Leki na nerwicę (przeciwlękowe)
Nerwica to zwyczajowe określeniem dla szeregu zaburzeń lękowych - najczęściej spotykanych zaburzeń psychicznych. Zaburzenia lekowe mogą być bardzo różne – od fobii, poprzez zaburzenia kompulsywne aż po zaburzenia somatyczne związane z lękiem. Badania pokazują, że kobiety są 1,5-2 razy częściej narażone na wystąpienie nerwi Lęk jest to naturalna reakcja obronna organizmu na zagrożenie, która pozwala podjąć środki zaradcze i przedsięwziąć działania mające wyeliminować jego przyczynę. W sytuacji, gdy źródło zagrożenia jest sprecyzowane używamy pojęcia strach. Gdy źródło niepokoju jest nieokreślone używamy pojęcia lęk. Patologiczne odczuwanie lęku i strachu, nieadekwatne do przyczyny, jest powodem wystąpienia dyskomfortu, a nawet cierpienia, co może utrudniać normalne funkcjonowanie pacjenta.
Zaburzenia lękowe, dawniej nazywane nerwicą, są bardzo szeroką grupą zaburzeń psychicznych. Strach i lęk składają się z następujących elementów:
- Poznawczy – myśli o konkretnym zagrożeniu (ten element nie występuje w lęku),
- Somatyczny – powoduje przyspieszenie bicia serca, zwiększenie zapotrzebowania na tlen oraz zwiększenie zasobów energii w komórkach, jest elementem przygotowującym organizm do ucieczki,
- Emocjonalny – obawa, przerażenie, panika,
- Behawioralny – wycofanie, schemat ucieczka lub walka.
Do zaburzeń lękowych, według klasyfikacji ICD-10 zaliczamy między innymi wszelkiego rodzaju fobie, zaburzenia lękowe z napadami lęku, zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia pod postacią somatyczną, ostre reakcje na stres, zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne, stres pourazowy oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Lęk może również występować w przypadku uzależnienia od substancji psychoaktywnych, jako działanie niepożądane leków psychotropowych lub jako następstwo innej choroby, np. depresji. Leczenie zaburzeń lękowych powinno opierać się na kompleksowym schemacie. Poza stosowaniem leków anksjolitycznych (przeciwlękowych) bardzo ważna jest odpowiednia psychoterapia i psychoedukacja.
Leki przeciwlękowe
Leki przeciwlękowe, można podzielić na te, stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych oraz takie podawane długotrwale. Leki stosowane długotrwale wykazują pierwsze działanie po 4-6 tygodniach, zwykle zaleca się stosowanie ich przez około rok.
Leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych
- Pochodne benzodiazepiny, poza działaniem przeciwlękowym, nasennym, przeciwdrgawkowym oraz miorelaksacyjnym, stosuje się również w premedykacji, przed zabiegami i badaniami diagnostycznymi. Mechanizm działania tych leków, polega na aktywacji receptorów GABAA, co wpływa na zwiększenie przekaźnictwa GABA-ergicznego. Leczenie benzodiazepinami, nie powinno trwać dłużej niż 4 tygodnie, maksymalny czas stosowania leków, z tej grupy, to 4 miesiące. Podczas terapią benzodiazepinami, nie powinno się przyjmować alkoholu, ani innych leków działających depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Do benzodiazepin wykazujących krótkie, lecz silne działanie zaliczamy alprazolam, lorazepam i oksazepam. Pośredni czas działania wykazują bromazepam, chlordiazepoksyd i klobazam. Długim czasem działania charakteryzują się diazepam, klonazepam, klorazepat, medazepam i klobazam. Działania niepożądane są bardziej nasilone podczas przyjmowania leków o długim czasie działania. Objawy głównie wynikają z oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy. Najczęstszymi negatywnymi działaniami są senność, zahamowanie ruchowe, osłabienie siły mięśni, zaburzenia koordynacji. Poza tym, leki te (głównie krótko działające) mogą powodować zaparcia, zaburzenia widzenia, suchość w ustach oraz nudności. Leki z grupy pochodnych benzodiazepin, ponadto mogą wywoływać uzależnienie oraz tolerancje na działanie przeciwlękowe. Przeciwwskazania do stosowania benzodiazepin to niewydolność krążenia, poważne uszkodzenie nerek i wątroby, a także ciąża i karmienie piersią.
- Pochodne azaspironu, w przeciwieństwie do benzodiazepin, działają anksjolitycznie poprzez wpływ na neuroprzekaźnictwo serotoninergiczne w mózgu. W lecznictwie wykorzystuje się buspiron. Lek ten stosuje się, w krótkotrwałym leczeniu zaburzeń lękowych uogólnionych, występujących wraz z depresją. Działanie terapeutyczne występuje po około 2 tygodniach stosowania. Buspiron nie wykazuje działania nasennego, ani uzależniającego, dlatego jego odstawienie nie powoduje wystąpienia objawów zespołu odstawiennego.
Działaniami niepożądanymi buspironu są bóle oraz zawroty głowy, niepokój, bezsenność, wydłużenie czasu reakcji oraz zaburzenia równowagi. Lek ten nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży i karmiących oraz u osób chorych na padaczkęi z niewydolnością nerek. Ze względu na zaburzenie czasu reakcji i niepożądanych działań ośrodkowych, podczas kuracji tym lekiem, odradza się prowadzenie pojazdów i obsługiwania maszyn. Leku tego nie powinno się łączyć razem z alkoholem, ani innymi lekami przeciwdepresyjnymi.
Inne leki do krótkotrwałego leczenia zaburzeń lękowych
W krótkotrwałym leczeniu zaburzeń lękowych stosuje się również neuroleptyki. W terapii różnych zaburzeń psychicznych, ze współistniejącymi zaburzeniami lękowymi, stosowane są neuroleptyki typowe, takie jak chlorprotiksen oraz flupentiksol. Wykorzystanie neuroleptyków atypowych, w kuracji nerwic, jest kwestionowane. Umiarkowaną skuteczność, w skojarzeniu z lekami przeciwdepresyjnymi, wykazują kwetiapina i risperidon. Prometazyna, lek przeciwpsychotyczny. Poza tym wykazuje działanie uspokajające, przeciwhistaminowe i przeciwwymiotne.
- Prometazyna stosowana jest w stanach niepokoju, bezsenności oraz psychoz z lękiem i pobudzeniem, lek ten stosowany jest także w premedykacji, przed zabiegami chirurgicznymi. Ze względu na działanie przeciwhistaminowe, prometazynę wykorzystuje się również w leczeniu odczynów alergicznych, w chorobie lokomocyjnej oraz wymiotach. Działaniami niepożądanymi są głównie działania ośrodkowe, takie jak senność, zaburzenia równowagi, niewyraźne widzenie oraz osłabienie siły mięśni. U dzieci z gorączką, mogą wystąpić reakcje paradoksalne – nadmierne pobudzenie z halucynacjami oraz zaburzenia pozapiramidowe i nocny bezdech.
- Hydroksyzyna jest lekiem o działaniu anksjolitycznym, przeciwhistaminowym oraz uspakajającym. Lek ten stosowany jest w leczeniu początkowego zaburzenia lękowego uogólnionego, u dorosłych oraz w premedykacji i leczeniu innych chorób psychicznych, przebiegających z występującym lękiem i objawami niepokoju. Ze względu na występującą aktywność przeciwhistaminową, hydroksyzyna podawana jest w leczeniu skórnych odczynów alergicznych. Działaniami niepożądanymi hydroksyzyny są przede wszystkim senność, zaburzenia koordynacji i koncentracji, bóle i zawroty głowy, oraz hipotonia (obniżenie ciśnienia). Leku tego nie należy stosować u kobiet w ciąży i podczas laktacji, oraz u osób prowadzących pojazdy i obsługujących maszyny mechaniczne.
- Pregabalina poza działaniem anksjolitycznym wykazuje działanie przeciwdrgawkowe. Stosuje się ją krótkotrwale, w leczeniu lęku uogólnionego. Jest lekiem pierwszego wyboru, w leczeniu lęku uogólnionego, współistniejącego z padaczką. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi tego leku są senność i zawroty głowy. Często mogą również występować zaburzenia erekcji, oraz odczucie podobne, do tego występującego po spożyciu alkoholu.
- Propranolol jest lekiem należącym do grupy tzw. Β-blokerów. Przede wszystkim lek stosowany jest w leczeniu zaburzeń rytmu serca, dławicy piersiowej i migreny. Poza tymi działaniami propranolol wskazany jest w leczeniu lęku sytuacyjnego i uogólnionego, szczególnie typu somatycznego. Lek ten zwykle jest dobrze tolerowany przez pacjentów, choć po jego podaniu mogą wystąpić zapalenie płuc, skurcz oskrzeli, spadek ciśnienia krwi oraz zmniejszenie częstotliwości rytmu serca.
Leki stosowane do długotrwałego leczenia zaburzeń lękowych
W długotrwałej terapii zaburzeń lękowych stosuje się leki przeciwdepresyjne. Działanie przeciwlękowe zwykle występuje po 4-6 tygodniach stosowania leku. Dawki leków stosowanych przeciwlękowo są mniejsze, niż te stosowane w terapii depresji. Według obowiązujących schematów leczenia, lekami pierwszego wyboru są wszystkie leki z grupy Selektywnych Inhibitorów Zwrotnego Wychwytu Serotoniny (SSRI), np. citalopram, escitalopram, paroksetyna, sertralina. We wszystkich stanach lękowych, poza zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, stosowana jest wenlafaksyna.
Najpoważniejszymi działaniami niepożądanymi leków, z grupy SSRI są zachowania samobójcze oraz wrogość wobec otoczenia u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia. Wenlafaksyna powoduje głównie bezsenność, bóle i zawroty głowy oraz rozdrażnienie i niepokój ruchowy. Lekami drugiego wyboru, w leczeniu zaburzeń lękowych są Trójpierścieniowe Leki Przeciwdepresyjne (TLPD). Głównie stosowanymi przedstawicielami tej grupy są amitryptylina, klomipramina oraz imipramina. Leki te stosuje się zwykle w leczeniu stresu pourazowego, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, agorafobii oraz zaburzeń lękowych uogólnionych. Działania niepożądane tej grupy leków to wysychanie błon śluzowych, zaburzenia akomodacji soczewki oka, zaburzenia oddawania moczu oraz zaparcia. Trzecią grupą leków, stosowany w długotrwałym leczeniu zaburzeń lękowych są Inhibitory Oksydazy Monoaminowej (IMAO).
Leki z tej grupy wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń lękowych, z napadami lęku oraz fobii. Przykładem leku, będącego inhibitorem oksydazy monoaminowej jest moklobemid. Najgroźniejszym działaniem niepożądanym, powodowanym przez te leki, jest nagły wzrost ciśnienia krwi, ulegający znacznemu nasileniu, po spożyciu pokarmów zawierających tyraminę oraz β-fenyloalaninę, takich jak ser szwajcarski, jogurt, czy czekolada. Innymi, nie mniej groźnymi, działaniami niepożądanymi są hipotonia ortostatyczna (nagły spadek ciśnienia krwi, podczas wstawania), omdlenia oraz wzrost masy ciała.v
refundowany