Trudno gojące się rany przewlekłe nie zabliźniają się w przeciągu 6-8 tygodni pomimo leczenia, a do tego towarzyszy im wysięk. Najczęściej są spowodowane nie tylko cukrzycą (m.in. stopa cukrzycowa), lecz także zakażeniem drobnoustrojami, miażdżycą, niewydolnością żylną i słabym krążeniem, awitaminozą, podeszłym wiekiem, rozdrapywaniem. Współczesna medycyna oferuje wiele możliwości leczenia przewlekłych i trudno gojących się ran niezależnie od ich przyczyny, a wiele przeznaczonych do tego produktów i preparatów jest dostępnych bez recepty.
Co na trudno gojące się rany – od czego zacząć?
Podstawą leczenia jest zapewnienie zranionemu ciału odpowiednich warunków:
- utrzymanie odpowiedniej wilgotności,
- możliwość odprowadzania wysięku,
- zachowanie optymalnej temperatury,
- ochrona,
- brak ryzyka zabrudzenia rany,
- obecność substancji leczniczych przyspieszających gojenie.
Uwaga. Często pierwszym wyborem jest jałowa gaza. O ile sprosta ona zadaniu przy niewielkich skaleczeniach, o tyle nie sprawdzi się w przypadku ran trudno gojących się. Tutaj lepszym wyborem okazują się specjalistyczne opatrunki o różnych właściwościach.
Nowoczesne opatrunki na trudno gojące się rany
Spośród specjalistycznych opatrunków na trudno gojące się rany wyróżnia się opatrunki:
Opatrunki hydrożelowe – nie tylko na oparzenia
Zawierają nawet do 95% wody, dzięki czemu mogą pęcznieć i pochłaniać sączący się wysięk. Ich celem jest zapewnienie odpowiednio wilgotnego środowiska do gojenia się rany. Takie opatrunki znalazły zastosowanie głównie w leczeniu oparzeń (opatrunki pierwszego wyboru), a także owrzodzeń, odleżyn, stopy cukrzycowej czy otarć. Nie należy ich stosować do ran zakażonych z widoczną ropą i martwicą. Opatrunki hydrożelowe zmienia się co 1-3 dni, a w przypadku oparzeń nawet co kilka godzin.
Opatrunki hydrokoloidowe – pomocne przy odleżynach
Składają się z dwóch warstw. Zewnętrzna stanowi barierę ochronną, a wewnętrzna ma bezpośredni kontakt z raną. Właśnie ta warstwa zawiera specjalne substancje, które w połączeniu z wysiękiem utworzą żel. Zapewnia to odpowiednie warunki do gojenia się rany. Opatrunki hydrokoloidowe stosuje się przy: odleżynach, owrzodzeniach czy stopie cukrzycowej. Można je wykorzystać także przy ranach pooperacyjnych. Przeciwwskazaniem do zastosowania takiego opatrunku są rany zakażone. Opatrunki hydrokoloidowe zmienia się najczęściej po 3-5 dniach (max. po 7) w zależności od ilości wysięku i koloru warstwy żelowej.
Opatrunki (gąbki) poliuretanowe – na rany z wysiękiem
Są wyjątkowo chłonne i najlepiej nadają się do ran głębokich, trudno dostępnych i z dużym wysiękiem. Dzięki temu znalazły zastosowanie w leczeniu owrzodzeń i odleżyn. Przeciwwskazaniem do stosowania pianek czy gąbek poliuretanowych są rany bez wysięku, ponieważ wówczas opatrunki mogą przywierać do skóry, powodując dodatkowe podrażnienia. Opatrunki zmienia się co 1-3 dni. Maksymalnie mogą mieć kontakt z raną przez tydzień.
Opatrunki alginianowe – dla stopy cukrzycowej
Zawierają jony wapnia, dzięki czemu przyspieszają krzepnięcie krwi. Używa się ich do ran ze sporym wysiękiem, w tym krwawiących. Ponadto opatrunki alginianowe znalazły zastosowanie w owrzodzeniach, odleżynach czy stopie cukrzycowej. Przeciwwskazane są przy ranach suchych i nie mogą służyć do tamowania krwawienia. Opatrunki alginianowe zmienia się co 2-3 dni, maksymalnie co 7.
Opatrunki hydrowłókniste – do przetok, owrzodzeń
To typowe opatrunki na rany z wysiękiem. Po kontakcie z wydzieliną tworzą żel podobnie jak hydrokoloidowe, przy czym są bardziej chłonne. Mogą zatrzymać wewnątrz opatrunku wszelkiego rodzaju zanieczyszczenia i drobnoustroje. Znalazły zastosowanie w leczeniu: ran z żółtą martwicą, odleżyn, przetok, owrzodzeń. Takie opatrunki z dodatkiem srebra umożliwiają zmianę dopiero po 14 dniach. Niemniej przyjmuje się, że należy wymienić je po 2-4 dniach.
Opatrunki na trudno gojące się rany – o czym pamiętać?
- Podczas zmiany opatrunku należy pamiętać przede wszystkim o oczyszczeniu rany solą fizjologiczną i osuszeniu.
- W przypadku opatrunku hydrożelowego, o ile jest w formie plastra, zaleca się zastosowanie dodatkowego opatrunku foliowego dla lepszego zamocowania. Jeżeli jest w formie żelu, warto użyć jałowej gazy jako tzw. opatrunku wtórnego.
- Opatrunek wtórny stosuje się również przy opatrunkach alginianowych i hydrowłóknistych. Jeżeli używa się ich do ran głębokich, należy pamiętać o niecałkowitym wypełnieniu rany ze względu na zdolności opatrunków do pęcznienia.
- W przypadku ran zakażonych należy wybrać opatrunki z dodatkami jonów srebra, które działają m.in. przeciwbakteryjnie.
