Mannitol (łac. mannitolum) – działanie, wskazania, opis
Mannitol to związek należący do grupy alkoholi cukrowych. Jest stosowany głównie w celu obniżenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego oraz w leczeniu obrzęków mózgu, a także w niektórych przypadkach ostrej niewydolności nerek.
Jak działa mannitol?
Mannitol przyciąga wodę do naczyń krwionośnych i wspomaga jej wydalanie przez nerki. Jego działanie polega na podwyższeniu ciśnienia osmotycznego osocza, co przyspiesza filtrację i wydalanie płynów przez nerki, a jednocześnie zmniejsza objętość płynów w tkankach. Mannitol nie podlega metabolizmowi w organizmie i jest wydalany w postaci niezmienionej przez nerki. Szybko zaczyna działać, a efekt utrzymuje się przez kilka godzin.
Kiedy stosować mannitol?
Mannitol stosuje się w leczeniu:
- obrzęku mózgu,
- zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
- ostrej niewydolności nerek,
- zatrucia niektórymi substancjami (wspomaga szybkie wydalanie toksyn).
Mannitol – najczęstsze działania niepożądane
Mannitol jest zwykle dobrze tolerowany, ale mogą wystąpić efekty uboczne związane ze zwiększonym wydalaniem moczu. Najczęstsze działania niepożądane obejmują:
- odwodnienie,
- zaburzenia elektrolitowe (np. hiponatremia, hipokaliemia),
- bóle głowy,
- wzrost ciśnienia w klatce piersiowej.
W przypadku przedawkowania może dojść do obrzęku płuc, zaburzeń elektrolitowych lub nadmiernego wydalania moczu.
Mannitol – najczęstsze interakcje
Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu z:
- lekami moczopędnymi (ryzyko nasilenia zaburzeń elektrolitowych),
- glikozydami naparstnicy (ryzyko hipokaliemii),
- lekami obniżającymi ciśnienie krwi (potencjalne ryzyko hipotensji).
Należy unikać jednoczesnego podawania mannitolu z krwią, ponieważ może to spowodować zlepianie się krwinek. Do roztworu mannitolu nie należy dodawać chlorku potasu (KCl), innych elektrolitów ani leków, aby uniknąć niepożądanych reakcji lub wytrącania się składników.
Stosowanie mannitolu w ciąży i w okresie karmienia piersią
Mannitol może być stosowany u kobiet w ciąży jedynie w sytuacjach, gdy potencjalne korzyści przewyższają ryzyko dla zdrowia. Należy zachować ostrożność w okresie karmienia piersią, gdyż jego wpływ na noworodka nie jest dokładnie znany.
Mannitol – w jakich postaciach występuje?
Mannitol dostępny jest w postaci roztworu do wstrzykiwań dożylnych.