystnie na nastrój, zwiększa popęd płciowy oraz zapobiega utracie wapnia z kości. Dzięki temu wykorzystywany jest w leczeniu objawów menopauzy. Stosowany jest także pomocniczo w celu zapobiegania osteoporozie.
Dehydroepiandrosteron – jak działa?
DHEA to hormon steroidowy wytwarzany głównie w warstwie siatkowatej nadnerczy. DHEA pełni funkcję prohormonu – w organizmach kobiet przekształca się do estrogenów, natomiast u mężczyzn – w silnie działające androgeny, w tym testosteron. Proces biosyntezy DHEA rozpoczyna się od cholesterolu, który przechodzi przez kilka etapów przemian z pregnenolonem jako pośrednim związkiem. Hormon występuje głównie w postaci sprzężonej -siarczanu DHEA (DHEA-S). Produkowany jest także w łożysku płodowym i odgrywa istotną rolę w rozwoju płodu. Po okresie intensywnego wzrostu produkcji stężenie DHEA stopniowo maleje wraz z wiekiem, osiągając niski poziom w późnej dorosłości.
Dehydroepiandrosteron – kiedy stosować?
Dehydroepiandrosteron jest stosowany w celu uzupełnienia niedoborów, zarówno w formie doustnej, jak i dopochwowej, w leczeniu atrofii sromu i pochwy u kobiet po menopauzie z objawami o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego.
Dehydroepiandrosteron – najczęstsze działania niepożądane
Prawidłowo stosowany DHEA jest zazwyczaj bezpieczny i dobrze tolerowany. Działania niepożądane są rzadkie, związane głównie z efektem androgennym hormonu. Ich wystąpienie może być nieco częstsze u kobiet niż u mężczyzn. Mogą obejmować wzrost potliwości, zmiany łojotokowe na twarzy, świąd skóry głowy, trądzik lub łagodne trądzikowate zapalenie skóry, a także umiarkowanie nasilony hirsutyzm, głównie u kobiet. W niektórych przypadkach mogą wystąpić ginekomastia i tkliwość sutków u mężczyzn oraz zaburzenia miesiączkowania. Zaburzenia psychiczne, takie jak ból głowy, niepokój, zmiany nastroju, mogą wystąpić rzadko, a bardzo rzadko mogą pojawić się bezsenność i mania. Bardzo rzadko zanotowano niezagrażające życiu zaburzenia rytmu serca, które ustępowały po odstawieniu DHEA i zastosowaniu odpowiednich leków beta-adrenolitycznych.
Dehydroepiandrosteron – najczęstsze interakcje
- Leki stosowane w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) – stosowanie dehydroepiandrosteronu jednocześnie z lekami stosowanymi w HTZ może zwiększać wydzielanie estrogenów. Nie zaleca się równoczesnego stosowania z androgenami lub HTZ.
- Pochodne testosteronu – dehydroepiandrosteronu nie należy stosować jednocześnie u osób leczonych pochodnymi testosteronu, ponieważ może to prowadzić do nasilenia działań androgennych.
- Pochodne kumaryny – dehydroepiandrosteron może nasilać działanie środków przeciwzakrzepowych z grupy pochodnych kumaryny.
- Leki przeciwdrgawkowe i psycholeptyczne – dehydroepiandrosteron może osłabiać działanie leków przeciwdrgawkowych, takich jak karbamazepina, kwas walproinowy, oraz leków psycholeptycznych, obejmujących pochodne fenotiazyny, diazepiny i oksazepiny.
Dehydroepiandrosteron – stosowanie w ciąży i w okresie karmienia piersią
Lek jest przeciwwskazany do stosowania w okresie ciąży. Badania dotyczące wpływu egzogennego DHEA na płód człowieka są niewystarczające, jednak wyniki doświadczeń na ciężarnych samicach myszy i szczura sugerują, że w dużych dawkach może ono zakłócać prawidłowy przebieg ciąży i wywoływać androgenne efekty w potomstwie płci żeńskiej, prowadząc do maskulinizacji płodów żeńskich. Stosowanie DHEA u ciężarnych kobiet może zatem prowadzić do zaburzeń hormonalnych zarówno u matki, jak i płodu. W przypadku potwierdzenia ciąży kobieta powinna natychmiast przerwać stosowanie leku i skonsultować się z lekarzem. Dodatkowo, DHEA może wpływać na fizjologiczną laktację, choć nie ustalono jednoznacznie, czy hormon przenika do mleka kobiecego. Z tego powodu DHEA jest przeciwwskazane podczas karmienia piersią.
Dehydroepiandrosteron – w jakich postaciach występuje?
Dehydroepiandrosteron występuje w postaci tabletek, tabletek powlekanych i globulek dopochwowych.