Popyt na maski chirurgiczne, półmaski filtrujące i maski antysmogowe wystrzelił w czasie pandemii SARS-CoV-2 w 2020 roku. Dziś, kiedy świat nauczył się żyć z koronawirusem, z masek korzystamy rzadziej, ale nadal w niektórych miejscach na świecie są obowiązkowe. Niezależnie od tego maskę chirurgiczną czy antysmogową zawsze warto mieć w domowej apteczce.
Maski zasłaniające nos pełniące funkcje ochronne można podzielić na:
- jednorazowe maski chirurgiczne (tzw. maski medyczne, maseczki ochronne),
- wielorazowe maski chirurgiczne,
- budowlane półmaski filtrujące z filtrem FFP1, FFP2 i FFP3 (albo N95 i N99),
- antysmogowe półmaski filtrujące z filtrem FFP1, FFP2 i FFP3 (albo N95 i N99).
Chirurgiczne maseczki jednorazowe
Maski chirurgiczne są używane powszechnie przez personel medyczny na całym świecie. W wielu miejscach stosuje się je do zasłaniania twarzy i nosa, gdyż mogą stanowić pewien rodzaj ochrony przed zakażeniem COVID-19, a także ograniczać nieco transmisję innych czynników chorobotwórczych. Od pandemii maska chirurgiczna daje również psychologiczne poczucie bezpieczeństwa w niektórych sytuacjach, np. w przypadku przeziębionej mamy, która opiekuje się noworodkiem.
Maski chirurgiczne, nazywane również maskami medycznymi:
- są używane przez personel medyczny w celu ochrony zdrowia osób, z którymi mają do czynienia, a nie własnego,
- są przeszkodą dla dużych cząstek o wielkości powyżej 100 mikrometrów,
- pozbawione są właściwości filtrujących – stanowią jedynie barierę mechaniczną,
- są całkowicie przepuszczalne dla wirusów o wielkości 60–200 nm,
- mają wysoki przeciek zewnętrzny, czyli niefiltrowane powietrze dostaje się pod maskę.
Jakość masek chirurgicznych jest regulowana przez europejską normę EN 14683. Na rynku dostępne są trzy typy masek chirurgicznych – typ I, II i II R – te ostatnie mają największą skuteczność filtracji i są odporne na przesiąkanie.
Jak zakładać maskę chirurgiczną?
By maseczka medyczna (chirurgiczna) spełniała swoje zadanie, należy ją odpowiednio założyć. Przed jej nałożeniem należy bezwzględnie umyć ręce i zdezynfekować je. Nakładając maskę, należy powstrzymać się od dotykania jej materiałowej części i wykorzystać w tym celu gumki lub sznurki mocujące. Maska musi dobrze leżeć na twarzy, by zakrywała skutecznie nos i usta. Po nałożeniu końcem palca wskazującego i kciuka należy rozciągnąć oba końce.
Maseczki z filtrem
Półmaski filtrujące
Obecnie najlepszą ochronę przed drobnoustrojami, ale również innymi czynnikami drażniącymi, jak pyły i zanieczyszczenia stałe, zapewniają półmaski filtrujące, spełniające normy (EN-149:2001+A1:2009) z odpowiednią klasą filtra.
Najskuteczniejszym filtrem jest filtr FFP3 (lub odpowiednio N95 lub N99). Filtry te cechują się określoną żywotnością, która uzależniona jest od stopnia zapylenia (jakości powietrza). Cena takich masek wynosi od stu do nawet kilkuset złotych.
Maski antysmogowe
Maski antysmogowe są w istocie półmaskami filtrującymi. Maski przeciwpyłowe i maski antysmogowe różni jedynie klasa filtra i normy, które muszą spełniać. Większość masek antysmogowych składa się z:
- materiału tworzącego maskę (np. neopren albo bawełna);
- filtra odpowiedniej klasy;
- jednego lub dwóch zaworów wydechowych.
Maski antysmogowe zawierają filtry klasy HEPA-type (typu HEPA). W Unii Europejskiej określenie HEPA jest dozwolone wyłącznie dla filtrów wykorzystywanych w wentylacji, klimatyzacji czy procesach technologicznych. Filtry te zatrzymują zanieczyszczenia większe od 0,3 mikrometra. W aptekach na przykład znajduje się urządzenie do sporządzenia jałowych leków ocznych (tzw. loża laminarna), które wyposażone jest w filtr HEPA H14 blokujący 99,999% zanieczyszczeń. Filtry w maskach antysmogowych nie mogą być nazywane filtrami HEPA, jednak są bardzo zbliżone specyfikacją techniczną do oryginalnych filtrów HEPA.
Niektóre maski są dodatkowo wyposażone w filtr węglowy, który pochłania szkodliwe gazy: tlenki azotu, siarki, ozon. Takie maski przeznaczone są dla osób, które dużo czasu spędzają na zewnątrz, np. dla rowerzystów lub biegaczy, ale również dla dzieci, kobiet w ciąży, matek karmiących oraz seniorów.