Najwięcej korzyści przynosi dziecku karmienie piersią, a mleko matki to pokarm dostarczający niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. W sytuacjach, gdy karmienie piersią okazuje się niemożliwe lub niewystarczające, wykorzystuje się mleko modyfikowane. To pokarm, który ma w jak największym stopniu odzwierciedlić skład i właściwości pokarmu matki.
Co to jest mleko modyfikowane?
Mleko modyfikowane otrzymuje się z mleka krowiego, poddanego odpowiednim procesom – czyli modyfikacjom. Ich celem jest uzyskanie jak największej spójności z mlekiem kobiecym oraz wyeliminowanie negatywnego oddziaływania na organizm dziecka. Modyfikacje mleka krowiego skutkują obniżeniem zawartości białka oraz zmianą jego składu, zwiększeniem ilości tłuszczów nienasyconych oraz laktozy, a także zmniejszeniem stężenia sodu, potasu i chloru. Producenci mleka modyfikowanego wzbogacają jego skład o składniki mineralne (np. żelazo, jod, wapń, magnez), witaminy (A, E, D, C, kwas foliowy, kwas pantotenowy) oraz inne substancje (karnityna, tauryna, prebiotyki).
Kiedy karmić mlekiem modyfikowanym?
Żywienie mlekiem modyfikowanym bywa konieczne dla zapewnienia prawidłowego odżywienia i rozwoju dziecka. Do takich sytuacji można zaliczyć:
- wcześniactwo (wynikająca z niego nieumiejętność ssania piersi)
- schorzenia dziecka uniemożliwiające ssanie piersi (wady wrodzone, np. rozszczep podniebienia), choroby powodujące niezdolność trawienia mleka matki (np. galaktozemia, niedobór laktazy)
- choroby matki – czynna, nieleczona gruźlica, zakażenie wirusem HIV lub HTLV-1 i 2; przeciwwskazaniem do karmienia nie jest natomiast przeziębienie czy grypa – zaleca się tylko wówczas, by podczas karmienia mama założyła na twarz maseczkę ochronną
- przyjmowanie leków przez matkę – nie wolno karmić piersią podczas stosowania indometacyny, metindolu, pochodnych kwasu salicylowego, retinoidów, doksepiny czy leflunomidu (zaleca się wówczas odciąganie pokarmu, aby nie zahamować procesu laktacji, jednak pokarmu tego nie można podać dziecku); jeśli zachodzi konieczność doraźnego przyjmowania innych leków (np. przeciwbólowych), należy odciągnąć pokarm przed ich zażyciem i podać go dziecku
- niedostateczny przyrost masy ciała dziecka lub jej nadmierny spadek – zaleca się wówczas karmienie mieszane, czyli naprzemienne zastosowanie mleka matki i mleka modyfikowanego
- odwodnienie dziecka – to także wskazanie do karmienia mieszanego.
Mleko modyfikowane dla noworodków i dla kilkulatków
Organizm dziecka ma różne potrzeby na różnych etapach rozwoju, dlatego producenci mleka modyfikowanego tworzą produkty dla dzieci w określonym wieku. Wyróżnia się kilka rodzajów mleka modyfikowanego, których skład jest adekwatny do aktualnych potrzeb dziecka w danym okresie jego życia. Dla rozróżnienia tych produktów stosuje się oznaczenia numeryczne:
- 1 – jest to tzw. mleko początkowe, dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia; w pełni zaspokaja potrzeby dziecka w tym wieku
- 2 – to tzw. mleko następne, przeznaczone dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia, odpowiednie podczas rozszerzania diety dziecka o inne pokarmy
- 3 – mleko odpowiednie dla dzieci po ukończeniu 1. roku życia
- 4 – mleko dla dzieci powyżej 2. roku życia
- 5 – mleko dla dzieci w okresie przygotowań do przedszkola.
Mleko modyfikowane na zaparcia, dla alergików
Wyróżnia się także produkty mleczne, których skład opracowano z myślą o specjalnych potrzebach dzieci, jak np.:
- mleko dla dzieci z tendencją do kolek i zaparć – ze zredukowaną ilością laktozy, z dodatkiem błonnika
- mleko dla dzieci ze skłonnością do ulewania (AR) – jego skład zapobiega cofaniu się treści pokarmowej, np. z dodatkiem substancji zagęszczających
- mleko dla dzieci z alergią pokarmową – zwykle zawiera białko o wysokim stopniu modyfikacji (hydroliza białka mleka krowiego)
- mleko w formie kleiku (R, GR) – produkt o gęstszej konsystencji dla dzieci o większym apetycie
- mleko wzbogacone nienasyconymi kwasami tłuszczowymi – wspiera rozwój mózgu, wzroku oraz zdolności poznawczych
- mleko z probiotykami i prebiotykami – dzięki ich dodatkowi mleko wspiera rozwój odporności dziecka oraz reguluje pracę układu pokarmowego
- mleko hipoalergiczne (HA) – dla dzieci genetycznie obciążonych alergią.
Jak wybrać mleko modyfikowane?
Przy wyborze odpowiedniego mleka modyfikowanego należy kierować się wiekiem dziecka i zwracać uwagę na oznaczenia wiekowe umieszczone na opakowaniu produktu. Jeśli u dziecka występują specjalne potrzeby, np. problem ulewania, kolek, zaparć, alergii, należy wybierać mleko modyfikowane o specjalistycznym składzie.
Choć oferta rynkowa jest bogata, dobór odpowiedniego mleka modyfikowanego nie zawsze jest prosty i szybki. Jeśli reakcja dziecka na mleczny posiłek jest niewłaściwa lub niepokojąca, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiedni produkt.
Jak przechowywać mleko modyfikowane?
Mleko modyfikowane należy przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta na opakowaniu produktu – w odpowiedniej temperaturze, chroniąc przed działaniem promieniowania słonecznego, które może powodować utratę witamin i innych składników odżywczych. Warto zapisać na opakowaniu produktu datę jego otwarcia, ponieważ większość produktów nadaje się do użytku jedynie przez jakiś czas od momentu rozpoczęcia użytkowania (informacja o okresie przydatności jest również umieszczona na opakowaniu). Dziecku nie należy podawać mleka, którego termin przydatności upłynął, ani porcji mleka niewykorzystanych w poprzednim karmieniu.
