Określenie "pulsoksymetr" wywodzi się od znanej w lecznictwie metody diagnostycznej – pulsoksymetrii. Umożliwia ona pomiar pulsu i saturacji, czyli zawartości tlenu we krwi tętniczej. Te dwa podstawowe parametry pozwalają lekarzowi ocenić funkcje życiowe pacjenta.
Jak działa pulsoksymetr?
Mechanizm pulsoksymetrii opiera się na pomiarze różnych właściwości optycznych hemoglobiny utlenowanej i odtlenowanej. Krew obfita w tlen pochłania więcej światła podczerwonego, a ciemniejsza, uboga w tlen – więcej światła czerwonego. By zmierzyć ilość hemoglobiny związanej z tlenem (zawartość tlenu we krwi), pulsoksymetr emituje fale świetlne o określonej długości, a fotodetektor w pulsoksymetrze mierzy powracający sygnał. Na wyświetlaczu pulsoksymetru pojawia się wynik w postaci procenta hemoglobiny związanej z tlenem.
Pulsoksymetr – jak odczytać wyniki?
Optymalnym wynikiem pulsoksymetrii jest natlenowanie krwi na poziomie 95%. U osób powyżej 70. roku życia wartość ta powinna wynosić przynajmniej 94%. Spadająca saturacja powinna nas niepokoić, a jej wartość poniżej 90% wymaga pilnej interwencji medycznej. Gdy pomiar wskaże saturację między 92% a 94%, należy powtórzyć badanie. Gdy saturacja nadal utrzymuje się na niskim poziomie, a wynik został potwierdzony drugi raz – należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Jak objawia się spadająca saturacja?
Poza mierzeniem saturacji pulsoksymetrem warto również się obserwować. Najprostszym testem jest przeczytanie na głos bardzo długiego zdania jednym tchem. Jeśli okaże się, że przerywamy dłuższe zdanie, by nabrać powietrza – to znak, że brakuje nam tchu. Z czasem brak tchu może przerodzić się w bardzo nasiloną duszność, która utrudnia kontakt z otoczeniem. To sygnał do pilnego wezwania pogotowia!
Pulsoksymetr – wskazania
- U dorosłego saturacja powinna mieścić się w przedziale 95–98%.
- U osób 70+ 94% jest jeszcze wartością prawidłową.
- Wyniki 99–100% są co prawda rzadko spotykane, ale często pojawiają się u sportowców i ludzi poddawanych leczeniu tlenem.
Nałogowi palacze standardowo mają mocno obniżoną saturację, więc wynik w okolicach 90% nie powinien być zaskoczeniem, lecz potwierdzeniem, że palenie tytoniu wpływa niekorzystnie na zdrowie i prowadzi do niedotlenienia.
Co poza natlenieniem mierzy pulsoksymetr?
Pulsoksymetr mierzy również tętno. Tętno powyżej 100 uderzeń na minutę w spoczynku powinno wzbudzić naszą czujność. Warto jednak pamiętać, że tętno może być przyspieszone również w czasie gorączki, a ta często towarzyszy infekcjom dróg oddechowym, w tym infekcji koronawirusem SARS-CoV-2.
Pulsoksymetr napalcowy i nadgarstkowy
Dostępne są pulsoksymetry zakładane na palec (w niewielkim urządzeniu umieszcza się opuszkę palca) i zakładane na nadgarstek – przypominające zegarek, połączone z czujnikiem zakładanym na palec.
Jak prawidłowo używać pulsoksymetru?
- Przed założeniem klipsu należy rozgrzać opuszkę palca. Końcowe części naszego ciała są słabiej ukrwione, dlatego by przywrócić właściwy przepływ krwi, trzeba rozmasować palec wskazujący.
- Wybarwiona płytka paznokcia – na przykład na skutek grzybicy albo pomalowania lakierem – zaburza wynik saturacji. Przed użyciem pulsoksymetru należy bezwzględnie zmyć pomalowane paznokcie.
- W czasie pomiaru najlepiej się nie ruszać. Drżenia mięśniowe mogą delikatnie wypaczać wynik.
- Pomiar pulsoksymetrem należy wykonać w świetle dziennym. Sztuczne światło w pomieszczeniu wpływa na wynik pomiaru. I tak: światło podczerwone obniża saturację, a fluorescencyjne z kolei ją zawyża.
>> Co to jest saturacja? Jak zbadać saturację pulsoksymetrem?