Ebetrexat, 20 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań, 0,375 ml, 1 ampułko-strzykawka

Ebetrexat jest lekiem o następujących właściwościach: 

• wpływa na namnażanie się pewnych szybko dzielących się komórek (działa przeciwnowotworowo);

• osłabia niepożądane reakcje obronne organizmu (działa immunosupresyjnie);

• działa przeciwzapalnie.

Ebetrexat jest stosowany w leczeniu pacjentów z:

• czynnym reumatoidalnym zapaleniem stawów (ang. RA) u dorosłych; 

• wielostawowymi postaciami (kiedy zajętych jest 5 lub więcej stawów) ciężkiego czynnego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (ang. JIA), jeśli leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) okazało się nieskuteczne;

• ciężką, oporną na leczenie, prowadzącą do niesprawności łuszczycą u pacjentów z niewystarczającą odpowiedzią na inne rodzaje leczenia, takie jak fototerapia, fotochemioterapia (PUVA) i retinoidy oraz z ciężką łuszczycą stawową (łuszczycowe zapalenie stawów) u dorosłych pacjentów.

Ebetrexat może być przepisywany wyłącznie przez lekarzy znających właściwości tego leku i jego sposób działania. Ten lek należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie wątpliwości należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty. Ebetrexat podaje się tylko raz na tydzień. Wspólnie z lekarzem należy wybrać odpowiedni dzień tygodnia, w którym wykonywane będzie wstrzyknięcie. Niewłaściwe stosowanie leku Ebetrexat może prowadzić do ciężkich działań niepożądanych, które mogą zakończyć się zgonem.

Zazwyczaj stosowana dawka to:

• Dawkowanie u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów

Zalecana dawka początkowa wynosi 7,5 mg metotreksatu raz na tydzień. Ebetrexat jest podawany w jednorazowym wstrzyknięciu podskórnym, domięśniowym lub dożylnym (patrz punkt „Sposób podawania leku i czas trwania leczenia”). Jeśli Ebetrexat nie jest wystarczająco skuteczny, a pacjent go dobrze toleruje, lekarz może zwiększyć dawkę. Średnia dawka tygodniowa metotreksatu wynosi 15-20 mg. Na ogół nie należy przekraczać tygodniowej dawki 25 mg.

Po uzyskaniu zamierzonego efektu terapeutycznego dawkę należy, jeśli to możliwe, stopniowo zmniejszać do uzyskania najmniejszej skutecznej dawki podtrzymującej.

• Dawkowanie u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 16 lat z wielostawowymi postaciami młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów

Zalecana dawka wynosi 10-15 mg/m2 powierzchni ciała (pc.) na tydzień. W razie niewystarczającej odpowiedzi na leczenie lekarz może zwiększyć dawkę tygodniową do 20 mg/m2 pc. na tydzień. Konieczne jest wtedy częstsze wykonywanie badań kontrolnych.

Z powodu ograniczonej liczby danych dotyczących dożylnego podawania leku dzieciom i młodzieży, metotreksat należy podawać tylko we wstrzyknięciu podskórnym i domięśniowym. Nie zaleca się stosowania leku u dzieci w wieku poniżej 3 lat z uwagi na niewystarczające doświadczenie w tej grupie wiekowej.

• Dorośli z ciężką postacią łuszczycy lub łuszczycowym zapaleniem stawów

Zaleca się podanie jednorazowej dawki próbnej 5-10 mg, aby ocenić możliwe działania toksyczne. Dawkę tę można podać podskórnie, domięśniowo lub dożylnie. Jeśli po tygodniu nie wystąpią zmiany liczby krwinek, leczenie kontynuuje się dawką około 7,5 mg. Dawkę tę można stopniowo zwiększać (o 5-7,5 mg na tydzień, kontrolując liczbę krwinek) do uzyskania optymalnych wyników leczenia. Tygodniowa dawka 20 mg może wiązać się ze znaczącym nasileniem toksyczności. Nie należy przekraczać dawki 30 mg na tydzień. Po osiągnięciu zamierzonego efektu terapeutycznego dawkę należy zmniejszać co tydzień do uzyskania najmniejszej skutecznej dawki podtrzymującej u danego pacjenta.

• Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek

U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek konieczne może być zmniejszenie dawki leku.

Sposób podawania leku i czas trwania leczenia

Czas trwania leczenia ustala lekarz prowadzący.

Ebetrexat stosuje się we wstrzyknięciu raz na tydzień! Zaleca się wybór jednego dnia w tygodniu, w którym wykonuje się wstrzyknięcie leku. Ebetrexat jest podawany we wstrzyknięciu podskórnym, domięśniowym lub dożylnym.

Dzieciom i młodzieży leku nie wolno podawać dożylnie. Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, łuszczycy zwykłej i łuszczycowego zapalenia stawów wymaga długotrwałego stosowania leku Ebetrexat. Reumatoidalne zapalenie stawów Złagodzenie objawów obserwuje się zwykle po 4-8 tygodniach leczenia. Po odstawieniu leku Ebetrexat objawy mogą powrócić.

Ciężkie postacie łuszczycy zwykłej i łuszczyca stawowa (psoriasis arthropatica) Oczekiwana reakcja na leczenie występuje na ogół po 2-6 tygodniach. W zależności od nasilenia objawów i wartości wskaźników laboratoryjnych leczenie należy kontynuować lub przerwać. Na początku leczenia lek Ebetrexat może być podawany przez personel medyczny.

Lekarz prowadzący może jednak zdecydować, że właściwe jest, by pacjent nauczył się samodzielnie wykonywać podskórne wstrzyknięcie leku Ebetrexat. W takim przypadku pacjent zostanie odpowiednio przeszkolony. W żadnym wypadku nie należy samodzielnie wykonywać wstrzyknięcia bez odpowiedniego przeszkolenia.

Dawkowanie zależy od masy ciała pacjenta.

Nie jest zalecane stosowanie leku u pacjentów w wieku poniżej 3 lat ze względu na niewystarczające doświadczenie w tej grupie wiekowej.

Stosowanie leku Ebetrexat u dzieci powinno być szczególnie uważnie kontrolowane przez doświadczonego specjalistę, aby możliwie jak najwcześniej rozpoznać ewentualne działania.

Nie stosować leku Ebetrexat:

• jeśli pacjent jest uczulony na metotreksat lub którykolwiek z pozostałych składników tego leku;

• jeśli pacjent ma ciężką chorobę nerek (lekarz oceni, czy choroba jest ciężka);

• jeśli pacjent ma ciężką chorobę wątroby (lekarz oceni, czy choroba jest ciężka); 

• jeśli pacjent ma zaburzenia układu krwiotwórczego; 

• jeśli pacjent spożywa duże ilości alkoholu; 

• jeśli pacjent ma zaburzenia czynności układu odpornościowego;

• jeśli pacjent ma ciężkie lub współistniejące zakażenie, np. gruźlicę i HIV;

• jeśli pacjent ma czynną chorobę wrzodową (w tym owrzodzenie jamy ustnej); 

• jeśli pacjentka jest w ciąży lub karmi piersią 

• jeśli pacjent otrzymuje w tym samym czasie szczepionki zawierające żywe drobnoustroje.

Przed rozpoczęciem stosowania leku Ebetrexat należy omówić to z lekarzem, jeśli: 

• pacjent ma cukrzycę i jest leczony insuliną;

• pacjent ma nieaktywne, przewlekłe zakażenie (np. gruźlicę, zapalenie wątroby typu B lub C, półpasiec); 

• pacjent ma lub miał w przeszłości chorobę nerek lub wątroby; 

• pacjent ma zaburzenia czynności płuc; 

• u pacjenta gromadzi się płyn w jamie brzusznej lub w przestrzeni między płucami a klatką piersiową (wodobrzusze, wysięk opłucnowy); 

• pacjent jest odwodniony lub ma zaburzenia prowadzące do odwodnienia (wymioty, biegunka, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej).

Podczas leczenia metotreksatem notowano przypadki ostrego krwawienia z płuc u pacjentów z zasadniczą chorobą reumatologiczną. Jeśli u pacjenta wystąpi krwioplucie, czyli odkrztuszanie wydzieliny z krwią, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza. Lek należy stosować raz w tygodniu. Niewłaściwe stosowanie metotreksatu może prowadzić do ciężkich, w tym potencjalnie śmiertelnych działań niepożądanych.

 Podczas stosowania metotreksatu może dojść do nawrotu zapalenia skóry wywołanego napromienianiem (popromienne zapalenie skóry) lub oparzeniem słonecznym (tzw. „reakcja przypomnienia”).

Jeśli pacjentka jest w ciąży lub karmi piersią, przypuszcza, że może być w ciąży lub gdy planuje mieć dziecko, powinna poradzić się lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem tego leku. 

Nie należy stosować leku Ebetrexat, jeśli pacjentka jest w ciąży lub planuje ciążę. Metotreksat może spowodować wystąpienie wad wrodzonych, działać szkodliwie na nienarodzone dziecko lub wywołać poronienie. Dlatego bardzo ważne jest, aby leku nie stosować u kobiet w ciąży lub planujących ciążę.

U pacjentek w wieku rozrodczym należy jednoznacznie wykluczyć ciążę, np. wykonując test ciążowy przed rozpoczęciem leczenia.

Pacjentka powinna unikać zajścia w ciążę w trakcie leczenia metotreksatem oraz przez co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu terapii. W tym czasie konieczne jest stosowanie skutecznych metod zapobiegania ciąży. Należy pamiętać, że dokładny optymalny odstęp czasu, jaki powinien upłynąć między zakończeniem leczenia metotreksatem jednego z partnerów a ciążą nie jest znany. Należy w tej sprawie poradzić się  lekarza. Jeśli jednak kobieta zajdzie w ciążę podczas leczenia, powinna zasięgnąć porady lekarza na temat związanego z leczeniem ryzyka uszkodzenia płodu. Jeśli pacjentka planuje ciążę, lekarz prowadzący może skierować ją przed planowanym rozpoczęciem leczenia na specjalistyczną konsultację, ponieważ metotreksat może wykazywać działanie genotoksyczne, co oznacza, że może powodować uszkodzenie genetyczne.

 Nie należy karmić piersią podczas leczenia, ponieważ metotreksat przenika do mleka kobiecego. Jeśli lekarz prowadzący uzna leczenie metotreksatem za bezwzględnie konieczne w tym czasie, należy przerwać karmienie piersią.

Płodność mężczyzn

Metotreksat może mieć działanie genotoksyczne. Oznacza to, że może powodować zmiany genetyczne. Metotreksat może wpływać na wytwarzanie plemników i owulację, z możliwością wywoływania wad wrodzonych. Z tego względu pacjenci leczeni metotreksatem nie powinni planować ojcostwa w czasie leczenia oraz przez co najmniej 6 miesięcy po jego zakończeniu.

Należy pamiętać, że dokładny optymalny odstęp czasu, jaki powinien upłynąć między zakończeniem leczenia metotreksatem jednego z partnerów a ciążą nie jest znany. Należy w tej sprawie poradzić się lekarza. Ze względu na to, że metotreksat może powodować niepłodność, przed rozpoczęciem leczenia należy zasięgnąć porady o możliwości przechowania nasienia.

Podczas stosowania leku Ebetrexat mogą wystąpić działania niepożądane ze strony centralnego układu nerwowego, takie jak uczucie zmęczenia i zawroty głowy. W niektórych przypadkach mogą one zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Jeśli pacjent odczuwa zmęczenie lub zawroty głowy, nie powinien prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn.

Należy stosować dawkę zaleconą przez lekarza prowadzącego. Nigdy nie należy jej samodzielnie zmieniać.

W razie podejrzenia, że pacjent (lub ktoś inny) zastosował większą dawkę leku niż powinien, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem lub oddziałem ratunkowym najbliższego szpitala.

Tylko lekarz może zadecydować o rodzaju podjętych metod leczenia, zależnie od ciężkości objawów zatrucia. Przedawkowanie metotreksatu może spowodować ciężkie reakcje toksyczne.

Do objawów przedawkowania należą: łatwe powstawanie siniaków lub krwawienia, nieuzasadnione osłabienie, rany w jamie ustnej, nudności, wymioty, czarne lub krwiste stolce, odkrztuszanie krwi lub wymioty z treścią przypominającą fusy od kawy oraz oddawanie mniejszej ilości moczu.

Pacjenci zgłaszający się do szpitala lub lekarza powinni zabrać ze sobą opakowanie leku. Odtrutką stosowaną w przypadku zatrucia jest folinian wapnia.

Należy powiedzieć lekarzowi lub farmaceucie o wszystkich lekach przyjmowanych przez pacjenta obecnie lub ostatnio, a także o lekach, które pacjent planuje stosować. Jeśli lekarz przepisuje pacjentowi inne leki, należy poinformować go o stosowaniu leku Ebetrexat. Szczególnie ważne jest, aby poinformować lekarza o stosowaniu:

• innych leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów lub łuszczycy takich jak leflunomid, sulfasalazyna (stosowana także w leczeniu wrzodziejącego zapalenia okrężnicy), kwas acetylosalicylowy, fenylobutazon lub aminofenazon; 

• alkoholu (należy go unikać); 

• żywych szczepionek; 

• azatiopryny (stosowanej w zapobieganiu odrzucenia przeszczepionego narządu); 

• retinoidów (stosowanych w leczeniu łuszczycy i innych chorób skóry); 

• leków przeciwdrgawkowych (zapobiegających napadom padaczkowym); 

• leków przeciwnowotworowych; 

• barbituranów (środków nasennych podawanych we wstrzyknięciu);

• leków uspokajających; 

• doustnych środków antykoncepcyjnych; 

• probenecydu (stosowanego w leczeniu dny); 

• antybiotyków; 

• pirymetaminy (stosowanej w zapobieganiu i leczeniu malarii); 

• preparatów witaminowych zawierających kwas foliowy; 

• inhibitorów pompy protonowej (stosowanych w leczeniu silnej zgagi lub wrzodów); 

• teofiliny (stosowanej w leczeniu astmy).

Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią. Należy natychmiast poinformować lekarza, jeśli u pacjenta wystąpi nagle świszczący oddech, trudności w oddychaniu, obrzęk powiek, twarzy lub warg, wysypka lub świąd (zwłaszcza obejmujące całe ciało) oraz omdlewanie (mogą to być objawy ciężkich reakcji alergicznych lub wstrząsu anafilaktycznego).

Ciężkie działania niepożądane Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią wymienione niżej działania niepożądane: 

• dolegliwości płucne (objawem może być ogólne złe samopoczucie; suchy, drażniący kaszel; skrócenie oddechu, duszność podczas spoczynku, ból w klatce piersiowej lub gorączka); 

• krwioplucie, czyli odkrztuszanie wydzieliny z krwią; 

• silne łuszczenie się skóry lub powstawanie pęcherzy na skórze (również w obrębie jamy ustnej, oczu i narządów płciowych); 

• niewyjaśnione krwawienie (w tym krwawe wymioty) lub powstawanie siniaków; 

• ciężka biegunka;

• owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej; 

• czarne lub smoliste stolce;

• krew w moczu lub w kale; 

• drobne czerwone plamki na skórze; 

• gorączka; 

• zażółcenie skóry (żółtaczka);

• ból lub trudności w oddawaniu moczu; 

• uczucie pragnienia i (lub) częste oddawanie moczu; 

• napady padaczkowe (drgawki); 

• utrata przytomności; 

• nieostre widzenie lub zaburzenia widzenia. 

Zgłaszano również następujące działania niepożądane:

Bardzo często (mogą występować częściej niż u 1 na 10 osób): 

• utrata apetytu, nudności, wymioty, ból brzucha,

• zapalenie i owrzodzenia jamy ustnej i gardła,

• zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych.

Często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 10 osób): 

• zmniejszenie wytwarzania komórek krwi ze zmniejszeniem liczby krwinek białych i (lub) czerwonych lub płytek krwi (leukopenia, niedokrwistość, małopłytkowość),

• ból głowy,

• uczucie zmęczenia, senność,

• mrowienie, kłucie lub pieczenie skóry, wysypka, zaczerwienienie skóry, swędzenie,

• zapalenie płuc,

• biegunka.

Niezbyt często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 100 osób): 

• półpasiec,

• chłoniak (ustępujący w wielu przypadkach po zakończeniu stosowania leku),

• zmniejszenie liczby krwinek i płytek krwi,

• ciężkie reakcje alergiczne,

• cukrzyca,

• depresja,

• osłabienie mięśni lewej lub prawej strony ciała,

• zawroty głowy, dezorientacja,

• napady padaczkowe,

• uszkodzenie mózgu (leukoencefalopatia/encefalopatia),

• zapalenie naczyń krwionośnych,

• uszkodzenie płuc, obecność wody w przestrzeni wokół płuc,

• owrzodzenie i krwotoki z przewodu pokarmowego,

• zapalenie trzustki,

• zaburzenia czynności wątroby,

• zmniejszenie stężenia białek we krwi,

• pokrzywka (bez innych objawów), nadwrażliwość skóry na światło słoneczne, brązowe zabarwienie skóry

• ciężkie toksyczne reakcje skórne, w tym powstawanie pęcherzy i oddzielanie się naskórka (zespół Stevensa-Johnsona, zespół Lyella)

• łysienie 

• powiększenie guzków reumatycznych 

• bolesność zmian łuszczycowych

• bóle stawów lub mięśni 

• osteoporoza (zmniejszenie masy kostnej) 

• zapalenie i owrzodzenie pęcherza moczowego (może przebiegać z krwiomoczem), bolesne oddawanie moczu

• wady wrodzone u płodu 

• zapalenie i owrzodzenie pochwy

• odczucie pieczenia lub uszkodzenie tkanki po domięśniowym wstrzyknięciu leku.

Rzadko (mogą występować rzadziej niż u 1 na 1000 osób): 

• posocznica,

• obecność we krwi bardzo dużych erytrocytów (niedokrwistość megaloblastyczna),

• wahania nastroju,

• przemijające zaburzenia postrzegania,

• osłabienie celowych ruchów wszystkich mięśni,

• trudności w mówieniu,

• ciężkie zaburzenia dotyczące oczu,

• niskie ciśnienie tętnicze krwi,

• zakrzepy krwi,

• ból gardła,

• zatrzymanie oddychania,

• zapalenie układu trawiennego, krwawe stolce,

• zapalenie dziąseł,

• ostre zapalenie wątroby,

• zmiana zabarwienia paznokci, utrata paznokci,

• trądzik, obecność czerwonych lub fioletowych plam na skutek krwawień,

• złamania kości z przeciążenia,

• zaburzenia elektrolitowe,

• poronienie,

• nieprawidłowe wytwarzanie nasienia,

• zaburzenia miesiączkowania.

Bardzo rzadko (mogą występować rzadziej niż u 1 na 10 000 osób): 

• opryszczka warg

• zapalenie wątroby 

• ciężka niewydolność szpiku kostnego,

• niedobór odporności (hipogammaglobulinemia),

• ból,

• osłabienie mięśni 

• zaburzenia smaku (metaliczny posmak w ustach)

• zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych (błon pokrywających mózg), powodujące porażenia lub wymioty 

• zaczerwienienie oczu

• zapalenie „worka” okalającego serce (osierdzia), płyn w osierdziu

• zapalenie płuc, trudności w oddychaniu, astma oskrzelowa

• krwiste wymioty 

• niewydolność wątroby 

• zakażenie wału paznokciowego u rąk, czyraki, obecność małych naczynek krwionośnych widocznych na skórze

• obecność białka w moczu

• śmierć płodu 

• zaburzenia dojrzewania komórek jajowych u kobiet i powstawania nasienia u mężczyzn 

• brak popędu płciowego 

• zaburzenia wzwodu

• upławy

• niepłodność 

• lekkie reakcje skórne po podaniu podskórnym.

Częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): 

• zakażenia, które mogą w niektórych przypadkach prowadzić do zgonu 

• obrzęk węzłów chłonnych

• rak układu krwiotwórczego (np. chłoniak, białaczka [pierwszymi objawami mogą być: gorączka, ból gardła, owrzodzenie jamy ustnej, silne wyczerpanie, krwawienie z nosa i powstawanie siniaków)

• zaburzenia czynności układu odpornościowego

• gorączka 

• zapalenie małych naczyń krwionośnych na skutek reakcji alergicznej

• zapalenie otrzewnej (błony wyściełającej jamę brzuszną)

• powolne gojenie się ran

• krwawienie z płuc.

Po podaniu domięśniowym często mogą wystąpić działania niepożądane (uczucie pieczenia) lub uszkodzenie tkanki (powstanie jałowego ropnia, zanik tkanki tłuszczowej) w miejscu podania. Podskórne podanie metotreksatu jest dobrze tolerowane. Obserwowano tylko lekkie reakcje skórne, zmniejszające się podczas trwania leczenia. 

Metotreksat może spowodować zmniejszenie liczby krwinek białych i osłabienie odporności na zakażenia. Jeśli u pacjenta wystąpi zakażenie z takimi objawami, jak gorączka i znaczne pogorszenie ogólnego stanu zdrowia, albo gorączka i objawy miejscowego zakażenia (ból gardła i (lub) ból krtani i (lub) ból w obrębie jamy ustnej), albo zaburzenia oddawania moczu, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza.

Lekarz zaleci wykonanie badań krwi w celu stwierdzenia, czy nie zmniejszyła się liczba krwinek białych (nie wystąpiła agranulocytoza). Ważne jest poinformowanie lekarza o stosowaniu leku Ebetrexat. Metotreksat może wywoływać ciężkie (niekiedy zagrażające życiu) działania niepożądane. Dlatego lekarz zaleci przeprowadzenie badań w celu wykrycia ewentualnych zmian w obrazie krwi (np. zmniejszonej liczby krwinek białych, małej liczby płytek krwi, obecności chłoniaka) oraz zmian w nerkach i wątrobie.

Zgłaszanie działań niepożądanych

Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienione w ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi, farmaceucie lub pielęgniarce. Działania niepożądane można zgłaszać bezpośrednio do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych:

Al. Jerozolimskie 181C,

02-222 Warszawa

tel.: + 48 22 49 21 301/faks: + 48 22 49 21 309/

e-mail: ndl@urpl.gov.pl

Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat bezpieczeństwa stosowania leku.